Ροή
Θα αυξηθεί σε 11,6 δισ. ευρώ (από 7,5 δισ. ευρώ που ανέφερε ο προϋπολογισμός) το δημοσιονομικό βάρος των μέτρων στήριξης το 2021, αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην 9η έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. Υπολογίζει τα εν λόγω μέτρα στο 6,5% του ΑΕΠ φέτος, από 9,4% του ΑΕΠ το 2020 (δηλαδή σε 15,5 δισ. ευρώ για τον προηγούμενο χρόνο). Σημειώνεται πως ο προϋπολογισμός βασίζεται σε ΑΕΠ στα 172 δισ. ευρώ το 2021 και 162 δισ. ευρώ το 2020.
Η Κομισιόν αποδίδει εύσημα στην κυβέρνηση για την αποτελεσματικότητα των μέτρων στήριξης, ειδικά για τη συγκράτηση της ανεργίας, αλλά απευθύνει και συστάσεις για προσοχή κατά την έξοδο από την πανδημία καθώς τότε, όπως επισημαίνεται, θα φανούν οι προκλήσεις στον επιχειρηματικό κόσμο και στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Παράλληλα, κάνει λόγο για πρόοδο στις μεταρρυθμίσεις, ειδικά στον τομέα της εκπαίδευσης, των ιδιωτικοποιήσεων, της ενέργειας αλλά και των δημοσίων επενδύσεων. Ωστόσο, γίνονται επισημάνσεις για καθυστερήσεις στην πορεία εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων σε μία σειρά από πεδία, κυρίως λόγω της πανδημίας, ενώ διαμορφώνεται ένα νέο χρονοδιάγραμμα παρεμβάσεων έως το Μάιο, όταν θα λάβει χώρα η επόμενη αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας, η οποία θα συνδέεται και με παρεμβάσεις στο χρέος (σ.σ. δόσεις από τον ESM).
Επίσης, στην έκθεση υπάρχουν ειδικές συστάσεις για τις τράπεζες, με έμφαση στην ενεργοποίηση του νέου πτωχευτικού πλαισίου, ενώ σε μακροοικονομικό πεδίο εκτιμάται πως τα νέα περιοριστικά μέτρα που ελήφθησαν λόγω της πανδημίας στο τέλος του 2020 θα έχουν επίπτωση και φέτος, οδηγώντας σε «ασθενικό ρυθμό ανάκαμψης το πρώτο μισό του 2021», με την Κομισιόν να δίνει ειδική σημασία στην επιτυχία του Ταμείου Ανάκαμψης.
«Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα έχει προχωρήσει καλά με την υλοποίηση ορισμένων μεταρρυθμίσεων, ωστόσο σημειώνει ότι η δυναμική έχει επιβραδυνθεί, αναγνωρίζοντας τις δύσκολες συνθήκες που προκαλούνται από την πανδημία. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα χαιρετίζουν τη συνεχή στενή και εποικοδομητική δέσμευση των αρχών και τη συμφωνία για ορισμένα αναθεωρημένα χρονοδιαγράμματα για κρίσιμες μεταρρυθμίσεις. Οι αρχές ενθαρρύνονται να συνεχίσουν να κινητοποιούν πόρους με σκοπό να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να επιτύχουν τις δέουσες συγκεκριμένες δεσμεύσεις τους εγκαίρως για τη 10η Έκθεση, η οποία θα εκδοθεί τον Μάιο», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Οι αβεβαιότητες
Στην έκθεση γίνεται λόγος για πολύ μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, αναφορικά με τις προβλέψεις για τις οικονομικές προοπτικές της χώρας, λόγω της πανδημίας και της ασάφειας στην επιτυχία της εκστρατείας εμβολιασμών. Η πρόοδος στην καταπολέμηση της πανδημίας, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς, είναι επίσης κρίσιμη για την ανάκαμψη της τουριστικής βιομηχανίας, σύμφωνα με την Κομισιόν.
Αβεβαιότητες επίσης συνδέονται με την ταχύτητα ανάκαμψης του ιδιωτικού τομέα, μετά τη λήξη των μέτρων στήριξης, τα οποία θα πρέπει «να σχεδιαστούν προσεκτικά» για να αποφευχθούν μεγάλες πιέσεις στη ρευστότητα των εταιρειών αλλά και ο κίνδυνος πτωχεύσεων. Οι γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή και η παρατεταμένη μεταναστευτική κρίση προσθέτουν αβεβαιότητες στις μακροοικονομικές προοπτικές.
Από την άλλη πλευρά, οι προβλέψεις της Επιτροπής δεν ενσωματώνουν τον οικονομικό αντίκτυπο του Σχεδίου Ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, «η εφαρμογή του οποίου αναμένεται να δώσει σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη», όπως επισημαίνεται.
Τα δημοσιονομικά δεδομένα
Στο δημοσιονομικό πεδίο περιγράφεται η προσπάθεια της κυβέρνησης να παρέχει μέτρα στήριξης στην αγορά. Εκτιμάται ότι το συνολικό ύψος των μέτρων το 2020 διαμορφώθηκε στο 9,4% του ΑΕΠ και αναμένεται να φτάσει στο 6,5% του ΑΕΠ το 2021. Πλέον το έλλειμμα αναμένεται να είναι υψηλότερο στο 3,9% του ΑΕΠ φέτος (έναντι 3,4% εκτίμησης της Κομισιόν το φθινόπωρο), ενώ επισημαίνεται ότι η ρήτρα γενικής διαφυγής θα παραμένει ενεργή όλο το 2021 επιτρέποντας προσωρινά μέτρα στήριξης, με την προϋπόθεση όμως να διασφαλίζεται η μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους.
Στις εκτιμήσεις αναφέρονται μία σειρά από δημοσιονομικοί κίνδυνοι. Ειδικότερα, οι προβλέψεις για τα δημόσια οικονομικά «υπόκεινται σε σημαντικούς κινδύνους. Η αβεβαιότητα σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας παραμένει μεγάλη, η οποία μεταφράζεται σε σημαντικούς δημοσιονομικούς κινδύνους ως περαιτέρω παράταση των μέτρων περιορισμού και της σχετικής δημοσιονομικής στήριξης, η οποία θα πρέπει να είναι τόσο στοχευμένη όσο και προσωρινή» και θα μπορούσε να οδηγήσει «σε περαιτέρω αύξηση του δημοσιονομικού κόστους».
Επίσης, «η πιθανότητα να εκπέσουν κρατικές εγγυήσεις θα αυξηθεί με τη διάρκεια της κρίσης. Πέρα από την πανδημία, οι αποφάσεις σχετικά με τα αναδρομικά συνταξιούχων και με την υπόθεση της ΕΤΑΔ εξακολουθούν να δημιουργούν δημοσιονομικούς κινδύνους».
Υπάρχουν όμως και θετικοί παράγοντες στο δημοσιονομικό πεδίο αφού «η Ελλάδα αναμένεται να επωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από το Ταμείο Ανάκαμψης μέσω μεγάλης κλίμακας χρηματοοικονομική στήριξη για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη» και τούτο θα μπορούσε να παράσχει «σημαντική υποστήριξη στην οικονομία που θα ενίσχυε την δυνητική ανάπτυξη, διευκολύνοντας με τη σειρά της επίτευξη μίας συνετής δημοσιονομικής θέσης».
Για τις τράπεζες αναφέρεται ότι η κερδοφορία τους αναμένεται να παραμείνει υπό πίεση λόγω της συγκυρίας. Επισημαίνεται όμως ότι το υπόλοιπο των «κόκκινων» δανείων συνεχίζει να μειώνεται λόγω του σχεδίου Ηρακλής, καθώς και το όφελος από την αύξηση της ρευστότητας στην αγορά ειδικά, σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσα από τις παρεμβάσεις που έθεσε σε εφαρμογή η κυβέρνηση. Ωστόσο, τονίζει ότι οι τριγμοί θα αυξηθούν όταν σταματήσει το μορατόριουμ στην πληρωμή δανείων.
Τον Μάρτιο οι νέες αντικειμενικές
Η Επιτροπή καταγράφει πρόοδο στη δέσμευση της κυβέρνησης για προσαρμογή των αντικειμενικών αξιών. Μάλιστα, αναφέρει πως έχει συμφωνηθεί να ολοκληρωθεί έως τον Μάρτιο η άσκηση για τις αντικειμενικές η οποία αναμένεται να «διευρύνει σημαντικά τη βάση του φόρου ακινήτων», ενώ έως τα τέλη Απριλίου θα πρέπει να έχουν γίνει αλλαγές, «ουδέτερες φορολογικά», στον ΕΝΦΙΑ.
Για τον καθορισμό της δημοσιονομικής πολιτικής για το 2021 αναφέρεται πως ισχύει η εφαρμογή της ρήτρας διαφυγής το 2021, αλλά μία πλήρης επικαιροποίηση των δημοσιονομικών προβλέψεων θα γίνει την άνοιξη στο πλαίσιο της αξιολόγησης του Προγράμματος Σταθερότητας του 2021.
Αντίθετα, αποτυχία διαπιστώνει στη μείωση των οφειλών του κράτους προς ιδιώτες. Τον Δεκέμβριο του 2020, το υπόλοιπο ήταν 979 εκατομμύρια ευρώ υψηλότερο του στόχου. Οι ελληνικές αρχές δεσμεύτηκαν για παρουσίαση ενός νέου σχεδίου εκκαθάρισης έως τον Μάρτιο του 2021, με σκοπό την μείωσή τους έως τον Ιούνιο του 2021, σε διαβούλευση με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.
Η ανακοίνωση της Επιτροπής
Στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή αναφέρει πως η έκθεση καταρτίζεται στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, το οποίο διασφαλίζει τη συνεχή στήριξη της υλοποίησης των μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων της Ελλάδας μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος στήριξης της σταθερότητας το 2018. Η έκθεση διαπιστώνει ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση ορισμένων μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων, επισημαίνοντας παράλληλα ότι η δυναμική των μεταρρυθμίσεων επιβραδύνθηκε γενικώς λόγω των δύσκολων περιστάσεων που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού.
Μια σειρά λεπτομερών οδικών χαρτών σε συγκεκριμένους βασικούς τομείς μεταρρυθμίσεων συμφωνήθηκαν με την Ελλάδα, προκειμένου να επιτευχθεί αποφασιστική πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις πριν από τη δέκατη έκθεση του Μαΐου, η οποία θα χρησιμεύσει ως βάση για να αποφασίσει το Εurogroup σχετικά με την αποδέσμευση της επόμενης δέσμης μέτρων για το χρέος που εξαρτώνται από την εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών.
«Η Επιτροπή βρίσκεται σε συνεχή και εποικοδομητικό διάλογο με τις ελληνικές αρχές για την προετοιμασία του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της χώρας, το οποίο καθορίζει μεταρρυθμίσεις και έργα δημόσιων επενδύσεων που θα υποστηριχθούν από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Η ενισχυμένη εποπτεία για την Ελλάδα θα συνεχιστεί παράλληλα με τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, με βάση τη θετική μέχρι σήμερα εμπειρία από την αλληλεπίδραση μεταξύ της ενισχυμένης εποπτείας και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου», αναφέρεται.
