Η μείωση των χονδρεμπορικών τιμών ρεύματος, με την αποκλιμάκωση της κρίσης, έχει σχεδόν εξαλείψει τα υπερέσοδα των ηλεκτροπαραγωγών, μειώνοντας επομένως και τα ποσά που εισρέουν στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) για τη χρηματοδότηση των επιδοτήσεων. Είναι ενδεικτικό ότι τον Μάιο, το πλαφόν στη χονδρεμπορική απέδωσε στο ΤΕΜ μόλις 33 εκατ. ευρώ, όταν για παράδειγμα τον Ιανουάριο είχε εξασφαλίσει 142 εκατ. ευρώ και τον προηγούμενο Αύγουστο (στην κορύφωση της κρίσης) 878 εκατ. ευρώ.
Μάλιστα, από τα 33 εκατ. ευρώ το μεγαλύτερο ποσό προέρχεται από τις ΑΠΕ, αγγίζοντας τα 30 εκατ. Τα υπερέσοδα των μεγάλων υδροηλεκτρικών σταθμών ήταν μικρότερα από 2,4 εκατ. και των μονάδων αερίου (CCGT) από 600.000 ευρώ. Επίσης, μηδενικά ήταν τα υπερέσοδα από τις λιγνιτικές μονάδες και τις μονάδες αερίου ανοικτού κύκλου.
Βέβαια, η ελάττωση της «απόδοσης» του μηχανισμού συμβαδίζει και με τις μικρότερες ονομαστικές χρεώσεις των προμηθευτών στα τιμολόγια λιανικής. Επομένως, γίνονται ολοένα λιγότερο απαραίτητες οι επιδοτήσεις και, κατά συνέπεια, περιορίζονται ολοένα περισσότερο οι χρηματοδοτικές ανάγκες του ΤΕΜ.
Σε εφεδρεία ο μηχανισμός
Είναι ενδεικτικό ότι αν και τον Μάιο η επιδότηση ήταν μόλις 1,5 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα, και το συνολικό ποσό για την κάλυψή της δεν υπερέβη τα 47 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, με την ενίσχυση αυτή, η τιμές λιανικής στη χώρα μας σημείωσαν «βουτιά» -11% σε μηνιαία βάση, τη μεγαλύτερη που καταγράφηκε στις 33 ευρωπαϊκές πρωτεύουσες που περιλαμβάνονται στον δείκτη τιμών ενέργειας για οικιακή χρήση (HEPI).
Σε κάθε περίπτωση, όσο συνεχίζονται οι «χαμηλές» πτήσεις της αγοράς ηλεκτρισμού στη χώρα μας (όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη), το πλαφόν στη χονδρεμπορική λειτουργεί ουσιαστικά σαν ένας μηχανισμός σε εφεδρεία. Ως συνέπεια, το πλαφόν θα ενισχύσει την εισροή χρημάτων προς το ΤΕΜ μόνο στην περίπτωση που στην πορεία οι χονδρεμπορικές τιμές πάρουν ξανά την ανιούσα και, κατά συνέπεια, χρειαστεί να αυξηθούν οι ενισχύσεις, για να μην μετακυλισθούν οι ανατιμήσεις στα τιμολόγια λιανικής.
Αυτή ήταν εξάλλου η λογική με την οποία αποφασίστηκε το μέτρο να παραταθεί έως τις 30 Σεπτεμβρίου, καθώς σε μία ενδεχόμενη αναζωπύρωση της κρίσης εν μέσω των διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων, η υπηρεσιακή κυβέρνηση θα είχε μικρά περιθώρια να αντιδράσει άμεσα. Μάλιστα, η χρονική επέκταση του πλαφόν δεν επηρεάζεται από την πρόσφατη αρνητική εισήγηση της Κομισιόν προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στην προοπτική παράτασης των μέτρων στήριξης που έχουν λάβει τα κράτη-μέλη. Έτσι, το ελληνικό «δίχτυ προστασίας» θα παραμείνει σε ισχύ έως τις 30 Σεπτεμβρίου, εκπνέοντας από τον δεύτερο μήνα του φθινοπώρου υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχει υπάρξει μια νέα αναζωπύρωση της κρίσης.
Στρεβλώσεις στη χονδρεμπορική
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι, από την πλευρά τους, οι ηλεκτροπαραγωγοί ήταν αντίθετοι στην παράταση του μέτρου. Μάλιστα, όπως υποστηρίζουν, στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, θα μπορούσαν να εξασφαλισθούν τα ίδια έσοδα για το ΤΕΜ, ακόμη και με την απενεργοποίησή του. Κι αυτό γιατί υπάρχει σε ισχύ νομοθετική ρύθμιση που εξασφαλίζει την επιστροφή των υπερεσόδων των ΑΠΕ – από τα οποία προέρχονται έτσι κι αλλιώς σχεδόν αποκλειστικά τα ποσά που συγκεντρώνονται.
Σύμφωνα με τους παραγωγούς, αυτό σημαίνει πως η διατήρηση του πλαφόν για όλες τις τεχνολογίες (π.χ. τις μονάδες αερίου) δεν έχει κάποιο θετικό όφελος, ενώ αντίθετα εισάγει μία σειρά από παρενέργειες στην αγορά, οι οποίες διαταράσσουν τη λειτουργία της και πλήττουν τον ανταγωνισμό. Μεταξύ των παρενεργειών συγκαταλέγεται και η μειωμένη ανταγωνιστικότητα της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής, σε σχέση με τους σταθμούς στις γειτονικές χώρες που δεν υφίστανται ανάλογους περιορισμούς, με συνέπεια να ευνοούνται οι εισαγωγές.
