Ροή
Με σημαντικά διαπραγματευτικά πλεονεκτήματα για την ελληνική πλευρά διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις της ΔΕΠΑ Εμπορίας με την Gazprom, για το συμβόλαιο προμήθειας της δημόσιας εταιρείας με ρωσικό αέριο. Υπενθυμίζεται ότι το συμβόλαιο λήγει το 2026 και αφορά την προμήθεια 1,7 bcm (δισ. κυβικά μέτρα) αερίου αγωγού από τη Μόσχα σε ετήσια βάση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο τραπέζι των διαβουλεύσεων μπαίνουν επί της ουσίας όλοι οι βασικοί όροι της συμφωνίας, δηλαδή τόσο η τιμή προμήθειας αερίου για το επόμενο έτος, όσο και τα ποσά, τα οποία κανονικά προβλέπεται να καταβάλει η ΔΕΠΑ Εμπορίας στη ρωσική εταιρεία για τη ρήτρα «take or pay». Πρόκειται για το πέναλτι που καλείται να πληρώσει η ελληνική εταιρεία στην περίπτωση που δεν παραλάβει ένα μίνιμουμ ποσοστό από τις ετησίως συμβασιοποιημένες ποσότητες. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, το ποσό αυτό για την τελευταία 2ετία ξεπερνά κατά πολύ τα 300 εκατ. ευρώ.
Τις διαπραγματεύσεις των δύο εταιρειών, που βρίσκονται σε εξέλιξη, επιβεβαίωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου για τα μέτρα στήριξης των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας. Ο υπουργός έδωσε έμφαση στη ρήτρα «take or pay», καθώς όπως τόνισε πρόκειται για ένα ζήτημα που θα επηρεάσει τον κρατικό προϋπολογισμό (με δεδομένο ότι η ΔΕΠΑ Εμπορίας είναι δημόσια εταιρεία) και επομένως μεταξύ άλλων τη δυνατότητα της πολιτείας να στηρίζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις μέσω των επιδοτήσεων.
Καταστρατήγηση των όρων
Με βάση τις ίδιες πληροφορίες, η ΔΕΠΑ Εμπορίας έχει προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με βασικό επιχείρημα το ότι η ρωσική εταιρεία καταστρατηγεί τους όρους της σύμβασης. Το επιχείρημα αυτό εδράζεται στο γεγονός ότι η Gazprom πραγματοποιεί εξαγωγές υγροποιημένου καυσίμου (LNG) στην ελληνική αγορά, σε χαμηλότερες τιμές από αυτές με τις οποίες κοστολογεί τη δημόσια εταιρεία.
Αντίθετα, όρος του συμβολαίου προβλέπει πως οι ποσότητες που παραλαμβάνει η ΔΕΠΑ Εμπορίας θα είναι οι πιο ανταγωνιστικές σε κόστος, έναντι οποιωνδήποτε άλλων εξαγωγών καυσίμου από τη Μόσχα, με προορισμό τη χώρα μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, το discount που παρέχει η Gazprom στις πωλήσεις ρωσικού LNG είναι η αιτία για την κατακόρυφη εκτόξευση των φορτίων αερίου από τη Μόσχα, που καταφθάνουν στη Ρεβυθούσα. Είναι ενδεικτικό ότι στο πρώτο 9μηνο του έτους, η Ρωσία αναρριχήθηκε σε δεύτερη χώρα προέλευσης LNG, με ποσοστό 26%.
Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, η καταπάτηση των όρων δεν αφορά μόνο τις τιμές εισαγωγής ρωσικού υγροποιημένου αερίου. Αντίθετα, ανάλογο dumping γίνεται και στις τιμές πώλησης spot φορτίων αερίου αγωγού, τα οποία διατίθενται επίσης με discount από την Gazprom, με σημείο παράδοσης το νέο σημείο διασύνδεσης του τουρκικού με το βουλγαρικό σύστημα μεταφοράς αερίου, δηλαδή του Turk Stream με τον Balkan Stream.
Διασφαλισμένη επάρκεια
Πέρα πάντως από το επίδικο των διαπραγματεύσεων, πηγές με γνώση της διαδικασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη επισημαίνουν στο Insider.gr ότι εξίσου σημαντικό είναι πως οι διαβουλεύσεις γίνονται σε εντελώς αντίθετο περιβάλλον από τον χειμώνα του 2022, όταν κλείδωσε η τρέχουσα συμφωνία των δύο εταιρειών. Έτσι, η ελληνική πλευρά προσέρχεται με δύο σημαντικά «όπλα», τα οποία ενισχύουν τη διαπραγματευτική ισχύ της.
Το πρώτο είναι ότι τώρα η ενεργειακή επάρκεια της χώρας είναι διασφαλισμένη ακόμη και σε περίπτωση πλήρους διακοπής των ρωσικών εισαγωγών – κάτι που, τον χειμώνα του 2022, δεν ίσχυε σε όλα τα πιθανά σενάρια. Η σαφώς πιο ευνοϊκή θέση στην τρέχουσα συγκυρία οφείλεται κατ΄ αρχάς στο γεγονός ότι η Ελλάδα (όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη) έχει ήδη μειώσει την κατανάλωση αερίου, έχει ενισχύσει το χαρτοφυλάκιο ηλεκτροπαραγωγής (με την «Πτολεμαΐδα 5»), ενώ διαθέτει και ικανοποιητικά υδροηλεκτρικά αποθέματα.
«Μαξιλάρι» ασφαλείας αποτελεί επίσης το γεγονός ότι όχι μόνο οι ευρωπαϊκές δεξαμενές αερίου είναι γεμάτες κατά 99%, αλλά και η μεγάλη διαθεσιμότητα για εισαγωγές LNG. Είναι ενδεικτικό ότι παρά το ποσοστό πλήρωσης των αποθηκών, αλλά και τη μειωμένη κατανάλωση καυσίμου στη «Γηραιά Ήπειρο» λόγω καιρού, στο τέλος Νοεμβρίου ξεπερνούν τα 7 bcm οι ποσότητες LNG που βρίσκονται φορτωμένες σε δεξαμενόπλοια, τα οποία κινούνται ανοικτά της Ευρώπης, αναμένοντας να πουληθούν σε κάποιο κράτος-μέλος.
Μάλιστα, στις αρχές του έτους είναι προγραμματισμένη η έναρξη λειτουργίας του FSRU Αλεξανδρούπολης. Κάτι που θα σήμαινε πως η χώρα μας θα αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητες για εισαγωγή LNG.
Αλλαγή σκηνικού για τη Μόσχα
Την ίδια ώρα, σε σχέση με τον χειμώνα του 2020, παρατηρείται και αλλαγή στάσης της Μόσχας – η οποία τότε είχε ως βασικό διαπραγματευτικό ατού τη διακοπή των ρωσικών εξαγωγών (τόσο προς τη χώρα μας όσο και προς όλη την Ε.Ε.). Αντίθετα, πλέον αυτή η απειλή φαίνεται να έχει υποχωρήσει, με δεδομένο εξάλλου ότι στο σύνολό της η Ε.Ε. έχει μειώσει την εξάρτησή της από τη Μόσχα στο 6%, από 40% και πλέον που ήταν τότε.
Όπως είναι φυσικό, η ελάττωση των πωλήσεων αερίου στην Ευρώπη έχει μειώσει και τα έσοδα της Μόσχας, με τη ρωσική κυβέρνηση να αναζητεί τρόπους να τα αναπληρώσει. Μάλιστα, οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι η διοχέτευση ρωσικού LNG σε ευρωπαϊκές αγορές με discount «δείχνουν» ακριβώς αυτή την προσπάθεια της Ρωσίας.
Ακόμη όμως πιο σημαντικό είναι πως η πλήρης διακοπή ρωσικών εισαγωγών προς τη χώρα μας θα «έκλεινε την πόρτα» της ελληνικής αγοράς, για καύσιμο από τη Μόσχα, τουλάχιστον για πολλά χρόνια. Μάλιστα, καθώς η διακηρυγμένη θέση της Ε.Ε. είναι για πλήρη ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία μέσα στη 10ετία, φαντάζει δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς το ρωσικό αέριο θα μπορούσε να «επιστρέψει» κάποια στιγμή στην Ελλάδα.
Σκληρή στάση από την Αθήνα
Σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική πλευρά έχει υιοθετήσει σκληρή στάση στις διαπραγματεύσεις, ώστε στην περίπτωση που δεν υπάρξει κοινός τόπος να παραπέμψει το θέμα στη διεθνή διαιτησία. Επίσης, φαίνεται πως δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει στις διεκδικήσεις της, ακόμη κι αν η Gazprom επισείσει την απειλή για πλήρες στοπ της προμήθειας καυσίμου.
Από την πλευρά του, ο υπουργός ΠΕΝ απέφυγε να τοποθετηθεί σε ένα τέτοιο σενάριο, όταν ρωτήθηκε σχετικά στη συνέντευξη Τύπου την προηγούμενη εβδομάδα. Όπως ανέφερε, όσο οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, δεν πρόκειται να σχολιάσει δημόσια ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
