Κυβερνητικό σχέδιο για την βελτίωση του δείκτη ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα και την διάθεση σπιτιών με προσιτό ενοίκιο (κοινωνική κατοικία) εκπονεί η Επιτροπή Στεγαστικής Πολιτικής.
Στο πλαίσιο της πρώτης συνεδρίασης της Επιτροπής, με βασικό στόχο την υλοποίηση μιας ενιαίας στρατηγικής προσιτής στέγης, παρουσιάστηκε η κυβερνητική πολιτική για το στεγαστικό ζήτημα που ήδη περιλαμβάνει 43 διακριτά μέτρα στήριξης των πολιτών τόσο για την απόκτηση όσο και για τη μίσθωση κατοικίας, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 6,5 δισ. ευρώ (και 1,5 εκατομμύριο δικαιούχους).
Στους στόχους που τεθηκαν για το επόμενο 18μηνο, ανήκει μια εμβληματική πρωτοβουλία που θα «ξεκλειδώσει» πολλές ευκαιρίες ενοικίασης κατοικιών στην Αθήνα. Πρόκειται για το Σχέδιο Αξιοποίησης Δημοσίων Ακινήτων τόσο δομημένων όσο και αδόμητων, μέσα από λίστα που θα καταρτίσει κάθε υπουργείο, για τις ανάγκες προσιτής κατοικίας.
Οι δικαιούχοι που θα στεγαστούν στα πρώτα ακίνητα κοινωνικής κατοικίας του Δημοσίου θα επιλεγούν με εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια (που θα υποδείξει το υπουργείο Κοινωνική Συνοχής και Οικογένειας) και με έμφαση στην ενίσχυση των ζευγαριών, χαμηλόμισθων και μονογονεϊκών οικογενειών.
Πιο συγκεκριμένα, κάθε υπουργείο καλείται να εισφέρει 3 έως 5 ακίνητα (δομημένα ή αδόμητα) με τις εξής προδιαγραφές για την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών:
- Έκτασης τουλάχιστον 1.500 τ.μ. κτισμένης επιφάνειας (δεν προσμετρώνται τα υπόγεια). Η έκταση μπορεί να είναι μικρότερη σε νησιά, οικισμούς κάτω των 1.500κατοίκων, τουριστικές περιοχές
- Νομίμως υφιστάμενα: Οικοδομική άδεια ή άλλο πιστοποιητικό ή βεβαίωση νομίμως υφιστάμενου ή πολεοδομικά τακτοποιημένου ή νομιμοποιημένου κτιρίου (ή κτιρίων)
- Να μην εκκρεμούν ενέργειες για άρση επικινδυνότητας κυρίως στατικής, βάσειέκθεσης πολεοδομίας ή ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας)
- Να μην έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα
- Η πλήρης κυριότητά τους (100%), να ανήκει σε φορέα ή φορείς του Δημοσίου. Γίνεται δεκτό να υπάρχει συνιδιοκτησία με την σύμφωνη γνώμη όλων των κυρίων του ακινήτου
- Να έχουν χρήση κατοικίας ή να υφίσταται η δυνατότητα αλλαγής χρήσης σεκατοικία, κοινωνική κατοικία ή μεικτή χρήση
Πέραν της κοινωνικής κατοικίας, η κυβέρνηση φέρνει άμεσα στη Βουλή νέα νομοθετική ρύθμιση για την κοινωνική αντιπαροχή, για την κατασκευή σύγχρονων κατοικιών με στόχο την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών των πολιτών.
Έλληνες και ιδιοκατοίκηση
Σύµφωνα µε την πανευρωπαϊκή έρευνα «European Housing Trend Report 2024» της RE/MAX Europe, σχεδόν 7 στους 10 Έλληνες δηλώνουν ότι κατέχουν τουλάχιστον ένα ακίνητο, ποσοστό αυξηµένο κατά 1% σε σύγκριση µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο, αλλά σαφώς µειωµένο από τις προηγούµενες δεκαετίες στην πατρίδα µας.
Ενδεικτικά, το 1980 και 1990, πάνω από 80% των Ελλήνων είχαν το δικό τους σπίτι. Αυτό το ποσοστό άρχισε να µειώνεται σταδιακά, φτάνοντας το 75% στις αρχές του 2000, και, παρότι υπήρξε µια µικρή άνοδος στο 77% στο τέλος της ίδιας δεκαετίας, πλέον το 2023 είχε υποχωρήσει στο 69,6%. Αυτό σηµαίνει ότι 7 στους 10 Έλληνες σήµερα διαθέτουν ιδιόκτητο σπίτι, ενώ 3 στους 10 ζουν σε ενοικιαζόµενες κατοικίες.
Το βασικό πρόβλημα που οδηγεί στη μικρή αυτή υποχώρηση της ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα, αφορά το ότι οι αξίες των οικιστικών ακινήτων αυξάνονται με διψήφια ποσοστά τη τελευταία διετία, ενώ από το 2017, που ήταν το χαμηλότερο σημείο για την αξία των ακινήτων έως το β΄τρίμηνο του 2024 η αύξηση της αξίας των ακινήτων στην Αθήνα ανέρχεται στο 90%.
Υπενθυμίζεται πως το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση μεγαλώνει, όσο χαμηλότερο είναι το κατά κεφαλήν εισόδημα (ΑΕΠ). Έτσι χώρες όπως η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Κροατία κατέχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην ΕΕ, με 95,6%, 93,6% και 91,2% αντίστοιχα και ακολουθούν η Ουγγαρία με 90,5%, η Λιθουανία με 88,8% και η Πολωνία με 87,3%.
Στα χαμηλότερα επίπεδα βρίσκονται η Γερμανία με 47,6%, η Αυστρία με 54,3%, η Δανία με 60% και η Γαλλία με 63,1%.
Προφανώς, πολιτιστικοί λόγοι και παράδοση μαζί με το υψηλό κόστος απόκτησης κατοικίας εξηγούν τα χαμηλά επίπεδα ιδιοκατοίκησης σε χώρες όπως η Γερμανία, οι πολίτες της οποίας φαίνεται πως προτιμούν περισσότερο να αγοράσουν νέα αυτοκίνητα από σπίτια.
