Ροή
Ο 61ος γύρος των επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ξεκινά τη Δευτέρα στο ξενοδοχείο Swiss της Κωνσταντινούπολης. Η ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον πρέσβη Παύλο Αποστολίδη θα φτάσει αεροπορικώς στην Άγκυρα το απόγευμα της Κυριακής κι οι επαφές αναμένεται να ξεκινήσουν το πρωί της Δευτέρας στο ξενοδοχείο Swiss. Δίπλα στον Πρέσβη Παύλο Αποστολίδη (που είναι επικεφαλής της ελληνικής ομάδας από τα τέλη του 2010) θα βρίσκεται ο πρέσβης Αλέξανδρος Κουγιού, με μακρά εμπειρία στα ελληνοτουρκικά, καθότι έχει διατελέσει πρέσβης της Ελλάδας στην Άγκυρα. Επικεφαλής της Τουρκικής αντιπροσωπείας θα είναι ο μόνιμος υφυπουργός Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ, ενώ δίπλα του θα είναι ο «μπαρουτοκαπνισμένος» Τσαγατάι Ερτσιγιές, διευθυντής Αεροναυτιλιακών υποθέσεων του Τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών και ειδικός των θαλασσίων οριοθετήσεων.
Η Αθήνα εκτιμά πως η Τουρκική πλευρά θα έρθει στο τραπέζι της συζήτησης με διαφορετική στόχευση από αυτήν που είχε εμφανιστεί πριν πέντε χρόνια, όταν διεκόπησαν οι συνομιλίες τον Μάρτιο του 2016. Είναι σαφές ότι η Αθήνα δεν έχει υψηλές προσδοκίες από την πορεία των συζητήσεων και στην πραγματικότητα θέλει να κερδίσει χρόνο ώστε να αποφευχθούν καταστάσεις αντίστοιχες με το προηγούμενο καλοκαίρι, αλλά ταυτόχρονα να ενδυναμωθεί διαπραγματευτικά έναντι της Τουρκίας, κυρίως εξοπλιζόμενη με τα αμυντικά προγράμματα τα οποία τρέχουν αλλά και να κερδίσει χρόνο για να δει τις πραγματικές προθέσεις της νέας Αμερικανικής ηγεσίας για την Τουρκία και την περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Συν τοις άλλοις, η Αθήνα αναμένει την αντίδραση της Ευρώπης σε σχέση με την Άγκυρα και τους όρους με τους οποίους αυτή η σχέση θα διαμορφωθεί από εδώ και στο εξής, λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τουρκία θα ζητήσει την επαναδιαπραγμάτευσης της κοινής Δήλωσης για τους πρόσφυγες, προσπαθώντας να αποσπάσει μια «θετική ατζέντα» από την Ευρώπη, ενώ γνωρίζει πως τα σοβαρά προβλήματα της Τουρκικής οικονομίας πιέζουν τον Ερντογάν που θέλει να αποφύγει πάση θυσία Ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Ελλάδα και Τουρκία προσέρχονται σε αυτό τον διάλογο έπειτα από μια χρονιά σοβαρότατης έντασης τόσο στο πεδίο όσο και στο επίπεδο της ρητορικής. Οι δυο χώρες ανέπτυξαν το πολεμικό τους ναυτικό για ένα ολόκληρο δίμηνο, με αφορμή τις έρευνες του σεισμογραφικού Oruc Reis σε μη οριοθετημές περιοχές τις οποίες η Ελλάδα διεκδικεί ως δική της Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Είχε προηγηθεί η κρίση στον Έβρο τον προηγούμενο Μάρτιο, όταν η Άγκυρα, εργαλειοποιώντας χιλιάδες πρόσφυγες επιχείρησε να τους μεταφέρει - μέσω του Έβρου - σε Ευρωπαϊκό έδαφος, προκαλώντας την σθεναρή αντίδραση της ελληνικής πλευράς. Την ίδια στιγμή, η ένταση κορυφώθηκε με σειρά δηλώσεων από τα στελέχη της κυβέρνησης Ερντογάν που απείλησαν ουκ ολίγες φορές την Ελληνική πλευρά με πολεμικό επεισόδιο.
Τι είναι οι διερευνητικές επαφές
Οι επαφές αυτές έχουν ως βασικό αντικείμενο την επίλυση της νομικής διαφοράς για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης σε Αιγαίο και Νοτιοανατολική Μεσόγειο, αλλά και προκαταρκτικά θέματα και δεν αποτελούν επίσημες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δυο πλευρών. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια άτυπη διαδικασία, όπου Αθήνα και Άγκυρα κάθονται σε ένα τραπέζι σε επίπεδο διπλωματών και συζητούν, ώστε να διαπιστώσουν εάν υπάρχει η δυνατότητα σύγκλισης σε οποιοδήποτε επίπεδο. Εάν αυτό επιτευχθεί, τότε οι δυο πλευρές θα προχωρήσουν σε μια επίσημη διαπραγμάτευση που είτε θα καταλήξει σε μια συμφωνία για τον καθορισμό θαλασσίων ζωνών, είτε οι δυο πλευρές θα συμφωνήσουν για την υπογραφή ενός συνυποσχετικού και θα προσφύγουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Οι προηγούμενοι 60 γύροι επαφών είχαν πραγματοποιηθεί μακριά από το φως της δημοσιότητας και σε ένα εντελώς διαφορετικό πολιτικό περιβάλλον, όπου οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν είχαν την ίδια ένταση. Στη διάρκεια των διερευνητικών επαφών δεν αναλαμβάνονται υποχρεώσεις και δεσμεύσεις μεταξύ των δυο πλευρών, ούτε τηρούνται συμφωνημένα πρακτικά. Η κάθε πλευρά κρατά τις δικές της σημειώσεις και τα αντίστοιχα σημειώματα φτάνουν στην ηγεσία του κάθε υπουργείου. Επίσης, δεν γίνονται ενημερώσεις για το περιεχόμενο των διερευνητικών επαφών, αν και οι πρωταγωνιστές τους, έχουν γράψει εκτεταμμένα τα προηγούμενα χρόνια για τα σημεία στα οποία η μια πλευρά πλησίασε την άλλη. Εξυπακούεται πως ό,τι κι αν ελέχθη στους προηγούμενους γύρους δεν είναι δεσμευτικό στην παρούσα φάση.
Η Αθήνα ξεκαθαρίζει πως στις άτυπες αυτές επαφές το θέμα αφορά αποκλειστικά και μόνο την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και πως η συζήτηση δεν μπαίνει στα θέματα εθνικής κυριαρχίας, δηλαδή την έκταση των χωρικών υδάτων, ή τα ζητήματα γκρίζων ζωνών για τα οποία μιλά η Άγκυρα. Στελέχη της κυβέρνησης Ερντογάν όλο το τελευταίο διάστημα κάνουν λόγο για διάλογο εφ’όλης της ύλης που περιλαμβάνει την αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου αλλά και τις λεγόμενες «γκρίζες ζώνες» νησιά και βραχονησίδες το ιδιοκτησιακό καθεστώς των οποίων αμφισβητεί.
Γνώστες των συζητήσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έλεγαν στο Reader.gr πως το κλίμα μεταξύ των δυο πλευρών, ειδικά τα πρώτα χρόνια μετά τις αποφάσεις του Ελσίνκι ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκό, μακριά από υπερβολές και λεκτικές αντιπαραθέσεις. Όμως σε κάθε περίπτωση, το κλίμα εκείνης της εποχής ήταν εντελώς διαφορετικό με το σημερινό. Η Τουρκία ενδιαφερόταν τότε να ανοίξει την ευρωπαϊκή της προοπτική με τις ενταξιακές της διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η Ελλάδα εργαζόταν για την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, κάτι που επετεύχθη χωρίς πολιτική λύση στο Κυπριακό, το 2003.
