Τον κώδωνα του κινδύνου για τη βιωσιμότητα της ευρωπαϊκής παραγωγής, κρούει η Ένωση ευρωπαϊκών βιομηχανιών μη σιδηρούχων μετάλλων (Eurometaux) σε επιστολή της προς τους ηγέτες των 27 κρατών-μελών. Στην ίδια επιστολή, η Ένωση εισηγείται 6 συγκεκριμένες παρεμβάσεις τα οποία θα επέτρεπαν στις βιομηχανίες της «Γηραιάς Ηπείρου» να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους.
Η Eurometaux (πρόεδρος της οποίας είναι ο επικεφαλής της Metlen, Ευάγγελος Μυτιληναίος) επισημαίνει πως τα μέτρα θα πρέπει να είναι άμεσα και αποφασιστικά. «Πάνω από τρία χρόνια μετά την πιο σοβαρή ενεργειακή κρίση της σύγχρονης ιστορίας, οι Ευρωπαίοι πολίτες και οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να υποφέρουν από μη βιώσιμες υψηλές τιμές ενέργειας καθώς και μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με το κόστος παραγωγής», επισημαίνεται στην επιστολή.
Ωστόσο, παρά την έκταση και τη διάρκεια αυτής της κρίσης, οι ουσιαστικές ενέργειες για την αντιμετώπιση των δομικών προκλήσεων παραμένουν ανεπαρκείς. Οι συνέπειες είναι σοβαρές: η βιομηχανική βάση της Ευρώπης διαβρώνεται σε μια περίοδο εντεινόμενου παγκόσμιου ανταγωνισμού.
«Λουκέτα» στην Ευρώπη
Η ευρωπαϊκή βιομηχανία μη σιδηρούχων μετάλλων είναι αναντικατάστατη για την οικονομική ανθεκτικότητα της Ευρώπης, την ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση, καθώς και την ασφάλειά της. Τα προϊόντα που παράγει υλικά μας στηρίζουν τις τεχνολογίες ανανεώσιμης ενέργειας, τις αμυντικές δυνατότητες και τις ψηφιακές υποδομές. Ωστόσο, στην Ευρώπη συρρικνώνονται -αντί να επεκτείνονται- οι δραστηριότητες εξόρυξης, διύλισης, τήξης και ανακύκλωσης μετάλλων.
Είναι ενδεικτικό ότι από το 2020, 20 παραγωγής μονάδες αλουμινίου, πυριτίου και ψευδαργύρου έχουν αναγκαστεί να κλείσουν. Πέρα από την απώλεια θέσεων εργασίας και επενδύσεων, η αποβιομηχάνιση οδηγεί σε υψηλότερες παγκόσμιες εκπομπές, καθώς η παραγωγή μετάλλων με χαμηλές εκπομπές CO2 στην Ευρώπη αντικαθίσταται από εισαγωγές με πολύ υψηλότερο ανθρακικό αποτύπωμα.
Αυτή η εξέλιξη αντιβαίνει ουσιαστικά στους κλιματικούς στόχους της ΕΕ και στο σχέδιο για στρατηγική αυτονομία, υπονομεύοντας σοβαρά την ικανότητα της Ευρώπης να παραμείνει κυρίαρχη σε κρίσιμους τομείς. Παράλληλα, επηρεάζει αρνητικά την επίτευξη των στόχων που προβλέπονται στην Πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες και οι οποίοι αφορούν την ανάπτυξη 10 νέων ορυχείων μη σιδηρούχων μετάλλων, 15 νέων εγκαταστάσεων επεξεργασίας, καθώς και 15 νέων εγκαταστάσεων ανακύκλωσης.
Οι προτάσεις
Σύμφωνα με τη Eurometaux, ο μόνος βιώσιμος δρόμος για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας είναι η διασφάλιση παγκοσμίως ανταγωνιστικού κόστους παραγωγής, ξεκινώντας από την πρόσβαση σε ασφαλή και οικονομικά προσιτή ανανεώσιμη και χαμηλών εκπομπών ενέργεια. Ο δρόμος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσα από μία δέσμη 6 παρεμβάσεων, στις οποίες η Ένωση καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τα κράτη-μέλη να δεσμευθούν.
1. Άμεση αντιμετώπιση του υψηλού κόστους για τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ένωση καλεί τους Ευρωπαίους ηγέτες να εξετάσουν την πρόταση που έχει ήδη υποβάλει για πρόσκαιρο μηχανισμό απορρόφησης των αυξήσεων, ώστε όταν οι αγορές κινούνται σε υψηλά επίπεδα, οι χονδρεμπορικές τιμές να αποδεσμεύονται από τις προσφορές των μονάδων ορυκτών καυσίμων.
2. Εξασφάλιση επαρκών κονδυλίων για την αντιστάθμιση των έμμεσων εκπομπών άνθρακα, ώστε να παρέχεται ουσιαστική προστασία από τη «διαρροή άνθρακα», η οποία μάλιστα δεν θα πρέπει να επηρεάζεται από την προσθήκη νέων τομέων στους επιλέξιμους κλάδους. Σημαντική είναι επίσης η επέκταση του μέτρου μετά το 2030.
3. Διευκόλυνση της πρόσβασης σε ηλεκτρική ενέργεια με διεθνώς ανταγωνιστικό κόστος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω στοχευμένης στήριξης των βιομηχανιών, όπως με την κάλυψη του κόστους διαμόρφωσης για την τροφοδοσία με ηλεκτρισμό από ΑΠΕ.
4. Διασφάλιση ότι το CBAM θα αποτελέσει ένα αποτελεσματικό και προβλέψιμο σύστημα προστασίας από τη «διαρροή άνθρακα», ενσωματώνοντας ισχυρές ασφαλιστικές δικλείδες για τις απόπειρες παράκαμψης του αντίστοιχου πλαισίου, καθώς και κλείνοντας όλα τα «παραθυράκια» που έχουν εντοπιστεί.
5. Παροχή μεγαλύτερης ευελιξίας για τη συμμόρφωση στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας CO2, ώστε το χρηματιστήριο ρύπων να γίνει κινητήριος μοχλός τόσο για την απανθρακοποίηση όσο και για την ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
6. Μείωση των δαπανών των εγκαταστάσεων μη σιδηρούχων μετάλλων για συμμόρφωση σε ρυθμιστικές προβλέψεις και για τη συμμετοχή στην αγορά. Προς αυτή την κατεύθυνση, μπορεί να υπάρξει περιορισμός μεταξύ άλλων στις χρεώσεις δικτύου, στα κόστη ευελιξίας, στους φόρους, στις χρεώσεις υπέρ ΑΠΕ. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να εφαρμοστούν σε εθνικό επίπεδο.
