H online πλατφόρμα του ΟΠΕΚΕΠΕ που οι Βρυξέλλες ζήτησαν για λόγους διαφάνειας, δείχνει πόσα παίρνει ο κάθε δικαιούχος επιδοτήσεων ΚΑΠ στην Ελλάδα. Μαθαίνουμε λοιπόν πως μιλάμε για πάνω από 650.000 δικαιούχους ετησίως. Και καθώς η πλατφόρμα είναι εντολή των Βρυξελλών, υπάρχουν και τα συγκεντρωτικά στοιχεία: οι δικαιούχοι ανά την Ευρώπη είναι 5,9 εκατομμύρια. Έχουμε ως χώρα το 11% των δικαιούχων! Ωστόσο, σύμφωνα με τη Eurostat, αγρότες και κτηνοτρόφοι δήλωσαν το 2024 στην έρευνα εργατικού δυναμικού 410.400 άτομα επί συνόλου 5,8 εκατομμυρίων στην ΕΕ, αναλογία σημαντικά μικρότερη...
Με άλλα λόγια οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι είναι απλά μία υποκατηγορία των δικαιούχων κονδυλίων της ΚΑΠ στην ελληνική επικράτεια, ενώ στην υπόλοιπη ΕΕ οι αριθμοί δικαιούχων και αγροτών «συμφωνούν». Αν αφήσουμε λοιπόν (για λίγο) στην άκρη το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ, βλέπουμε πως υπάρχουν και άλλα ζητήματα. Στην Ελλάδα τα κονδύλια μοιράζονται όχι μόνο σε απασχολούμενους στον πρωτογενή τομέα αλλά και σε όσους «τρίτους» έχουν κάποιο σχετικό δικαίωμα: από ένα χωράφι με ελιές που μαζεύουν, έως έναν ακαλλιέργητο αγρό. Για πολλούς είναι ένα παράλληλο εισόδημα/επίδομα που επί σειρά ετών λαμβάνουν, πολλές φορές χωρίς να πρέπει να κάνουν κάτι, να καλλιεργήσουν κάτι.
Αν αναζητήσει λοιπόν κάποιος στην Online πλατφόρμα δικαιούχους που ξέρει σε μία τοπική κοινωνία, ίσως να εκπλαγεί. Γιατί ίσως να ανακαλύψει πως άτομα που μένουν στις πόλεις ή είναι μη ενεργός πληθυσμος λαμβάνουν (νομότυπα) κονδύλια από την ΕΕ, ενώ άτομα που βιοπορίζονται καλλιεργώντας ή εκτρέφοντας στην ελληνική περιφέρεια υπό τις δύσκολες (πλέον) συνθήκες της κλιματικής κρίσης και της έκρηξης τιμών πρώτων υλών, λαμβάνουν πιο λίγα από αυτά που θα περίμενε κανείς. Αν δεν υπήρχαν τα λεφτά της ΕΕ, θα ήταν κατανοητό γιατί είναι τόσο χαμηλή η στήριξη. Αλλά με έναν πακτωλό κονδυλίων ετησίως γεννιέται η απορία γιατί δεν στηρίζονται τόσα χρόνια συστηματικά και βάση σχεδίου με στόχους και μετρήσιμα αποτελέσματα όσοι μπορούν και να προάγουν τον ελληνικό πρωτογενή τομέα, αλλά και να στηρίξουν άλλες πολιτικές: από την ανάπτυξη των περιδασικών περιοχών (σημαντική για άμυνα στις πυρκαγιές), έως τη διατήρηση των τοπικών πληθυσμών και τη βιώσιμη χωρική ανάπτυξη γενικότερα.
Η γεωργική/κτηνοτροφική παραγωγή έχει πέσει πολύ κάτω από το 5% του ΑΕΠ και βαίνει μειούμενη. Όπως βαίνουν μειούμενες και οι πραγματικά καλλιεργούμενες εκτάσεις ανά την ελληνική επικράτεια, με ότι αυτό σημαίνει όχι μόνο για την αγροδιατροφική αλυσίδα και για την εξάρτηση από εισαγωγές, αλλά και για την ερημοποίηση της υπαίθρου και για άλλα δεινά όπως το θέμα των πυρκαγιών.
Τα λεφτά και η παγίδα
Πάμε τώρα στην αξιοποίηση των κονδυλίων. Όχι μόνο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, αλλά και γενικότερα. Άνοιξε αυτή την εβδομάδα η συζήτηση για τον νέο προϋπολογισμό της ΕΕ. Όχι, δεν μιλάμε για το Ταμείο Ανάκαμψης, αφού (προς το παρόν) έχουν ξεκαθαρίσει στις Βρυξέλλες ότι λήγει σε ένα χρόνο. Μιλάμε για τα παραδοσιακά κονδύλια, αυτά που θεωρούμε δεδομένα τόσες δεκαετίες: τα κονδύλια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (που τροφοδοτούν τη χώρα μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ), αλλά και τα κονδύλια της συνοχής που τροφοδοτούν το ΕΣΠΑ.
Τα λεφτά αυτήν την περίοδο (2021- 2027) είναι 1,21 τρισ. ευρώ και εξ αυτών 386 δισ. ευρώ μοιράστηκαν στην ΚΑΠ και 427 δισ. ευρώ σε πολιτικές συνοχής (ΕΣΠΑ). Η συζήτηση στις Βρυξέλλες είναι για λιγότερα λεφτά και για σύνδεση των κονδυλίων με μεταρρυθμίσεις και με ενοποίηση των ταμείων, ούτως ώστε να καλύψουν και άλλες νέες ανάγκες (όπως η κοινή αμυντική πολιτική).
Η παγίδα έχει στηθεί. Εδώ και μήνες «προβάλλεται» η χαμηλή αποδοτικότητα και το υψηλό ποσοστό αναξιοποίητων κονδυλίων (αναλογικά με τις ετήσιες πιστώσεις ανά κράτος) ως επιχείρημα για τις αλλαγές/ανατροπές που κυοφορούνται με πίεση από τα κράτη του Βορρά. Πλέον με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δίνουμε ως χώρα το περιθώριο να στηθεί μία νέα, πιο μεγάλη παγίδα. Είναι κρίσιμο να την αποφύγουμε.
