Στον «δρόμο» για τη Βουλή ο αναθεωρημένος νόμος περί δημοσίων συμβάσεων – Οι βασικές μεταρρυθμίσεις

Γιώργος Παπακωνσταντίνου
Viber Whatsapp Μοιράσου το
Στον «δρόμο» για τη Βουλή ο αναθεωρημένος νόμος περί δημοσίων συμβάσεων – Οι βασικές μεταρρυθμίσεις

Θέμα χρόνου θεωρείται η ολοκλήρωση των διεργασιών για την αναθεώρηση του Νόμου 4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις που όπως έχει αναφέρει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών έχει δύο στόχους: Αφενός την απόλυτη διαφάνεια, αφετέρου τα έργα να γίνονται στην ώρα τους.

Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου η αναμόρφωση έχει ολοκληρωθεί και αναμένεται να πάρει τον δόμο για τη Βουλή προς ψήφιση, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ενδεχομένως και μέχρι το τέλος του τρέχοντος μήνα.

Πρόθεση του υπουργού Υποδομών κ. Καραμανλή και του Γενικού Γραμματέα Υποδομών, κ. Καραγιάννη, με τη συνδρομή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και συμβούλων είναι η αναμόρφωση του νόμου ώστε να αντιμετωπίζονται παθογένειες ετών, «παραθυράκια» και «γκρίζες ζώνες», όπως οι ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές, η επίβλεψη, οι συμπληρωματικές συμβάσεις, ο δικαστικός έλεγχος κ.α. ώστε να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός και να ελαχιστοποιηθούν οι καθυστερήσεις στα μεγάλα δημόσια έργα.

Η επιτάχυνση της παραγωγής και εκτέλεσης δημοσίων έργων αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα ενόψει του πακέτου των δεκάδων δισ. ευρώ από το Ταμείο ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ.

Το insider απευθύνθηκε στο υπουργείο Υποδομών και στον Γενικό Γραμματέα Υποδομών, Κ. Γιώργος Καραγιάννη ο οποίος επιβεβαίωσε ότι οι εξελίξεις «τρέχουν», αναδεικνύοντας τη σημασία της μεταρρύθμισης.

Μάλιστα, ο κ. Καραγιάννης δήλωσε σχετικά: «Προχωράμε στη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση, υπό την καθοδήγηση του Υπουργού Μεταφορών και Υποδομών, Κώστα Καραμανλή, παρεμβαίνοντας με ουσιώδεις τομείς στις κρίσιμες διατάξεις του Νόμου 4412 για τις Δημόσιες Συμβάσεις. Προχωράμε σε μία ολιστικά διαφορετική προσέγγιση και μεταρρυθμίζουμε το χώρο των Δημοσίων Συμβάσεων επιλύοντας χρόνια ζητήματα ενός δαιδαλώδους θεσμικού πλαισίου. Επιταχύνουμε και απλοποιούμε όλες τις διαδικασίες που καθυστερούν τα έργα. Ενισχύουμε το ρόλο των ιδιωτών και θεσμοθετούμε την ιδιωτική επίβλεψη σε έργα και μελέτες. Θεραπεύουμε την παθογένεια των υψηλών εκπτώσεων, εκσυγχρονίζουμε και ψηφιοποιούμε τις διαδικασίες. Προχωράμε συνολικά σε θεσμικές παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις που θα συμβάλλουν στην ταχύτερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία των Δημοσίων Έργων στη χώρα, ξεπερνώντας ιδεολογικές αγκυλώσεις του παρελθόντος, ώστε να περάσουμε σε μία νέα εποχή».

Ο εξορθολογισμός της μελετητικής ωρίμανσης και των διαγωνιστικών διαδικασιών αποτελεί διαχρονική ανάγκη στη χώρα μας, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι ο νόμος 4412/2016 προωθήθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση και τροποποιήθηκε δεκάδες ή μάλλον εκατοντάδες φορές.

Όσον αφορά στις βασικές μεταρρυθμίσεις-τροποποιήσεις του νόμου (όπως είχαν τεθεί και στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου) ξεχωρίζουν:

1. Ενίσχυση του συστήματος μελέτη – κατασκευή, ώστε να μπορεί να εκκινεί η διαδικασία δημοπράτησης των έργων αμεσότερα απ’ ό,τι ισχύει σήμερα, παράλληλα με την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου. Η περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν την ανακήρυξη αναδόχου, υπό τον όρο οι εγκριθέντες περιβαλλοντικοί όροι να μην μεταβάλλουν ουσιωδώς το αντικείμενο του έργου. Βασική αρχή του συγκεκριμένου τρόπου ανάθεσης αποτελεί η μετατόπιση της ευθύνης των μελετών στον Ανάδοχο.

2. Η δημοπράτηση έργων ειδικής σημασίας για την οικονομία της χώρας, έργων δηλαδή που είναι ενταγμένα στο άρθρο 7Α του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων, θα μπορεί να εκκινεί γρηγορότερα απ’ ό, τι ίσχυε έως και σήμερα. Στα μεγάλα έργα προβλέπεται, επίσης, η εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν στις ιδιωτικές επενδύσεις για την ταχύτερη δημοπράτησή τους.

3. Αντιμετώπιση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών στα έργα, που είχαν σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία ολοκλήρωσής τους. Το γεγονός αυτό μάλιστα είχε επισημανθεί και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στο εξής θα πρέπει να αιτιολογείται όποια προσφορά έχει απόκλιση μεγαλύτερη των 10 ποσοστιαίων μονάδων από τον μέσο όρο της έκπτωσης, του συνόλου των παραδεκτών προσφορών που υποβλήθηκαν. Η αιτιολόγηση θα αποτελεί δεσμευτική συμφωνία και τμήμα της σύμβασης ανάθεσης, που δεν μπορεί να μεταβληθεί καθ’ όλη την διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης. Ταυτόχρονα η εγγύηση καλής εκτέλεσης υπολογίζεται πλέον επί του προϋπολογισμού δημοπράτησης του έργου και όχι επί της τελικής αξίας της σύμβασης.

4. Θεσμοθετείται η ιδιωτική επίβλεψη έργων και μελετών, δηλαδή η δυνατότητα να μπορεί να ασκηθεί επίβλεψη εκτός από την Υπηρεσία και από πιστοποιημένο ιδιωτικό φορέα (φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή ένωση προσώπων), ο οποίος θα διαθέτει τις αναγκαίες εξειδικευμένες γνώσεις. Ιδιαίτερα για τις μελέτες θα μπορούν να προσλαμβάνονται ιδιώτες εξειδικευμένοι μηχανικοί (checkers) στο στάδιο της παραλαβής.

5. Το σύστημα παρακολούθησης των έργων μετατρέπεται σε δηλωτικό, από ελεγκτικό όπως ισχύει σήμερα. Σκοπός είναι να διευκολύνονται οι επιμετρήσεις και οι λογαριασμοί του έργου. Η Διευθύνουσα Υπηρεσία απαλλάσσεται από υποχρεώσεις, στις οποίες δεν μπορούσε να ανταποκριθεί με αποτέλεσμα να προκύπτουν δυσμενή αποτελέσματα για το Δημόσιο, λόγω αυτοδίκαιων εγκρίσεων. Η υποβολή των επιμετρήσεων από τον ανάδοχο γίνεται πλέον κανόνας και συνοδεύεται με αυξημένη ευθύνη ως προς την αλήθεια αυτών, με στόχο να επιταχυνθεί η πληρωμή των λογαριασμών.

6. Θεσμοθετείται για έργα προϋπολογισμού άνω των δέκα εκ (10.000.000) ευρώ, η δυνατότητα διαιτητικής επίλυσης κάθε διαφοράς που προκύπτει σχετικά με την εφαρμογή, την ερμηνεία ή το κύρος της Σύμβασης. Για έργα κατώτερου προϋπολογισμού, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου. Επίσης παρέχεται πλέον η δυνατότητα του φιλικού διακανονισμού ως ένα στάδιο πριν την χρήση της διαιτησίας.

7. Προωθείται ο εκσυγχρονισμός, η ψηφιοποίηση και η απλοποίηση των διαδικασιών. Ειδικότερα, καθιερώνεται η υποχρεωτική τήρηση από τον ανάδοχο ηλεκτρονικού ημερολογίου του έργου, σε ελεύθερο λογισμικό ευρείας χρήσης. Το ηλεκτρονικό ημερολόγιο αποστέλλεται ηλεκτρονικά στον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας και στον επιβλέποντα του έργου, με στόχο την επιτάχυνση ενημέρωσης όλων των εμπλεκομένων στο έργο και την επίλυση οιωνδήποτε διαφωνιών χωρίς χρονικές καθυστερήσεις. Επίσης θεσπίζεται η παραλαβή των έργων σε ένα στάδιο για την απλοποίηση των διαδικασιών.

8. Καταπολεμούνται οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις των έργων αφού στις διακηρύξεις για έργα εκτιμώμενης αξίας σύμβασης μεγαλύτερης του ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ, παρέχεται η δυνατότητα πρόβλεψης κινήτρου – πριμ πρόσθετης αμοιβής ίσης έως 5% της συμβατικής δαπάνης για παράδοση έργων νωρίτερα από τη συμβατική προθεσμία. Ταυτόχρονα δίνεται βάρος και στην ποιοτικότερη υλοποίηση των μελετών και των έργων, αφού καθιερώνεται πλέον αυτοδίκαιη λύση της σύμβασης μετά την πάροδο 24 μηνών από τη λήξη του συμβατικού χρόνου για συμβάσεις μελετών και αυξάνεται ο χρόνος υποχρεωτικής εγγύησης στα πέντε έτη για τα έργα.

9. Καταργούνται οι κληρώσεις για την ανάδειξη των επιτροπών, που επέφεραν υπερβολικές καθυστερήσεις στην διεξαγωγή των διαγωνισμών. Την ίδια στιγμή, καθίσταται υποχρεωτική η ανάρτηση της μελέτης του έργου πριν την προκήρυξή του, ώστε οι συμμετέχοντες στο διαγωνισμό να μπορούν να διαμορφώνουν πληρέστερη εικόνα του έργου.

10. Καταργείται η υποχρέωση ετήσιας κατάρτισης καταλόγου για την δυνατότητα απευθείας ανάθεσης μελετών, προμηθειών και έργων, κάτι που ήταν πάγιο αίτημα των φορέων ΟΤΑ και στην πραγματικότητα τους έδενε τα χέρια στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν ακόμα και δαπάνες μικρών συμβάσεων. Ταυτόχρονα αλλάζουν τα όρια απευθείας ανάθεσης και γίνονται πλέον 30.000 ευρώ για μελέτες και προμήθειες και 60.000 ευρώ για έργα.

11. Προχωρά η ίδρυση Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Κώστας Καραμανλής, σε πρόσφατη ομιλία του στο ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας, είχε αναφερθεί στις αλλαγές του Νόμου 4412 που απλοποιεί διαδικασίες και αντιμετωπίζει παθογένειες, ευχαριστώντας και το ΤΕΕ για τη συμβολή του στην προετοιμασία των νέων διατάξεων.

Είχε σημειώσει ότι «ο νέος Νόμος από τη μία πλευρά, απλοποιεί τις διαδικασίες, καταργώντας άσκοπες προβλέψεις όπως η περί τεχνικής επάρκειας, ή οι εθνικοί περιορισμοί στην υπεργολαβία. Αναμορφώνεται επίσης το σύστημα των εγγυήσεων, που παρείχε την δυνατότητα υποβολής εξαιρετικά χαμηλών προσφορών. Απλοποιούνται δε οι προβλέψεις σχετικά με τη δήλωση του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Εντύπου Σύμβασης που οδηγούσε σε υπερβολικής αυστηρότητας αποκλεισμό οικονομικών φορέων, με αποτέλεσμα την ανάσχεση του ανταγωνισμού. Κι από την άλλη πλευρά, αντιμετωπίζονται δραστικά παθογένειες όπως οι ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές, η επίβλεψη, οι συμπληρωματικές συμβάσεις, ο δικαστικός έλεγχος.

Ταυτόχρονα θεσπίζονται νέοι θεσμοί, όπως η ενίσχυση του συστήματος μελέτη κατασκευή, η εφαρμογή των διατάξεων για τις στρατηγικές επενδύσεις στα μεγάλα έργα, η επιτάχυνση προκήρυξης της ανάθεσης, η ιδιωτική επίβλεψη, το δηλωτικό σύστημα, η διαιτησία. Παράλληλα με τις αλλαγές στον 4412, θεσπίζεται και ένα νέο εργαλείο, οι προτάσεις καινοτομίας, με τις οποίες επιδιώκεται η μόχλευση με τον ιδιωτικό τομέα».

Ακολουθήστε το insider.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

gazzetta
gazzetta reader insider insider