Ροή
Ταχύτερο και πιο απότομο ρυθμό μείωσης του προσωπικού τους, εμφανίζουν οι ελληνικές τράπεζες σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές, ενώ το προφίλ των εργαζομένων τους είναι παλιό ηλικιακά.
Η παραπάνω διαπίστωση γίνεται στην έρευνα του Eurofound για τον χρηματοπιστωτικό τομέα στην ΕΕ. Όπως διαπιστώνει, ο αριθμός των εργαζομένων στον χρηματοπιστωτικό τομέα έχει μειωθεί, αλλά όχι στον ίδιο βαθμό παντού. Το ποσοστό του χρηματοπιστωτικού τομέα στη συνολική απασχόληση μειώθηκε από 1,80% σε 1,60% στο σύνολο της ΕΕ και ακόμη ελαφρώς περισσότερο στη ζώνη του ευρώ, από 1,93% σε 1,66%. Κατά την ίδια 13ετή χρονική περίοδο, ωστόσο, δεν έχει καταγραφεί μείωση σε όλες τις χώρες: Η Μάλτα, η Λιθουανία και η Εσθονία σημείωσαν αύξηση, ενώ απότομες μειώσεις του μεριδίου απασχόλησης σημειώθηκαν στο Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ελλάδα και την Κύπρο.
Όπως είχε γράψει το insider.gr, από το 2008 οι τράπεζες στη χώρα μας, κάτω από το βάρος της ριζικής αναδιάρθρωσης του κλάδου, διέκοψαν τη λειτουργία σε 2.530 καταστήματα (ποσοστό μείωσης 62%), ενώ οι εργαζόμενοι στα πιστωτικά ιδρύματα, μειώθηκαν κατά 54% (άνω των 35.000 μέχρι το 2021).
Η έρευνα του Eurofound διαπιστώνει επίσης μια μετατόπιση στο επαγγελματικό προφίλ του τραπεζικού τομέα, με τον αριθμό των επαγγελματιών υπαλλήλων να αυξάνεται σχετικά γρήγορα παράλληλα με τη μείωση του αριθμού των υπαλλήλων γραφείου. Ο αριθμός των τεχνικών και των συνεργαζόμενων επαγγελματιών παρέμεινε σχετικά σταθερός διαχρονικά.
Μια άλλη ενδιαφέρουσα μεταβολή ήταν η μείωση του μεριδίου απασχόλησης των διευθυντικών στελεχών, που παρατηρήθηκαν σε ορισμένες από τις μελέτες περίπτωσης. Αυτό, λέει η έρευνα του Eurofound, συμβαίνει όταν η διοίκηση, γενικά οι ρόλοι της μεσαίας διοίκησης, καταργούνται σκόπιμα για να αφαιρεθούν τα επίπεδα ιεραρχίας και να «ισοπεδωθεί» η οργανωτική δομή για λόγους αποτελεσματικότητας.
Προφίλ του τραπεζικού υπαλλήλου - Φύλο και ηλικία
Όπως διαπιστώνει η έρευνα, στη λιανική τραπεζική επικρατεί μια μικρή υπεροχή των γυναικών υπαλλήλων, με ορισμένες αξιοσημείωτες εξαιρέσεις χωρών. Το 2021, οι γυναίκες αντιπροσώπευαν το 53% του τραπεζικού εργατικού δυναμικού στην ΕΕ27. Ωστόσο, το ποσοστό των γυναικών είναι πολύ υψηλότερο στη Λετονία, την Κροατία και τη Ρουμανία, όπου το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών υπερβαίνει το 70%. Στο άλλο άκρο του φάσματος, στις Κάτω Χώρες οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόνο το 31%, ακολουθούμενες από το Λουξεμβούργο (38%) και τη Δανία (41%). Το συνολικό ευρωπαϊκό μερίδιο απασχόλησης των γυναικών στη λιανική τραπεζική παρέμεινε σχετικά σταθερό διαχρονικά.
Ο μέσος όρος ηλικίας των υπαλλήλων των τραπεζών λιανικής αυξάνεται. Το 2008, το ποσοστό των νέων εργαζομένων στον χρηματοπιστωτικό τομέα ήταν κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο και η μείωση στον χρηματοπιστωτικό τομέα ήταν τόσο απότομη ώστε, το 2021, ο τομέας είχε το μικρότερο ποσοστό νέων εργαζομένων μεταξύ όλων των τομέων.
Η σχετικά ταχεία γήρανση του τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών μπορεί να προκαλεί έκπληξη, δεδομένων των στοιχείων για εκτεταμένη προσφυγή σε πρόωρη συνταξιοδότηση (ή οικειοθελείς αποχωρήσεις που ευνοούν τους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας) σε περιπτώσεις αναδιάρθρωσης του τομέα, ιδίως δεδομένου ότι πολλές περιπτώσεις αναδιάρθρωσης συνοδεύονται από προγράμματα προσλήψεων που απευθύνονται σε νεότερους νεοεισερχόμενους.
Ωστόσο, η μείωση της συνολικής απασχόλησης αποδεικνύει την περιορισμένη δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα και τη μερική μόνο αντικατάσταση του προσωπικού που αποχωρεί μέσω συνταξιοδότησης ή άλλων τρόπων. Στο πλαίσιο αυτό, και δεδομένης της υψηλής μέσης διάρκειας απασχόλησης, η φυσική γήρανση του εργατικού δυναμικού φαίνεται να υπερτερεί των προγραμμάτων πρόωρης συνταξιοδότησης όσον αφορά τον αντίκτυπο στην ηλικιακή σύνθεση του εργατικού δυναμικού του τομέα.
Σε ορισμένες χώρες, ο μέσος όρος ηλικίας των υπαλλήλων λιανικής τραπεζικής είναι ιδιαίτερα υψηλός. Αυτό συμβαίνει συνήθως στις χώρες της νότιας Ευρώπης και στο Βέλγιο και τη Γερμανία. Η Ελλάδα, η Κροατία και η Ιταλία έχουν το πιο παλιό ηλικιακό προφίλ, με, αντίστοιχα, μόνο 23%, 28% και 28% νέων υπαλλήλων (15-39 ετών). Η Μάλτα αποτελεί τη μόνη εξαίρεση μεταξύ των χωρών του Νότου. Οι χώρες της Βαλτικής βρίσκονται στο άλλο άκρο του φάσματος και έχουν πολύ νεότερο τραπεζικό εργατικό δυναμικό, με τη Λιθουανία να έχει το νεότερο εργατικό δυναμικό (που αντιστοιχεί σε 40 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο από το εργατικό δυναμικό σε σχέση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία συναδέλφους τους).
Επίπεδο εκπαίδευσης
Από το 2008, ο τομέας της λιανικής τραπεζικής έχει σημειώσει σημαντική αύξηση του μέσου επιπέδου εκπαίδευσης των εργαζομένων. Η αύξηση είναι ένα κοινό μοτίβο που συνέβη σε όλους τους τομείς, αν και συνέβη με σχετικά ταχύτερο ρυθμό στη λιανική τραπεζική. Το 2021, το ποσοστό των εργαζομένων στη λιανική τραπεζική με τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν διπλάσιο από αυτό όλων των άλλων τομέων μαζί. Στη λιανική τραπεζική, τόσο οι χαμηλές (Διεθνής Τυποποιημένη Ταξινόμηση της Εκπαίδευσης (ISCED 1- 2)) όσο και οι μεσαίες (ISCED 3-4) κατηγορίες προσόντων έχουν σταθερά μείωση υπέρ των ατόμων με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο (ISCED 5-8). Το 2021, πάνω από το 65% των εργαζομένων στη λιανική τραπεζική είχαν τίτλο σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή ανώτερο (πτυχίο, μεταπτυχιακό ή διδακτορικό).
Στη λιανική τραπεζική, οι άνδρες τείνουν να έχουν υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο: το 68% των ανδρών υπαλλήλων έχουν ολοκληρώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση, σε σύγκριση με το 64% των γυναικών υπαλλήλων. Από το 2008, η διαφορά αυτή έχει παραμείνει περίπου σταθερή, με το επίπεδο εκπαίδευσης να αυξάνεται και για τα δύο φύλα σχεδόν με τον ίδιο ρυθμό, κατά 18,8 και 18,4 ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα.
