Οι 5 νέες οικονομικές δυνάμεις που αλλάζουν τις γεωπολιτικές ισορροπίες

Η «βουτιά» στον... άδυτο κόσμο του εμπορίου και των επενδύσεων, έφερε στο φως της επιφάνειας πέντε έθνη που αποτελούν «γεωπολιτικούς κόμβους» με βάση τα νέα δεδομένα που έχει διαμορφώσει η εκρηκτική κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, ελέω δύο τουλάχιστον εν εξελίξει πολέμων, ανατρέποντας τη διεθνή σκακιέρα.

Πρόκειται για τις εξής χώρες: Βιετνάμ, Πολωνία, Μεξικό, Μαρόκο και Ινδονησία. Αθροιστικά, δε, αυτά τα κράτη κατέγραψαν οικονομική παραγωγή 4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2022 — περισσότερα από την Ινδία και σχεδόν όσο η Γερμανία ή η Ιαπωνία. Παρά την πολύ διαφορετική πολιτική και το παρελθόν τους, μοιράζονται μια... καιροσκοπική επιθυμία να εκμεταλλευτούν τα απροσδόκητα κέρδη τοποθετώντας τους εαυτούς τους ως νέους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας—ή της Κίνας, της Ευρώπης και άλλων ασιατικών οικονομιών.

• ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η φορολογία ελεύθερων επαγγελματιών, σε δεύτερη... ανάγνωση

Οι εν λόγω πέντε δεν είναι σε καμία περίπτωση οι μοναδικές οικονομίες που ξεχωρίζουν, αλλά η γεωγραφική τους θέση και η ικανότητά τους να επηρεάζουν το εμπόριο, τις έχει θέσει ως κρίσιμους διαμεσολαβητές και μεσάζοντες. Ταυτοχρόνως, αντιπροσωπεύουν το 4% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, ωστόσο έχουν προσελκύσει ελαφρώς πάνω από το 10%, ή 550 δισεκατομμύρια δολάρια, όλων των πράσινων επενδύσεων από το 2017.

Οικονομολόγοι της BIS εξέτασαν δεδομένα από περισσότερες από 25.000 εταιρείες και βρήκαν ότι οι αλυσίδες εφοδιασμού επιμηκύνονται καθώς άλλες χώρες, ειδικά στην Ασία, έγιναν πρόσθετοι σταθμοί στο εμπόριο μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Οι επιχειρήσεις που φεύγουν από την Κίνα μεταφέρουν συχνά την παραγωγή τους σε χώρες με οικονομίες σε μεγάλο βαθμό ενοποιημένες με τις οικονομίες της Κίνας, όπως το Βιετνάμ. Το Μεξικό, όπου οι επενδύσεις από Κινέζους κατασκευαστές έχουν αυξηθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια, γίνεται επίσης σημαντικός κρίκος στο εμπόριο ΗΠΑ-Κίνας. Επομένως, δεν είναι τόσο πολύ το ότι οι οικονομίες των ΗΠΑ και της Κίνας «χωρίζονται» - απλώς συνδέονται σε διαφορετικούς... δρόμους.

• ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ομόλογα: Ο κατακερματισμός της αγοράς μάς γυρνά στο 1980 - Επέστρεψαν οι «αυτόκλητοι τιμωροί»

Ακόμα κι αν υπάρξουν νικητές σε αυτή τη νέα εποχή, οι οικονομολόγοι προειδοποιούν πως το συνολικό πλήγμα στην παγκόσμια ανάπτυξη από τη διακοπή της ροής τόσο του εμπορίου όσο και των επενδύσεων θα είναι σημαντικό, με τις φτωχότερες χώρες να υποφέρουν περισσότερο από τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Για τους καταναλωτές και τις κεντρικές τράπεζες, μία αρνητική παρενέργεια θα είναι ο επίμονος πληθωρισμός, λόγω του αυξημένου κόστους παραγωγής.

Βιετνάμ: Μια ευαίσθητη ισορροπία

Ο ρόλος του Βιετνάμ ως οικονομίας... κρίκου έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια από τότε που ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ. Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε δασμούς σε κινεζικά προϊόντα και η πανδημία ενέτεινε τον έλεγχο των αλυσίδων εφοδιασμού. Η τάση των τεχνολογικών γιγάντων να μεταφέρουν μέρος της παραγωγής από την ηπειρωτική Κίνα στο Βιετνάμ ξεκίνησε πριν από περίπου μια δεκαετία, αλλά έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια. Οι ΗΠΑ είναι ο προορισμός για περίπου το 1/3 των εξαγωγών του Βιετνάμ, ενώ η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής υλικών για Βιετναμέζους παραγωγούς, από μηχανήματα έως υλικά για ρούχα. Το Βιετνάμ αναβάθμισε επίσημα τους δεσμούς με τις ΗΠΑ τον Σεπτέμβριο αποκτώντας μια «περιεκτική στρατηγική εταιρική σχέση» — ένα διπλωματικό καθεστώς που απολάμβαναν λίγοι... εκλεκτοί, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και της Ινδίας. Η βιομηχανία ηλεκτρονικών ειδών συνεισέφερε το 32% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας το 2022, περίπου το διπλάσιο από ό,τι πριν από μια δεκαετία και προσφέρει 1,3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Πολωνική ισχύ σε μπαταρίες και οχήματα

Όταν η κυβέρνηση της Πολωνίας ανακοίνωσε πέρυσι ότι η χώρα θα κατασκευάζει τη δική της μάρκα ηλεκτρικών οχημάτων, που ονομάζεται Izera, ήταν ένα σαφές μήνυμα ότι στοχεύει να γίνει κόμβος παραγωγής για αυτοκινητοβιομηχανίες της Δυτικής Ευρώπης. Η κρατική ElectroMobility Poland υπέγραψε συμφωνία με τον κινεζικό όμιλο Geely Holding το 2022 για την προμήθεια της τεχνολογίας για το έργο. Η Πολωνία έχει ήδη άριστες σχέσεις με κολοσσούς της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας όπως η Volkswagen και η Mercedes. Παράλληλα, η Βαρσοβία βρίσκεται πίσω μόνο από το Πεκίνο στην παγκόσμια παραγωγή μπαταριών, φιλοξενώντας εταιρείες όπως η LG Chem, η Northvolt AB, η SK Innovation και η Umicore. Ο πολλαπλασιασμός των εργοστασίων μπαταριών συνοδεύτηκε από άλμα στις εισαγωγές πρώτων υλών, όπως ο γραφίτης, από την Κίνα. Η αξία των εξαγωγών της Κίνας προς την Πολωνία έχει αυξηθεί κατά 112% από το 2017, στα 38,2 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι.

Η ελευθερία συναλλαγών αποδίδει καρπούς για το Μαρόκο

Το Μαρόκο, όπου βρίσκονται τα μεγαλύτερα αποθέματα φωσφορικών αλάτων στον κόσμο, γίνεται σημαντικός παράγοντας στον μετασχηματισμό της παγκόσμιας αυτοκινητοβιομηχανίας. Το ορυκτό είναι βασικό συστατικό στις μπαταρίες λιθίου-σιδηρού-φωσφορικού (LFP), μιας ταχέως αναπτυσσόμενης κατηγορίας που χρησιμοποιούνται στα ηλεκτρικά οχήματα. Η χώρα έχει ήδη έναν αναπτυσσόμενο κλάδο αυτοκινήτων, με εργοστάσια που ανήκουν στη Renault και τη Stellantis να παράγουν χιλιάδες αυτοκίνητα την ημέρα, υποστηριζόμενα από δεκάδες καταξιωμένους Αμερικανούς προμηθευτές. Τώρα ριζώνει και μια αλυσίδα εφοδιασμού μπαταριών EV. Οι ισχυρές εμπορικές σχέσεις του Μαρόκου με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, μαζί με τη φιλόξενη στάση του απέναντι στις άμεσες ξένες επενδύσεις, το καθιστούν τόπο συνάντησης όπου εταιρείες που ακροβατούν και στις δύο πλευρές του αυξανόμενου χάσματος ΗΠΑ-Κίνας μπορούν να ανταγωνίζονται ή να συνεργάζονται.

Σε αναζήτηση... αντίβαρου η Ινδονησία

Η Ινδονησία φλερτάρει ενεργά εταιρείες τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Κίνα για να υλοποιήσουν το όραμα του Προέδρου Τζόκο Ουιντόντο για τη δημιουργία μιας ολόκληρης αλυσίδας εφοδιασμού ηλεκτρικών οχημάτων. Η Tesla και η Volkswagen έχουν προσκληθεί να επενδύσουν, με στόχο τον μετριασμό της κυριαρχίας των κινεζικών εταιρειών στη διύλιση νικελίου και την κατασκευή μπαταριών. Αυτό έχει ήδη αποφέρει μοναδικούς εταιρικούς γάμους σε γεωπολιτικό επίπεδο. Τον Μάρτιο, η Ford υπέγραψε συμφωνία με την κινεζική Zhejiang Huayou Cobalt και τη βραζιλιανική Vale για τον περιορισμό των προμηθειών νικελίου, ενός μετάλλου που χρησιμοποιείται στην παραγωγή μπαταριών EV. Ωστόσο, το ισοζύγιο των αμερικανικών και κινεζικών επενδύσεων έχει γίνει ολοένα και πιο μονόπλευρο με την πάροδο των ετών, με τις κινεζικές άμεσες ξένες επενδύσεις το πρώτο εξάμηνο του 2023 να έχουν διπλάσια αξία από αυτές των ΗΠΑ.

Στο μαλακό υπογάστριο των ΗΠΑ το Μεξικό

Φέτος, το Μεξικό επισκίασε την Κίνα ως τον μεγαλύτερο εξαγωγέα αγαθών στις ΗΠΑ. Ωστόσο, ήδη από το 2017, η αξία των εισαγωγών του Μεξικού από την Κίνα αυξάνεται ταχύτερα σε ονομαστικούς όρους από αυτή των εξαγωγών του στις ΗΠΑ, αφού πολλές κινεζικές εταιρείες έχουν επιλέξει να ανοίξουν βιομηχανικές μονάδες στη χώρα, με προσήλωση στην αμερικανική αγορά. Σύμφωνα, μάλιστα με την Mexican Associaton of Private Industrial Parks, τα επόμενα δύο χρόνια η 1 εκ των 5 νέων επιχειρήσεων στη χώρα θα είναι κινεζικές.