Το πρόβλημα της λειψυδρίας, με αιχμή και βασική προτεραιότητα την αντιμετώπισή του ιδίως στο Λεκανοπέδιο της Αττικής όπου ζει σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας, είναι ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης η οποία εξετάζει λύσεις και εναλλακτικά σενάρια για το μείζον αυτό θέμα. Μάλιστα, σχετικές πληροφορίες αναφέρουν ότι επίκεινται αποφάσεις και ανακοινώσεις άμεσα, ίσως και εντός Οκτωβρίου.
Προφανώς, γίνεται λόγος για έργα και υποδομές, μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου ορίζοντα, που κατά καιρούς έχει αναδείξει το insider.gr, αλλά και για μοντέλα χρηματοδότησής τους καθώς μόνο όσα έχουν ακουστεί (π.χ. αφαλατώσεις, γεωτρήσεις, μεταφορά νερού από λίμνη Κρεμαστών κ.α.), έχουν προϋπολογισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, ίσως και πέριξ των 700 εκατ.. Να προσθέσουμε επίσης, ότι, όπως τουλάχιστον αναφέρουν κάποιες πληροφορίες υπό συζήτηση βρίσκεται, μεταξύ άλλων, και η αύξηση των τιμολογίων μέσω π.χ. εφαρμογής ειδικού περιβαλλοντικού τέλους στους λογαριασμούς ύδρευσης. Υπενθυμίζεται ότι βάσει εκτιμήσεων του γενικόού γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Πέτρου Βαρελίδη, οι μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες επενδύσεις που χρειάζονται για το σύνολο της επικράτειας ανέρχονται σε 10 δισ. ευρώ.
Προφανώς, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό ότι απαιτούνται μεγάλου ύψους χρηματοδοτικοί πόροι από διαθέσιμα εργαλεία και προγράμματα, μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), του ΕΣΠΑ και άλλων διαρθρωτικών ταμείων, ή ακόμα και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, κι ενώ, ως γνωστόν, με απόφαση του ΣτΕ έχει μπει «στοπ» σε κινήσεις εισόδου ιδιωτών, καθώς το νερό θεωρείται δημόσιο αγαθό, τουλάχιστον με το μοντέλο που προωθούνταν παλιότερα. Θυμίζουμε ότι πέραν των ιδιωτικοποιήσεων εταιρειών ύδρευσης «ναυάγησε» και το ΣΔΙΤ για το εξωτερικό υδροδοτικό σύστημα (ΕΥΣ). Οι δαπάνες για το ΕΥΣ επιβαρύνουν το δημόσιο που έχει κυριότητα επ’ αυτού, αλλά και την υποχρέωση να προμηθεύει με αδιύλιστο νερό την ΕΥΔΑΠ (και την ΕΥΑΘ) που δύναται να σχεδιάζουν και να προωθούν τα έργα.
Τα μέτρα
Όπως και άλλες φορές έχουμε αναφέρει η ΕΥΔΑΠ έχει μελετήσει και προτείνει κάποιες ενέργειες και λύσεις, με πλέον κομβικό τη μεταφορά νερού από τη λίμνη των Κρεμαστών (ανάμεσα στους νομούς Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας) και ειδικότερα από τους δύο παραποτάμους του Αχελώου, Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη, εκτιμάται ότι θα έχει κόστος 534 εκατ. (Α΄ φάση 365 εκατ. και δεύτερη 170 εκατ. ευρώ). Αυτή η λύση θα εξασφαλίσει επάρκεια νερού στην Αττική για 50 χρόνια, αρκεί να βεβαίως τα έργα να ξεκινήσουν άμεσα. Πάντως, σύμφωνα με την ΕΥΔΑΠ στην περίπτωση που το έργο της μεταφοράς νερού από τη λίμνη των Κρεμαστών ξεκινήσει, για να ολοκληρωθεί θα χρειαστούν 2 χρόνια καθώς ουσιαστικά αυτό που θα κατασκευαστεί είναι μια σήραγγα περί τα 30 χιλ. που θα συνδέει τα Κρεμαστά με τον Εύηνο. Επίσης, η ΕΥΔΑΠ έχει προτείνει και ενδιάμεσες λύσεις όπως είναι η μεταφορά νερού με πλοία από τον Αχελώο, αντλήσεις, ενώ εξετάζει και την περίπτωση των αφαλατώσεων (αλμυρού και υφάλμυρου νερού) που όμως έχουν υψηλό λειτουργικό κόστος (σε Αττική, Θίσβη κ.α.). Στην όλη εξίσωση μπαίνει και το ζήτημα των τιμολογίων της ΕΥΔΑΠ τα οποία για πρώτη φορά θα αποφασιστούν από την ΡΑΑΕΥ με βάση, μεταξύ άλλων, τα στοιχεία κόστους λειτουργίας που της έχει καταθέσει η επιχείρηση νερού.
Να σημειωθεί ότι οι παρεμβάσεις που, όπως λένε πληροφορίες, εκτιμάται ότι θα προχωρήσουν είναι, μεταξύ άλλων, οι γεωτρήσεις στη Βοιωτία, η μονάδα αφαλάτωσης στη Θίσβη (με προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ, και η σύνδεση Κρεμαστών – Ευήνου). Όπως επίσης φαίνεται, για την ώρα «μπαίνει στο ψυγείο» το αρχικό σχέδιο δημιουργίας ενός ενιαίου φορέα που θα έφερνε κάτω από την ίδια ομπρέλα όλους τους τοπικούς φορείς ύδρευσης και άρδευσης, σχεδόν 740 τον αριθμό, καθώς έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τους δήμους, οπότε, μένει να φανεί αν προκύψει άλλο πλάνο με εξαγορές από τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, με άλλου είδους συνενώσεις κ.α..
Μειωμένα αποθέματα
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, κ. Χ. Σαχίνης, κατά τη Γενική Συνέλευση της ΕΥΔΑΠ είχε αναφέρει ότι το πρόβλημα λειψυδρίας είναι υπαρκτό και οξύ και τα υφιστάμενα αποθέματα (εάν δεν βρέξει προσεχώς) επαρκούν για μόλις 2 έτη, έως το τέλος του υδρολογικού έτους 2026-2027, εκτός αν βρέξει οπότε μεγαλώσει ο χρονικός ορίζοντας. Πρόσφατα, η διοίκηση της εισηγμένης είχε χτυπήσει καμπανάκι για τις καθυστερήσεις στην σε σχέση με την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου με βάση τη νέα ΚΥΑ. Όπως, δε, αναφέρθηκε στην ενημέρωση αναλυτών, «στο πεδίο της λειψυδρίας, ενώ τον Οκτώβρη είμασταν στο μέσο απόθεμα νερού στους ταμιευτήρες, τον Οκτώβριο του 2023 ήμασταν περί τα 150-200 κ.μ. χαμηλότερα, τον Μάρτιο του 2024 ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε τη μελλοντική μας δράση. Η τελευταία διετία ήταν δύσκολη από υδρολογικής άποψης. Μέση ετήσια μείωση των αποθεμάτων κατά τα τελευταία τρία χρόνια περίπου 250 εκατομμύρια κ.μ. (έχουμε δει μια χειρότερη κατάσταση τα έτη 1990-1995). Τα αποθέματα νερού για τα έτη 2008-2021 παρέμεναν σταθερά στα 1,1 δισεκατομμύρια κυβικά. Η πραγματικότητα είναι ότι έχουμε σχέδιο, δουλεύουμε ήδη με την ελληνική κυβέρνηση κι έχουμε κάνει τα πρώτα βήματα με την Μαυροσουβάλα, που δίνει 32 εκατ. κ.μ. νερού ετησίως».
Να σημειωθεί ότι, αναφορικά με την υδροδότηση της Αττικής, η Λίμνη Μόρνου έχει σήμερα τη μισή περίπου έκταση, σε σύγκριση με εκείνη που είχε τον Ιανουάριο του 2022, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα μονάδα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Συνολικά, από το 2022 έως σήμερα η έκταση έχει μειωθεί κατά περίπου 54% (από περίπου 19,1 km² σε 8,7 km²).
