Με τις διαπραγματεύσεις ΕΕ και ΗΠΑ να βρίσκονται σε αδιέξοδο, οι κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι κάνουν ένα μικρό διάλειμμα με μία άκρως σημαντική επίσκεψη στην Ασία. Στόχος να ενισχύσουν τους δεσμούς με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της περιοχής, την Ιαπωνία, διατηρώντας παράλληλα διακριτικά τον «ηγεμόνα» του ανατολικού ημισφαιρίου, την Κίνα, σε απόσταση.
Πέρα όμως από τις επαφές και τα προσδοκώμενα οφέλη, η σημασία αυτών των επαφών έγκειται στη σημειολογία τους παρά σε αυτά που θα αποκομίσουν οι Βρυξέλλες.
Αύριο Τετάρτη, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο πρόεδρος του Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα και η κορυφαία διπλωμάτης της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, θα πραγματοποιήσουν σύνοδο κορυφής με τους Ιάπωνες ομολόγους τους στο Τόκιο για να σφραγίσουν την πολυαναμενόμενη συνεργασία στις σπάνιες γαίες, έτσι ώστε να περιορίσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα και να υπογράψουν διμερή συμφωνία σε θέματα ασφαλείας.
Μόλις μια μέρα αργότερα, η «τριάδα» θα προσγειωθεί στο Πεκίνο για να τιμήσει την 50ή επέτειο των διπλωματικών δεσμών μεταξύ ΕΕ και Κίνας.
Η αλληλουχία δεν είναι καθόλου τυχαία. Η Ευρώπη έχει περάσει μήνες σχεδιάζοντας προσεκτικά τη διπλωματία της στην περιοχή Ινδίας-Ειρηνικού, αντισταθμίζοντας τις ολοένα και πιο τεταμένες σχέσεις της με το Πεκίνο. Επιπλέον, αντιμετωπίζει έντονη πίεση από την κυβέρνηση Τραμπ να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα, τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της ΕΕ μετά τις ΗΠΑ.
Η αλλαγή στάσης των Βρυξελλών
Ωστόσο, η σύνοδος κορυφής στο Πεκίνο δεν αναμένεται θα επισκιάσει τις αυξανόμενες τριβές, σημειώνει το Euractiv. Αυτό που υποτίθεται ότι θα ήταν ένας εορτασμός πέντε δεκαετιών διμερών εμπορικών και οικονομικών σχέσεων, κινδυνεύει τώρα να αποκαλύψει το πραγματικό μέγεθος του χάσματος.
Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Κίνας κατά της μουσουλμανικής μειονότητας των Ουιγούρων - που αποτελούν εδώ και καιρό σημείο διμερών εντάσεων σε συνδυασμό με το status quo της Ταϊβάν - πιθανότατα θα τεθούν στο επίκεντρο, αλλά, σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια, δεν αποτελούν το κύριο σημείο διαφωνιών.
Αντ' αυτού, το αυξανόμενο εμπορικό έλλειμμα της Ευρώπης με την Κίνα -πάνω από 400 δισ. ευρώ πέρυσι- παραμένει το βασικό σημείο ανάφλεξης.
Οι Βρυξέλλες κατηγορούν το Πεκίνο ότι στρεβλώνει τον ανταγωνισμό μέσω κρατικών επιδοτήσεων, περιορίζει την πρόσβαση στην αγορά ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και προστατεύει τους εθνικούς πρωταθλητές του από ξένους ανταγωνιστές. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ αναμένουν μικρή πρόοδο, ειδικά καθώς δεν έχει καν πραγματοποιηθεί φέτος ένας τακτικός διμερής εμπορικός διάλογος - που συνήθως προηγείται για την προετοιμασία της συνόδου κορυφής.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία είχε αλλάξει στάση απέναντι στην Κίνα τους τελευταίους μήνες, επέστρεψε σε πιο επιθετικό τόνο αυτόν τον μήνα, περιγράφοντας τους οικονομικούς δεσμούς της ΕΕ με την Κίνα ως «ανισόρροπους και μη βιώσιμους», καλώντας το Πεκίνο να ανοίξει τις αγορές του και να χαλαρώσει τους ελέγχους εξαγωγών σε κρίσιμα ορυκτά.
- Διαβάστε ακόμα - Ο κινεζικός δράκος μπορεί να ξεμείνει από «καύσιμα»: Ισχυρό ΑΕΠ αλλά αδύναμη εσωτερική ζήτηση
Ωστόσο, η συνεχιζόμενη μεγάλη εξάρτηση της Ευρώπης από το κινεζικό εμπόριο, συμπεριλαμβανομένων τομέων που είναι κομβικοί για την πράσινη μετάβασή της και τις ψηφιακές φιλοδοξίες της, δυσκολεύει την ΕΕ να μετατρέψει την σκληρή ρητορική της σε δράση, παρά την εντεινόμενη πίεση από την Ουάσινγκτον.
«Οι πρόσφατοι έλεγχοι εξαγωγών της Κίνας σε κρίσιμα ορυκτά και μόνιμους μαγνήτες, μερικοί από τους οποίους είναι απαραίτητοι για τις πράσινες τεχνολογίες, δείχνουν ότι είναι πρόθυμη να χτυπήσει εκεί που πονάει η Ευρώπη, όταν το απαιτεί η γεωπολιτική», δήλωσε στο Euractiv ο Μπάιφορντ Τσαντ, ανώτερος συνεργάτης πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).
«Πριν υπογράψει μια στενότερη κλιματική συνεργασία με το Πεκίνο, η Ευρώπη θα πρέπει να αναρωτηθεί εάν είναι έτοιμη να αποδεχτεί τους όρους και τις προϋποθέσεις της εξάρτησης από την Κίνα για την ενεργειακή της μετάβαση», πρόσθεσε ο Τσαντ.
Από την άλλη, η επέκταση των δεσμών με την Ιαπωνία, με επίκεντρο τα κρίσιμα ορυκτά και τις σπάνιες γαίες, αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για τη μείωση της έκθεσης της Ευρώπης στην κυριαρχία της Κίνας σε βασικές αλυσίδες εφοδιασμού - από τις πράσινες τεχνολογίες έως τα ηλεκτρικά οχήματα. Η εμβάθυνση της συμμαχίας με το Τόκιο δεν αφορά μόνο τις κρίσιμες πρώτες ύλες, αλλά και τη σηματοδότηση της στρατηγικής της πρόθεσης να διαφοροποιηθεί.
To εμπορικό «τρίγωνο» με τον Τραμπ
«Η Ευρώπη δεν έχει καμία ψευδαίσθηση ότι η σύνοδος κορυφής με την Κίνα δεν θα είναι μια στιγμή για σύναψη συμφωνιών, καθώς τόσο η Ευρώπη όσο και η Κίνα βρίσκονται εγκλωβισμένες σε εμπορικές διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ», δήλωσε επίσης στο Euractiv η Αμπιγκάελ Βασέλιερ της MERICS.
«Η κινεζική ηγεσία ανησυχεί αρκετά για το περιεχόμενο της συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ και ανησυχεί ότι η Κίνα θα μπορούσε να είναι ένα συμβιβασμός έναντι των εγγυήσεων ασφαλείας των ΗΠΑ και του ρόλου της Ουάσιγκτον στην αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης», εξηγεί.
Όσον αφορά την Ουάσιγκτον, οι Βρυξέλλες δεν έχουν αποφασίσει αν είναι πρόθυμες να προχωρήσουν αρκετά μακριά με την Κίνα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσφοράς της ΕΕ για την αποφυγή των σαρωτικών δασμών του Ντόναλντ Τραμπ στις ευρωπαϊκές εξαγωγές.
Το Πεκίνο φαίνεται πρόθυμο να χρησιμοποιήσει τη σύνοδο κορυφής για να δημιουργήσει διχόνοια μεταξύ Βρυξελλών και Ουάσιγκτον. «Ο πρωταρχικός στόχος της Κίνας από τη σύνοδο κορυφής είναι να προωθήσει μια αναπροσαρμογή των σχέσεων ΕΕ-ΗΠΑ, εφιστώντας την προσοχή στις ασυνέπειες στην αμερικανική πολιτική», λέει στο Euractiv και ο Γουίλιαμ Γουάνγκ της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων.
«Εν τω μεταξύ, παρουσιάζεται ως υπερασπιστής του διεθνούς εμπορικού συστήματος που βασίζεται σε κανόνες και προτρέπει τις Βρυξέλλες να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν αυτό που το Πεκίνο περιγράφει ως προστατευτικές εμπορικές πρακτικές της Ουάσιγκτον», δήλωσε ο Γουάνγκ.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, δήλωσε την Τρίτη ότι θα συναντηθεί με τον Κινέζο ομόλογό του την επόμενη εβδομάδα στη Στοκχόλμη και θα συζητήσουν αυτό που πιθανότατα θα είναι μια παράταση της προθεσμίας της 12ης Αυγούστου για υψηλότερους δασμούς, όπως μετέδωσε το Reuters.
«Νομίζω ότι έχουμε πραγματικά προχωρήσει σε ένα νέο επίπεδο με την Κίνα, που είναι πολύ εποικοδομητικό και... θα μπορέσουμε να κάνουμε πολλά πράγματα τώρα που το εμπόριο έχει κάπως σταθεροποιηθεί σε καλό επίπεδο», δήλωσε ο Μπέσεντ.
Οι σχέσεις Πεκίνου με Μόσχα και η ΕΕ
Ωστόσο, την περασμένη εβδομάδα, η ΕΕ συμφώνησε σε ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας που στοχεύει στα έσοδα από το πετρέλαιο και τις στρατιωτικές δυνατότητες της Μόσχας, συμπεριλαμβανομένων αρκετών κινεζικών εταιρειών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας καταδίκασε την κίνηση, προειδοποιώντας για σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στο διμερές εμπόριο.
Η θέση του Πεκίνου είναι πιο ειλικρινής. Σύμφωνα με δημοσίευμα της South China Morning Post, ο Κινέζος Υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι δήλωσε στην Kάγια Κάλλας νωρίτερα αυτόν τον μήνα ότι η Κίνα δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να χάσει η Ρωσία τον πόλεμο.
Για τις Βρυξέλλες, αυτή η ωμή παραδοχή επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί υποψιάζονταν εδώ και καιρό: ότι η στρατηγική ευθυγράμμιση του Πεκίνου με τη Μόσχα είναι βαθύτερη από ό,τι αισθάνεται άνετα - και ότι το περιθώριο για πραγματική προσέγγιση ΕΕ-Κίνας μπορεί να στενεύσει. Έτσι, ενώ η Κίνα ελπίζει να βελτιώσει τις σχέσεις της με την ΕΕ, είναι απίθανο να υποβαθμίσει τη συνεργασία της με τη Ρωσία.
