Ροή
Ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά 2,1% αναμένει για το 2024 το ΙΟΒΕ στο βασικό σενάριο που περιέχει η έκθεση α' τριμήνου για την ελληνική οικονομία, όταν η προηγούμενη εκτίμηση ήταν στο 2,4%. Η ανεργία αναμένεται να διαμορφωθεί φέτος στο 10,3% και ο πληθωρισμός αναμένεται να κυμανθεί στο 3% για το σύνολο της χρονιάς, ελαφρά υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Κομβικό ρόλο θα παίξει η πορεία των επενδύσεων ειδικά σε πάγια που αναμένεται να αναπτυχθούν κατά 7,8% φέτος.
Ειδικότερα οι προβλέψεις του ΙΟΒΕ για το 2024 είναι οι εξής:
To βασικό σενάριο του ΙΟΒΕ βασίζεται στις εξής παραδοχές:
· Η οικονομία της Ευρωζώνης ακολουθεί το βασικό σενάριο της ΕΚΤ (Μάρτιος 2023) για ανάπτυξη 0,6% το 2024 (από 0,8% το προηγούμενο τρίμηνο) και πληθωρισμό 2,3% το 2024 (από 2,7%), ενεργειακές τιμές και επιτόκια.
· Τα επιτόκια ακολουθούν την τάση των σημερινών προθεσμιακών συμβολαίων, δηλαδή το Euribor σταδιακά υποχωρεί από κοντά στο 3,9% στην αρχή του έτους προς την περιοχή του 3,1% στα τέλη του 2024.
· Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται σε παρεμφερή ένταση με αυτή του 2023. Εξαιτίας της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή, οι διεθνείς τιμές των ενεργειακών αγαθών αναμένεται να ακολουθήσουν αυξητικές τάσεις το 2024, ακολουθώντας το βασικό σενάριο της EIA.
· Έγκαιρη εφαρμογή του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το 2024 χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις.
· Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα θα κυμανθεί ελαφρά υψηλότερα από τον μ.ό. στην Ευρωζώνη το 2024, κυρίως λόγω βραδύτερου ρυθμού υποχώρησης στα τρόφιμα.
· Ο εισερχόμενος τουρισμός για το 2024, αναμένεται να διατηρήσει τις θετικές επιδόσεις του 2023, σε πραγματικούς όρους
Θετική η τάση για την ελληνική οικονομία
Όπως είπε ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, η τρέχουσα τάση της ελληνικής οικονομίας, παραμένει θετικότερη από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Το ερώτημα είναι το κατά πόσο μπορεί αυτή η τάση να αντέξει τις συνθήκες τις παγκόσμιας οικονομίας.
Στα θετικά σημεία περιλαμβάνεται το μειούμενο κόστος χρηματοδότησης της χώρας (spread)και ο τουρισμός που σύμφωνα με τις σημερινές τάσεις και τους πρόδρομους δείκτες θα συνεχίσει να συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομία. Ακόμη, το επιχειρηματικό κλίμα βελτιώνεται, ενώ οι δημοσιονομικές επιδόσεις υπερβαίνουν τους στόχους. «Και βέβαια υπάρχει η ευκαιρία από το αναθεωρημένο Ταμείο Ανάκαμψης στο πεδίο των επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων», είπε ο κ. Βέττας.
Ωστόσο, όπως είπε ακόμη ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, υπάρχουν ανοιχτά σημαντικά ζητήματα από το διεθνές περιβάλλον και κυρίως οι γεωπολιτικές και πολεμικές εντάσεις χωρίς ορατό οδικό χάρτη αποκλιμάκωσης και επίλυσης. Υπό δοκιμασία βρίσκεται και η ανθεκτικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υπό αυτό το πλαίσιο ο συνδυασμός πολιτικών που θα αντιμετωπίζουν και δεν θα μεταθέτουν τα προβλήματα είναι κρίσιμος. «Η νομισματική πολιτική από μόνη της δεν αρκεί», σημείωσε ο κ. Βέττας τονίζοντας ότι η Ευρώπη πλήττεται σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλες περιοχές του κόσμου από τις εντάσεις.
Σε ό,τι αφορά τις προκλήσεις για την Ελλάδα, ο κ. Βέττας σημείωσε ότι υπήρξε αρνητική έκπληξη από την πορεία των επενδύσεων το 2023, η αύξησή τους ήταν αρκετά χαμηλότερη από τις προβλέψεις που επηρέασε την ανάπτυξη. Διαφαίνεται μια κόπωση στην αγορά εργασίας με μείωση του ρυθμού μείωσης της ανεργίας. Αν παγιωθεί το ποσοστό ανεργίας στο 10% αυτό θα συνυπάρχει με πολλές επιχειρήσεις και κλάδους που λένε ότι δεν βρίσκουν εργαζόμενους. Υπάρχει μια κόπωση και στο οικονομικό κλίμα, σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ.
Υπάρχουν ακόμη προκλήσεις στη δημοσιονομική πολιτική, παρά τις θετικές εξελίξεις. Τα τελευταία χρόνια είχε ενταθεί η παρεμβατική πολιτική του κράτους σε όλες τις αγορές, από τις επιδοτήσεις όπως της πανδημίας και τις παρεμβάσεις στην αγορά λόγω της ακρίβειας. Υπό αυτό το πλαίσιο ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους είναι κρίσιμος περισσότερο στην κατεύθυνση διασφάλισης υγιούς ανταγωνισμού και λιγότερο μέσω επιβολής σύνθετων και μεταβαλλόμενων περιορισμών.
Στα δημοσιονομικά, το 2023 πήγε καλύτερα από τον ταμειακό στόχο το 2023 και το πρώτο δίμηνο του 2024. «Φαίνεται πως προς το παρόν δεν έχουμε ζήτημα εκεί. Αυτό έχει μεγάλη σημασία», είπε ο κ. Βέττας, μια χώρα που πέρασε από τρία προγράμματα προσαρμογής, δεν μπορούσε να χρηματοδοτήσει τον εαυτό της. Η επενδυτική βαθμίδα είναι οριακή, έχουμε ακόμη ένα δημόσιο χρέος που σταματά σιγα σιγά να είναι διμερές και βγαίνει στις αγορές. «Θα είναι καταστροφικό να δημιουργηθεί ανησυχία για τα δημοσιονομικά της χώρας. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, δεν αντιφάσκει η δημοσιονομική πειθαρχία με την ανάπτυξη, είναι θεμέλιο αυτής», τόνισε ο κ. Βέττας.
Οι πέντε προτεραιότητες
Υπό αυτό το πλαίσιο, οι βασικές προτεραιότητες θα πρέπει να είναι οι εξής:
- Εύρυθμη αγορά εργασίας: Ενίσχυση κινήτρων για συμμετοχή στην αγορά εργασίας και κατάρτιση του εργατικού δυναμικού.
- Παραγωγικότητα: Ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, υψηλότερο μερίδιο εξαγωγών και επενδύσεων
- Ανακατανομή πόρων: Ταχύτερη και αποτελεσματικότητα επίλυση των κόκκινων δανείων στην οικονομία
- Καινοτομία: Άνοιγμα της οικονομίας σε νέες δραστηριότητες και νέα επιχειρηματικότητα
- Σταθερότητα: Διαφάνεια στους κανόνες της αγοράς και δραστική απλοποίηση διαδικασιών στον δημόσιο τομέα
Οι κίνδυνοι και οι θετικές προοπτικές
Σε ό,τι αφορά τους κινδύνους για την ελληνική οικονομία το ΙΟΒΕ ξεχωρίζει τους εξής:
· Περαιτέρω γεωπολιτική και οικονομική αστάθεια σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο (πόλεμος στην Ουκρανία, Μέση Ανατολή, εκλογές στις ΗΠΑ, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).
· Πιο αργή μείωση των επιτοκίων στην Ευρώπη το 2024, ειδικά σε εναλλακτικό σενάριο μεγάλης αύξησης των διεθνών τιμών ενέργειας.
· Αγορά εργασίας: Βραδύτερη αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας, μεταξύ άλλων λόγω υψηλής διαρθρωτικής ανεργίας.
· Σταδιακά σφιχτότεροι δημοσιονομικοί στόχοι. Παραμένει στενή η φορολογική βάση στην Ελλάδα.
· Απώλεια ανταγωνιστικότητας λόγω υψηλότερου του μ.ό. της Ευρωζώνης πληθωρισμού μετά τα μέσα του 2023. Επίμονος πληθωρισμός σε αγαθά πρώτης ανάγκης, όπως τρόφιμα, υψηλότερος από τον μ.ό. της ΕΖ το 2024.
· Υψηλό επιτοκιακό spread δανείων-καταθέσεων και συστηματικά αρνητικός ρυθμός αποταμίευσης των νοικοκυριών.
· Κίνδυνος για νέα έξαρση ληξιπρόθεσμων οφειλών και ΜΕΔ, λόγω ανόδου επιτοκίων και κόστους διαβίωσης. Εμπόδιο στην ανακατανομή των πόρων τα κόκκινα δάνεια εντός και εκτός τραπεζικών ισολογισμών.
· Μείγμα επενδύσεων: Επενδύσεις σε Κατοικίες/Κατασκευές και μεταφορικό εξοπλισμό, μείωση στους άλλους τομείς.
Στις θετικές προοπτικές ξεχωρίζουν:
· Η επιτάχυνση στην υλοποίηση του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σε συνδυασμό με την επέκταση του δανειακού του σκέλους και το REPowerEU, δύνανται να «ξεκλειδώσουν» διεθνή κεφάλαια για παραγωγικές και περισσότερο μακροχρόνιες επενδύσεις.
· Η μείωση των επιτοκίων, αν ξεκινήσει νωρίτερα στα μέσα του έτους θα αποτελέσει ευκαιρία για επιτάχυνση των επενδύσεων.
· Στοίχημα η ενισχυμένη εξωστρέφεια της οικονομίας, με σταδιακή βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου.
· Μεταρρυθμίσεις με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα 2024-2027 δύνανται να αυξήσουν την παραγωγικότητα η οποία αποκλίνει από τον μέσο όρο στην Ευρώπη.
· Η μείωση των ΜΕΔ σε επίπεδο συνόλου οικονομίας θα απελευθερώσει παραγωγικούς πόρους προς αποδοτικότερη κατανομή τους.
· Σημαντικό ύψος ανεκτέλεστου υπολοίπου κατασκευαστικών έργων.
