Ροή
Από τον νέο χρόνο, και ενδεχομένως σε κάποιο υπουργικό συμβούλιο εντός Ιανουαρίου, εάν δεν προκύψει κάποια αλλαγή στο χρονοδιάγραμμα, αναμένεται να παρουσιαστεί από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, Χρ. Σταϊκούρα, το σχέδιο «ομογενοποίησης» των Σιδηροδρομικών φορέων υπό τον ΟΣΕ αλλά και ο διαχωρισμός κάποιων δράσεων σε θυγατρικές.
Όπως πρόσφατα έχει αναδείξει το insider.gr, σε εξέλιξη φαίνεται να βρίσκονται σημαντικές ζυμώσεις και διεργασίες στο μέτωπο του Σιδηρόδρομου που δεν περιλαμβάνουν απλώς και μόνο τις εργασίες αποκατάστασης (σχεδόν 200 εκατ. ευρώ) στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας λόγω των πρόσφατων καταστροφικών θεομηνιών. Μία από αυτές τις κορυφαίες διεργασίες αφορούν στη συνένωση των φορέων υπό τον ΟΣΕ στην «ομπρέλα» του οποίου θα υπαχθούν, μέσω δύο γενικών διευθύνσεων οι υποδομές (ΕΡΓΟΣΕ) και το τροχαίο υλικό (της ΓΑΙΑΟΣΕ), αλλά και αλλαγή προσανατολισμού για τη ΓΑΙΑΟΣΕ (αρμόδια για το τροχαίο υλικό και ακίνητη την περιουσία, μέλος του Υπερταμείου).
Βασική προτεραιότητα Σταϊκούρα
Η αναμόρφωση του σιδηρόδρομου εντάσσεται, άλλωστε, στο πακέτο με τις βασικές προτεραιότητες του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για το 2024, όπου και αναμένονται λεπτομέρειες και κατευθύνσεις από τον Χρ. Σταϊκούρα. Το πλάνο αυτό όπως και κάποια άλλα νομοσχέδια αναμένονταν να παρουσιαστούν ακόμα και μέσα στο 2023, ωστόσο, πρόκειται για σημαντικές παρεμβάσεις, που απαιτούν ζυμώσεις και επαφές εντός κι εκτός συνόρων (Βρυξέλλες), κατά συνέπεια, οι εξελίξεις αναμένονται προσεχώς.
Σε γενικές γραμμές, σε σχέση με την αναδιάρθρωση του σιδηροδρομικού τομέα που προχωρά, αναμένεται η δημιουργία ενός ενιαίου, δημόσιου φορέα, με πυρήνα τον ΟΣΕ, που αναλαμβάνει τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του διαχειριστή της σιδηροδρομικής υποδομής, όπως περιγράφονται στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Στη νέα εταιρεία εντάσσονται, με κορμό το σημερινό ΟΣΕ, η ΕΡΓΟΣΕ και η ΓΑΙΑΟΣΕ, κατά το μέρος που αφορά στο τροχαίο υλικό, καθώς θα αλλάξει το πλάνο για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της εν λόγω θυγατρικής. Παράλληλα, και σε σχέση με τον σιδηρόδρομο, ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης είναι η δρομολόγηση ενός βιώσιμου σιδηροδρομικού δικτύου, ως μέρος του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών. Μεταξύ άλλων, κατατίθεται, στις αρχές του 2024, πρόταση χρηματοδότησης από το Πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη 2», με στόχο τη σύνδεση λιμένων με το σιδηροδρομικό δίκτυο, αλλά και τη συμμετοχή της Ελλάδας στους νέους ευρωπαϊκούς σιδηροδρομικούς διαδρόμους.
Να σημειωθεί ότι εντός του 2023, μεταξύ άλλων, περατώθηκε εντός της προβλεπόμενης από τη σύμβαση προθεσμίας, ήτοι την 19η Σεπτεμβρίου 2023, το σύνολο των εργασιών ανάταξης και αναβάθμισης του συστήματος σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης του σιδηροδρομικού άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας, δηλαδή η Σύμβαση 717, με την εξαίρεση τμήματος του έργου που εξαιτίας των φυσικών καταστροφών υπέστη πλήθος βλαβών. Επίσης, υπεγράφη συμβατική συμφωνία με τον ΟΣΕ, η οποία προβλέπει αύξηση της ετήσιας χρηματοδότησης από τα 45 στα 75 εκατ. ευρώ, ενώ ολοκληρώθηκε η προσωρινή αποκατάσταση της σιδηροδρομικής σύνδεσης, στον κεντρικό άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης, μετά τις φυσικές καταστροφές σε Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα. Επιπρόσθετα, προ ημερών υπεγράφη η σύμβαση ανάμεσα σε ΟΣΕ και ΜΕΤΚΑ για την κατασκευή του προαστιακού Δυτικής Αττικής. Πάντως, η πλήρης επαναφορά του σιδηρόδρομου στον κεντρικό «κορμό» της χώρας, λόγω των καταστροφών στη Θεσσαλία, αναμένεται για το 2025, σε περίπου 2 έτη από τώρα, έχουν εκκινήσει αρχικές εργασίες, αλλά θα «βγει το πακέτο» βασικών έργων αποκατάστασης άνω των 200 εκατ. ευρώ μέσα στο 2024 με την αγορά να αναμένει να δει αν θα αφορά μόνο σε πρόσκληση προς 3-4 ισχυρούς ομίλους, για να υπάρξουν fast track διαδικασίες λόγω πίεσης χρόνου, ή πιο ανοιχτού τύπου διαγωνισμοί ε συμμετοχή και μικρότερων γκρουπ.
Τι λένε τα σενάρια
Σχετικά με τη συνένωση φορέων υπό τον ΟΣΕ, όπως και πρόσφατα είχαμε αναφέρει, προφανώς, με αφορμή μία τραγωδία, αυτή των Τεμπών, και μετά τις τεράστιες ζημιές που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel, κυρίως όμως λόγω του «κακού παρελθόντος» στον χώρο και των φαινομένων δυσλειτουργίας ανάμεσα στους βασικούς φορείς, φαίνεται ότι η κυβέρνηση και το υπουργείο Υποδομών προωθούν μια αναδιάταξη του σιδηροδρομικού κλάδου και χάρτη, που όμως απαιτούσε όχι μόνο την «ήρεμη συναίνεση» εργαζομένων και στελεχών, αλλά και το «πράσινο φως» των Βρυξελλών, δεδομένου ότι είχε παλιότερα περάσει με νόμο, με σύμφωνη γνώμη των Βρυξελλών, ο διαχωρισμός των ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ, ως σχεδόν διακριτές οντότητες, με συγκεκριμένες αρμοδιότητες κ.α.. Τα σενάρια «ομογενοποίησης» έρχονται «κόντρα» στα παλιά σχέδια για σχεδόν πλήρη διαχωρισμό των ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ, των ομίλων που επί της ουσίας έχουν υπό την «ομπρέλα» τους υποδομή και έργα αντίστοιχα.
Η ΓΑΙΑΟΣΕ πιθανότατα θα αποχωριστεί την διαχείριση του τροχαίου υλικού που διαθέτει από την ίδρυση της (κυρίως μισθώνονται σε λειτουργούς, κατά βάση την Hellenic Train), τα assets αυτά προορίζονται να περάσουν στο νέο σιδηροδρομικό σχήμα, ενώ η εταιρεία θα ασχοληθεί κυρίως με την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας της (σιδηροδρομικής). Η εταιρεία που βρίσκεται στον έλεγχο του Υπερταμείου διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα χαρτοφυλάκια ακινήτων, με γεωτεμάχια έκτασης 100.000 στρεμμάτων και πάνω από 4.500 κτήρια επιφάνειας 540.000 τ.μ.. Αυτά που επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες της αγοράς, εξετάζονται είναι τόσο το μοντέλο αξιοποίησης όσο και με ποιες συνεργασίες θα μπορούσε αυτό να συμβεί, εξ ου και υπάρχουν ερωτηματικά αλλά και ζυμώσεις. Πηγές κοντά στον σιδηροδρομικού κλάδο αναφέρουν ότι εξετάζεται η αξιοποίηση των σιδηροδρομικών σταθμών – terminals σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, κατά βάση, όπως και Λάρισα, και εν συνεχεία ίσως και σε άλλες περιοχές, με στόχο να αναπτυχθούν χρήσεις εμπορικές, ψυχαγωγίας, εστίασης, ακόμα και πολιτιστικές κ.α., εφόσον βέβαια προκύπτει κάποιο ενδιαφέρον από επενδυτές. Ενδεχομένως μάλιστα, να εξεταστούν και σενάρια εμπλοκής στο όλο εγχείρημα φορέων με εμπειρία στην ωρίμανση τέτοιων ενεργειών, όπως για παράδειγμα το ΤΑΙΠΕΔ (PPF). Υπενθυμίζεται ότι στο χαρτοφυλάκιο της ΓΑΙΑΟΣΕ περιλαμβάνονται τα ακίνητα όπου θα δημιουργηθούν τα δύο μεγαλύτερα εμπορευματικά κέντρα της χώρας, το Θριάσιο Ι (υπάρχει ανάδοχος και προχωρά το project) και το πρώην στρατόπεδο Γκόνου στη Θεσσαλονίκη (έρχεται διαγωνισμός το 2024).
