Ροή
Διεύρυνση των χορηγήσεών τους στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ζητά από τις ελληνικές τράπεζες ο SSM, διαπιστώνοντας ότι η πιστωτική τους επέκταση αφορά κυρίως σε μεγάλες επιχειρήσεις, τις οποίες έχουν ήδη δανείσει.
Παρακολουθώντας τον σχετικό δείκτη δανεισμού (HLT, Highly Leveraged Transaction) που αποτυπώνει την υπέρβαση της έκθεσης της τράπεζας σε δανεισμό προς μία ήδη υπερδανεισμένη επιχείρηση, ο SSΜ διαπίστωσε ότι οι τράπεζες έχουν διοχετεύσει το μεγαλύτερο μέρος της ρευστότητάς τους σε αναχρηματοδοτήσεις μεγάλων επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, μέχρι τα τέλη του μήνα, ο SSM αναμένεται να στείλει στις τράπεζες διευκρινίσεις για τους νέους δείκτες απόδοσης (KPIs) με βάση τους οποίους θα πρέπει να διαμορφώσουν την πιστωτική τους επέκταση, αυξάνοντας την διάθεση νέων δανείων προς τις μικρομεσαίες και μικρότερες επιχειρήσεις.
Ο επικεφαλής του SSM, Αντρέα Ένρια, έχει ήδη αποστείλει σχετική επιστολή στους διευθύνοντες συμβούλους των συστημικών τραπεζών, στα τέλη Μαρτίου. Στο e-mail του επόπτη που έλαβαν οι τραπεζίτες, αναφερόταν η ανησυχία της ΕΚΤ για την αυξημένη ανάληψη ρίσκου από τις τράπεζες, με το προηγούμενο της πανδημίας που έπληξε απρόσμενα πολλές επιχειρήσεις και κλάδους, αναδεικνύοντας την ευαλωτότητά τους και τον κίνδυνο αυξημένων επισφαλειών για τις τράπεζες. Το 2021 η ανάληψη πιστωτικού κινδύνου από τις τράπεζες πανευρωπαϊκά επέστρεψε στα υψηλά προ πανδημίας επίπεδα, με τους περισσότερους δείκτες δανεισμού (π.χ. δείκτες μόχλευσης, όγκους εκδόσεων στις αγορές, πιστωτικά περιθώρια κ.ά.) να δείχνουν ότι προσεγγίζουν ή και έχουν φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα από την διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 – 2009. Επιπλέον, ο επόπτης επεσήμαινε την μεγάλη αύξηση του δείκτη HLT (Highly Leveraged Transaction) και τη συμβολή του στην αύξηση της ανάληψης ρίσκου από τις τράπεζες. Στην πράξη, οι αναχρηματοδοτήσεις υπερχρεωμένων επιχειρήσεων ήταν οι μισές από τους νέους όγκους δανείων που διοχέτευσαν οι τράπεζες στις επιχειρήσεις το 2019 και το 2020, με το ποσοστό αυτό να υπερβαίνει το 60% στο α΄ εξάμηνο του 2021.
Για τις ελληνικές τράπεζες, ειδικότερα, η επισήμανση του SSM ερμηνεύεται ως υπόδειξη να στρέψουν μέρος των νέων δανείων από τις μεγάλες σε μικρότερες επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, την προηγούμενη χρονιά, ο δωδεκάμηνος ρυθμός πιστωτικής επέκτασης από τις τράπεζες προς τις επιχειρήσεις, μετά την επιτάχυνση που είχε σημειώσει το 2020 και αφού κατέγραψε διψήφια επίπεδα κατά το πρώτο δίμηνο του 2021, επιβραδύνθηκε σημαντικά, για να ανακάμψει στη συνέχεια τους τρεις τελευταίους μήνες του έτους και να διαμορφωθεί σε 3,7% τον Δεκέμβριο του 2021 (Δεκέμβριος 2020: 10,0%, Ιανουάριος 2022: 2,8%). Ο μέσος ετήσιος ρυθμός ήταν 5,7% το 2021, κατ’ ουσίαν αμετάβλητος έναντι του 2020 (5,6%).
Η μέση μηνιαία καθαρή ροή χρηματοδότησης (νέες εκταμιεύσεις μείον αποπληρωμές) περιορίστηκε σε 206 εκατ. ευρώ το 2021, ήταν δηλαδή χαμηλότερη από το ήμισυ εκείνης του 2020 (559 εκατ. ευρώ), παρέμεινε όμως σχεδόν διπλάσια σε σύγκριση με το 2019 (110 εκατ. ευρώ).
Η μέση μηνιαία ακαθάριστη ροή (νέες εκταμιεύσεις) τραπεζικών δανείων τακτής λήξης προς τις επιχειρήσεις ήταν σημαντική, καθώς διαμορφώθηκε σε 988 εκατ. ευρώ το 2021, αν και μειώθηκε κατά -27% έναντι του 2020 (η ροή του οποίου αποτελεί όμως ιδιαίτερα υψηλή, ιστορικά, βάση), ενώ υπερτερούσε έναντι εκείνης το 2019 (2020: 1.350 εκατ. ευρώ, 2019: 666 εκατ. ευρώ).
Επίσης, το μέσο μηνιαίο υπόλοιπο της τραπεζικής χρηματοδότησης χωρίς προκαθορισμένη διάρκεια (δηλ. των πιστωτικών γραμμών και άλλων διευκολύνσεων) περιορίστηκε κατά 1 δισ. ευρώ (δηλ. κατά 15%) σε σύγκριση με το 2020.
Το τελευταίο τετράμηνο του έτους (ιδιαίτερα τον Δεκέμβριο) τόσο οι καθαρές όσο και οι ακαθάριστες ροές αποτύπωσαν ενίσχυση της παροχής επιχειρηματικών δανείων και ανήλθαν σε μέσο επίπεδο που υπερβαίνει τον ετήσιο μέσο όρο.
Ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των δανείων προς μεγάλες επιχειρήσεις επιβραδύνθηκε σε 5,0% τον Δεκέμβριο του 2021 από το ιστορικά υψηλό επίπεδο 13,9% το Δεκέμβριο του 2020 (μέσος όρος 2021: 6,0%, 2020: 9,9%). Παρομοίως, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αφού έφθασε τον Φεβρουάριο του 2021 στο 7,6%, την υψηλότερη τιμή από τότε που καταγράφεται η ιστορική σειρά, υποχώρησε σε 2,4% τον Δεκέμβριο (Δεκέμβριος 2020: 6,4%), αλλά κατά μέσο όρο το 2021 επιταχύνθηκε σε 5,4% από 1,9% το 2020. Η μέση μηνιαία ακαθάριστη ροή δανείων (τακτής λήξης) προς τις μεγάλες επιχειρήσεις (707 εκατ. ευρώ) υποχώρησε κατά 16% το 2021 έναντι του 2020 και η αντίστοιχη ροή προς τις ΜμΕ (280 εκατ. ευρώ) περιορίστηκε ακόμη εντονότερα κατά 44%.
Συνολικά, το 2021 το μεγαλύτερο μέρος των τραπεζικών χορηγήσεων συνέχισε να κατευθύνεται προς μεγάλες επιχειρήσεις, σε αντιδιαστολή με τις μικρομεσαίες. Η χορήγηση νέων δανείων προς τις ΜμΕ παρέμεινε πάντως σε κάπως υψηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με τα έτη 2016-19 (2021: 280 εκατ. ευρώ, 2019: 273 εκατ. ευρώ, μέσος όρος περιόδου 2016-19: 260 εκατ. ευρώ) με τη βοήθεια και των προγραμμάτων πιστωτικής στήριξης της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας το 2021.
Το 2021 οι εκταμιεύσεις δανείων προς ΜμΕ μέσω προγραμμάτων της ΕΑΤ (1,2 δισ. ευρώ) αποτέλεσαν το 31,4% της συνολικής ακαθάριστης ροής τραπεζικών δανείων προς ΜμΕ (συν ελεύθερους επαγγελματίες) (ή το 9,8% της συνολικής ακαθάριστης ροής δανείων προς επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες), σε σύγκριση με 60,1% το 2020 και 10,9% το 2019.
