Σε ιστορικά επίπεδα αναμένεται να φτάσει το εμπορικό έλλειμμα της ΕΕ με την Κίνα το 2025 το οποίο διευρύνεται συνεχώς τα τελευταία έτη. Σύμφωνα με την ανάλυση της Alpha Bank στο Δελτίο για την Παγκόσμια Οικονομία, αυξήθηκε περίπου κατά 25% στο οκτάμηνο σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024.
Όπως επισημαίνεται, αυτό οφείλεται τόσο στη μείωση των εξαγωγών προς την Κίνα, όσο και στην αύξηση των εισαγωγών από την Κίνα. Βεβαίως, το εμπόριο με την Κίνα παρουσιάζει μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ, με τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Γαλλία και άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης να έχουν τη μεγαλύτερη εμπορική εξάρτηση.
Η μεγάλη σημασία του εμπορίου μεταξύ Κίνας - ΕΕ επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η Κίνα ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος εταίρος για τις εξαγωγές αγαθών της ΕΕ (8,3%) και ο μεγαλύτερος για τις εισαγωγές αγαθών της ΕΕ (21,3%), σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat (China-EU - international trade in goods statistics). Ο δεύτερος μεγαλύτερος εταίρος για τις εισαγωγές αγαθών της ΕΕ ήταν οι ΗΠΑ (13,7%).
Ωστόσο, μεταξύ του 2014 και του 2024, οι εισαγωγές της ΕΕ από την Κίνα αυξήθηκαν κατά 102%, ενώ οι εξαγωγές της προς την Κίνα αυξήθηκαν λιγότερο, κατά 47%.
Τα κυριότερα αγαθά που εισάγει η ΕΕ από την Κίνα είναι τηλεπικοινωνιακός και ακουστικός εξοπλισμός, μηχανές γραφείου, υπολογιστές, ηλεκτρικά μηχανήματα και εξοπλισμός («Εμπορικές συναλλαγές ΕΕ-Κίνας: Στοιχεία και αριθμοί», Ευρωπαϊκό Συμβούλιο). Από την άλλη πλευρά, τα κυριότερα αγαθά που εξάγει η ΕΕ στην Κίνα είναι μηχανολογικός εξοπλισμός, αυτοκίνητα, μηχανοκίνητα οχήματα και εξαρτήματα αυτών. Η αύξηση του ελλείμματος, λοιπόν, εκτείνεται σε βασικές ομάδες προϊόντων και κατά συνέπεια έχουν ενταθεί οι ανησυχίες για ένα πιθανό «σοκ ζήτησης της Ευρώπης από την Κίνα» που θα πλήξει την ευρωπαϊκή βιομηχανία και ιδιαίτερα τη γερμανική.
Επιπλέον, το αυξανόμενο εμπορικό έλλειμμα ΕΕ-Κίνας αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα τώρα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντατικοποιεί τις προσπάθειες για την επίλυση της εμπορικής διένεξης σχετικά με τους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και chip από την Κίνα. Η ασιατική χώρα αξιοποιεί την υπεροχή που διαθέτει σε αυτό το πεδίο και με τους περιορισμούς που επιβάλει απειλούνται οι ευρωπαϊκές αλυσίδες εφοδιασμού κομβικών κλάδων, όπως της αυτοκινητοβιομηχανίας, της άμυνας και της ενέργειας. Παράλληλα, η ΕΕ συνεχίζει να χρησιμοποιεί άλλα εργαλεία εμπορικής άμυνας που διαθέτει, όπως είναι οι δασμοί στις εισαγωγές κινεζικών ηλεκτρικών οχημάτων.
Ποια θα μπορούσε να είναι η ευρωπαϊκή στρατηγική στο εμπόριο με την Κίνα; Η πολιτική απάντηση θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της πρόληψης του αθέμιτου ανταγωνισμού και της διατήρησης των πλεονεκτημάτων της ανοιχτής οικονομίας. Προκειμένου, λοιπόν, να επιτευχθεί αυτή η ισορροπία, είναι σημαντικά τα εξής:
Η μείωση της εξάρτησης από κρίσιμες πρώτες ύλες και συνεπώς η μείωση των κινδύνων στο τεχνολογικό οικοσύστημα. Η ΕΕ πρέπει να δημιουργήσει δικό της απόθεμα, ώστε να αντεπεξέλθει σε βραχυπρόθεσμες ελλείψεις προμήθειας κρίσιμων πρώτων υλών (“Commission selects 47 Strategic Projects to secure and diversify access to raw materials in the EU”, European Commission, March 2025).
Προς αυτή την κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει κατάλογο 47 στρατηγικών έργων για την ενίσχυση εφοδιασμού κρίσιμων πρώτων υλών. Τα νέα στρατηγικά έργα αποτελούν σημαντικό ορόσημο στην εφαρμογή του νόμου για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (CRMA). Επιπλέον, δημιουργήθηκε η «ευρωπαϊκή πλατφόρμα για τις πρώτες ύλες» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 2 Ιουλίου 2025, με σκοπό να βοηθήσει τις εταιρείες της ΕΕ να προμηθεύονται στρατηγικά ενεργειακά προϊόντα και πρώτες ύλες.
Πέραν, όμως, από την προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών, στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον είναι επιτακτική ανάγκη η Ευρώπη να αυξήσει τον βαθμό ανεξαρτησίας της από την Κίνα σε άλλους τομείς που υστερεί τεχνολογικά, όπως οι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη (“EU-China Economic Relations and Global Imbalances”, Franco-German Council of Economic Experts, August 2025).
Σε τομείς που δεν είναι στρατηγικής σημασίας και στους οποίους η Ευρώπη δεν είναι ανταγωνιστική, η καλύτερη πολιτική απάντηση είναι να αφήσουμε τους ευρωπαίους καταναλωτές να επωφεληθούν από τις χαμηλές τιμές της Κίνας. Πολλά καταναλωτικά αγαθά, όπως ηλεκτρονικά, οικιακές συσκευές, ηλιακοί συλλέκτες και πράσινος εξοπλισμός χαμηλής τεχνολογίας εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία (“Guidelines for a European Economic Policy towards China”, Kiel Institute for the World Economy, 2025).
