Αποτελούσε ένα ακόμα έργο «φάντασμα», όπως έλεγαν στην κατασκευαστική αγορά, το οποίο επηρεάστηκε από καθυστερήσεις, μεθοδεύσεις, απεντάξεις και πλήθος άλλων προβλημάτων. Έφτασε να… «σαλαμοποιηθεί» σε 8 εργολαβίες προ πολλών ετών οι οποίες κατέρρευσαν, πριν επιχειρηθεί, υπό τις απειλές της Κομισιόν για «κλείσιμο χρηματοδοτικής στρόφιγγας», και τελικά επιτευχθεί μετά από μπαράζ διαπραγματεύσεων με τις Βρυξέλλες, η επανένταξή του στην Ολυμπία Οδό και η ολοκλήρωσή του ως ενιαίο έργο από τις εγχώριες κατασκευαστικές δυνάμεις ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (ΤΕΡΝΑ), AKTOR, ΑΒΑΞ.
Ο λόγος για άλλο ένα «σύγχρονο Γεφύρι της Άρτας», την αποκαλούμενη και «καρμανιόλα της Δυτικής Ελλάδας», τον αυτοκινητόδρομο Πάτρα – Πύργος που έρχεται να αναβαθμίσει τις μεταφορές και την οδική ασφάλεια στην περιοχή στην οποία κάθε χρόνο θρηνούσαμε θύματα στην άσφαλτο, προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.
Το σημαντικό έργο και τα οφέλη
Σήμερα Πέμπτη 31 Ιουλίου το απόγευμα, παρουσία του Πρωθυπουργού, πραγματοποιούνται τα εγκαίνια για το μεγαλύτερο τμήμα του έργου μήκους 65 χλμ. (από τα συνολικά 75 χλμ.), από τα Καμίνια Αχαΐας έως Πύργο, καθώς οι ελληνικές εταιρείες επιτάχυναν καταφέρνοντας να είναι συνεπείς στα χρονοδιαγράμματα που τέθησαν. Το τμήμα από Καμίνια – Πύργος του νέου αυτοκινητόδρομου Πατρών- Πύργου θα είναι σε λειτουργική χρήση από τις 12.00 το μεσημέρι της Παρασκευής 1ης Αυγούστου 2025.
Ο αυτοκινητόδρομος Πάτρα-Πύργος αποτελεί ένα από τα πλέον εμβληματικά έργα υποδομής στη Δυτική Ελλάδα, με στόχο την αναβάθμιση της οδικής ασφάλειας και τη μείωση του χρόνου μετακίνησης μεταξύ των δύο πόλεων και τον χρόνο ταξιδιού μεταξύ Αθήνας και Πύργου σε περίπου 2 ώρες και 45 λεπτά.
Το υπόλοιπο τμήμα, περιφερειακά της Πάτρας (από Αλισσό μέχρι την Πάτρα), έχει προγραμματιστεί να παραδοθεί περί τα τέλη Νοεμβρίου 2025, ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2026 θα παραδοθεί το μεγαλύτερο μέρος του παράπλευρου οδικού δικτύου. Το κομμάτι των 10 χλμ. που απομένει κατασκευάζεται από την ΑΒΑΞ. Με την ολοκλήρωση της Πατρών-Πύργου, η Ολυμπία Οδός γίνεται πλέον ο τρίτος μεγαλύτερος αυτοκινητόδρομος της χώρας, με συνολικό μήκος 277 χιλιόμετρα. Το τμήμα Πάτρα - Πύργος 2013, αφαιρέθηκε από την σύμβαση παραχώρησης της Ολυμπίας Οδού ως ένα τμήμα μη εμπορικό (χαμηλών διελεύσεων), στην οποία επέστρεψε το 2020.
Συνολικά το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή του τμήματος Πάτρα – Πύργος μήκους 75 χλμ., με διαπλάτυνση της υφιστάμενης Εθνικής Οδού (ΝΕΟ) στα πρώτα 13 χλμ. και νέα χάραξη για τα υπόλοιπα 62 χλμ. Ο αυτοκινητόδρομος θα είναι υψηλών προδιαγραφών, με διαχωρισμένο οδόστρωμα και ελεγχόμενη πρόσβαση σε όλο το μήκος του. Θα αποτελείται από δύο λωρίδες πλάτους 3,50 μ. και Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) ανά κατεύθυνση, που χωρίζονται από ένα μεσαίο στηθαίο ασφαλείας από σκυρόδεμα. Επιπλέον, θα διαθέτει 9 ανισόπεδους κόμβους και ημικόμβους με στόχο την ομαλή ροή κυκλοφορίας και την οδική ασφάλεια, 15 γέφυρες, 27 άνω διαβάσεις & 37 κάτω διαβάσεις, 4 Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών, Εφεδρικό Κέντρο Διαχείρισης Κυκλοφορίας στον Πύργο, 2 Σημεία Εξυπηρέτησης Πελατών.
Τα διόδια
Παράλληλα θα τεθεί σε ισχύ το σύστημα διοδίων για τη ζώνη Κυλλήνη- Πύργος (29χλμ.), ενώ η ζώνη Μιντιλόγλι – Κυλλήνη (46χλμ.), η οποία περιλαμβάνει και τα εναπομείναντα υπό κατασκευή 10 χλμ. Μιντιλόγλι – Καμίνια, θα είναι σε ελεύθερη χρήση (άνευ διοδίου) έως την ολοκλήρωση της κατασκευής. Συγκεκριμένα, η σταδιακή λειτουργία του συστήματος χρέωσης αφορά τον μετωπικό σταθμό Πύργου και στις δύο κατευθύνσεις και τον πλευρικό σταθμό Αμαλιάδας με χρέωση από/προς Πύργο. Οι τιμές των διοδίων είναι στα 2,1 ευρώ για ΙΧ στον Μετωπικό Σταθμό Πύργου και στα 1,5 ευρώ για μηχανές, 5,3 ευρώ για φορτηγά κατ. 3 και 7,5 για κατηγορίας 5. Στον Πλευρικό Αμαλιάδας θα είναι στα 1,2 ευρώ για ΙΧ, στα 0,8 ευρώ για μηχανές, στα 3,1 ευρώ για φορτηγά κατ. 3 και 4,4 ευρώ για κατηγορίας 5. Η Πατρών- Πύργου είναι ο πρώτος πλήρως αυτοματοποιημένος αυτοκινητόδρομος στη χώρα που θα λειτουργεί αποκλειστικά με ηλεκτρονικά διόδια και μηχανήματα Αυτόματης Πληρωμής. Παράλληλα, επεκτείνεται άμεσα στους ανωτέρω σταθμούς διοδίων το εκπτωτικό πρόγραμμα VALUE, που παρέχει κλιμακωτές εκπτώσεις από 15% έως και 60% σε οχήματα κατηγορίας 1 και 2 (με χρήση πομποδέκτη OΛΥΜΠΙΑ PASS ή Μοτοκάρτας Ολυμπίας Οδού) ανάλογα με τη συχνότητα διέλευσης σε κάθε μετωπικό ή πλευρικό σταθμό. Ο άξονας Πάτρας – Πύργου περιλαμβάνει έναν δεύτερο σταθμό διοδίων, που θα λειτουργήσει ανάμεσα στη ΒΙΠΕ και την Αλισσό με την παράδοση και του τελευταίου τμήματος τον χειμώνα.
Ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρ. Δήμας, πρόσφατα σημείωνε ότι, πέρα από την κατασκευή του κύριου άξονα, η Πολιτεία προχωρά και σε έργα που ανταποκρίνονται σε πάγια αιτήματα των τοπικών κοινωνιών. Στο πλαίσιο αυτό, υλοποιούνται παρεμβάσεις στο παράπλευρο οδικό δίκτυο και 14 σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα στο τμήμα Πάτρα – Πύργος, τα οποία συμβάλλουν στην αύξηση της ανθεκτικότητας του έργου απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Όπως έχουμε αναφέρει, στο κόστος του έργου έρχονται να προστεθούν επιπλέον ποσά και συμπληρωματικές συμβάσεις ύψους σχεδόν 100 εκατ. ευρώ. Το συμβατικό κόστος του οδικού άξονα φτάνει συνολικά τα 332 εκατ. ευρώ, ενώ υπάρχει και η απόφαση αποζημίωσης μέσω διαιτησίας. Ποσό 216 εκατ. ευρώ αφορά στη χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου, ενώ 116 εκατ. ευρώ είναι η συμμετοχή της κοινοπραξίας της Ολυμπίας Οδού (106 εκατ. ευρώ δανεισμός και 10 εκατ. ίδια κεφάλαια).
Η επέκταση προς Καλό Νερό – Τσακώνα
Η υλοποίηση του έργου Πάτρα – Πύργος θα συμβάλει στην ολοκλήρωση του Αυτοκινητόδρομου Ελευσίνα – Κόρινθος – Πάτρα – Πύργος – Τσακώνα, τουλάχιστον μέχρι τον Πύργο, και στην επίτευξη συνθηκών ασφάλειας και ταχύτητας μετακίνησης των χρηστών του.
Πλέον, με το τμήμα αυτό να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από αύριο από οδηγούς και τουρίστες, επόμενο είναι να έρχεται στο μυαλό «η τύχη» της περίφημής επέκτασής του, προς Καλό Νερό – Τσακώνα, ένα έργο υψηλού κόστους, όπως έχουμε αναδείξει παλιότερα αλλά και σχετικά πρόσφατα.
Αναφορικά, όμως, με το υπόλοιπο τμήμα, τον οδικό άξονα «Πύργος – Κόμβος Αλφειού – Καλό Νερό – Τσακώνα», ενταγμένο επίσης στο έργο παραχώρησης, που λόγω χρηματοδοτικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων ουσιαστικά έμεινε εκτός σχεδίων και «παγωμένο» - απενταγμένο, το κόστος της πιο «φθηνής» λύσης υπολογίζεται σε πάνω από 600 - 700 εκατ. ευρώ, βάσει και όσων σχετικά πρόσφατα είχε αναφέρει ο υφυπουργός Υποδομών, Νίκος Ταχιάος. Λογικα, προσεχώς θα έχουμε ζυμώσεις με την Κομισόν ώστε να «μπει στις ράγες» το τμήμα αυτό.
Το τμήμα έως την Τσακώνα έχει αντιμετωπίσει προβλήματα οικονομικής και περιβαλλοντικής διάστασης. Σύμφωνα με το υπουργείο, μετά την επανένταξη του τμήματος στο έργο παραχώρησης του συγκεκριμένου οδικού άξονα, με επιστολή του προς την Παραχωρησιούχο εταιρεία, είχε ζητήσει την επικαιροποίηση των αναγκαίων μελετών που απαιτούνται στα επιμέρους διακριτά τμήματα, ιδιαίτερα στο τμήμα της Λίμνης Καϊάφα, λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς της απόφασης του ΣτΕ. Ταυτόχρονα, δρομολογήθηκαν οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις και θα εξαχθούν οι τελικοί προϋπολογισμοί των εργασιών, επιμέρους και συνολικά.
Ως προς το οικονομικό σκέλος, τοο κόστος που προκύπτει από τις προμελέτες της Ολυμπίας Οδού, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, είναι περί τα 700 εκατ. ευρώ. Για αυτό και είχε προκριθεί ακόμα και το μοντέλο τμηματικής υλοποίησης, δηλαδή αρχικά να προχωρήσει το πρώτο υποτμήμα που έχει προτεραιοποιηθεί, το Πύργος-Αλφειός. Προφανώς, στην πορεία θα καθοριστούν οι σημαντικές παράμετροι για ένα έργο βέβαια που δεν θα διακρίνεται για την εμπορικότητά του, ενώ είναι ερωτηματικό αν μπορεί να βρει κεφάλαια από το ΠΔΕ. Δεδομένου ότι η κυκλοφορία στο συγκεκριμένο τμήμα του άξονα (νοτιότερα στη δυτική Πελοπόννησο) είναι χαμηλή, και προφανώς χαμηλότερη κι από το κομμάτι της Πατρών-Πύργου, η εξασφάλιση ευρωπαϊκών πόρων αποτελεί μία δύσκολη περίπτωση. Tο έργο αποτελείται από δύο τμήματα, το «Πύργος - Αλφειός» μήκους 13 χλμ. και το «Αλφειός - Καλό Νερό - Τσακώνα» μήκους 76,2 χλμ.. Kαι τα δύο ήταν αρχικώς ενταγμένα στη σύμβαση παραχώρησης του 2007, εξ ου και το εμβληματικό όνομα στον αυτοκινητόδρομο, Ολυμπία Οδός, που θα έφτανε ως την Αρχαία Ολυμπία.
Το story του αυτοκινητόδρομου
Ως προς την… πιο σύγχρονη ιστορία του πολύπαθου έργου, στην τελευταία δεκαετία, τον Μάιο του 2014 εξαγγέλλεται επίσημα η δημοπράτηση του αυτοκινητόδρομου Πάτρα – Πύργος, μήκους 75 χιλιομέτρων και κόστους 443 εκατομμυρίων ευρώ, με στόχο να λειτουργήσει το 2016. Υπενθυμίζεται ότι η νέα κυβέρνηση που προέκυψε στις αρχές του 2015 άλλαξε τα δεδομένα κι ενώ η δημοπράτηση είχε ακυρωθεί (λόγω εκλογών), προχωρώντας σε «τεμαχισμό» του οδικού άξονα σε 8 εργολαβίες.
Θεωρητικά αυτό θα γινόταν για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, κάτι που, αντί να επιταχύνει τις διαδικασίες, επέφερε πρόσθετες καθυστερήσεις. Οι εξελίξεις τελικά προχώρησαν από το 2016, με το έργο να κατακερματίζεται, οδηγώντας σε έναν κύκλο καθυστερήσεων, μεθοδεύσεων με οικονομικά και όχι μόνο απόνερα. Στις 8 δημοπρατήσεις – εργολαβίες, κοινό χαρακτηριστικό των 4-5 εξ αυτών ήταν η επικράτηση μίας κοινοπραξίας εταιρειών, υπό τον όμιλο Καλογρίτσα, που όμως στη συνέχεια κηρύχθηκε έκπτωτος και λόγω δανείων, ενώ το όνομά του ενεπλάκη και σε πολιτικά θέματα.
Το έργο βρέθηκε στον αέρα, το τότε αρμόδιο υπουργείο «πάγωσε» τη διαδικασία η οποία εν τέλει ακυρώθηκε. Πλέον, το έργο αναλαμβάνει να διαχειριστεί η κυβέρνηση τότε της Νέας Δημοκρατίας. Οι Βρυξέλλες πίεζαν για λύση και απειλούσαν με απώλεια της ευρωπαϊκής συγχρηματοδότησης, κάτι που θα σήμαινε ότι το έργο θα «χανόταν» ή θα επιβάρυνε τον κρατικό προϋπολογισμό. Εξετάστηκαν 2-3 διάφορες επιλογές, από την ακύρωση και ενσωμάτωση του έργου στην Ολυμπία Οδό, μέχρι τη συνέχιση του σχεδίου ως είχε. Το υπ. Υποδομών άρχισε μπαράζ επαφών με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία τελικά «άναψε πράσινο» στην ένταξή του στην Ολυμπία Οδό με την κατασκευή του από τις 3 εγχώριες εταιρείες. Τον Δεκέμβριο του 2021 κυρώθηκε από την Βουλή η συμφωνία τροποποίησης της σύμβασης παραχώρησης, λίγο αργότερα εκκίνησαν οι εργασίες για να φτάσουμε σήμερα στην υλοποίηση του μεγαλύτερου τμήματος του έργου και στη συνολική ολοκλήρωσή του εντός του 2025.
Για την ιστορία και μόνο, να αναφέρουμε ότι τα έργα για τα κατασκευή της υπάρχουσας εθνικής οδού Πατρών – Πύργου, ξεκίνησαν το 1979, δηλαδή πριν από 46 έτη.
