Τα νομικά κείμενα (8 προς το παρόν) και η πληθώρα συνοδευτικών επεξηγηματικών κειμένων για τον νέο πολυετή προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ανακοινώθηκε χθες ακόμα αποκρυπτογραφούνται, ενώ λείπουν κομμάτια του πάζλ (ειδικά στην κατανομή των κονδυλίων). Άλλωστε είναι σαφές πως μόλις άρχισε (με έντονες αναταράξεις και αντιδράσεις) μία διαδικασία που θα πάρει ενδεχομένως πάνω από 2 χρόνια έως ότου ολοκληρωθεί. Ας πιάσουμε λοιπόν για αρχή μόνο κάποια «σημειακά» μέρη του νέου MFF (Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2029- 2034) που, όταν κλειδώσει, θα καθορίσει τα λεφτά που θα λαμβάνει η Ελλάδα από τις Βρυξέλλες.
Τα κονδύλια που προτείνονται για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2029- 2034 ονομαστικά (1,98 τρισ. ευρώ) είναι περισσότερα από αυτά που θα μοιρασθούν στην πράξη ανά την ΕΕ (1,76 τρισ. ευρώ). Η διαφορά περιλαμβάνει και την αποπληρωμή των δανείων που έλαβε η ΕΕ για το Ταμείο Ανάκαμψης (NGEU) και τον τρόπο αποτίμησης των ποσών σε ονομαστικές/πραγματικές τιμές που δεν είναι καθόλου αμελητέα.
Είναι χαρακτηριστικό πως, ως αναλογία του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, ο νέος προϋπολογισμός είναι στην πράξη ελαφρά αυξημένος από τον τρέχοντα: από το 1,13% την τρέχουσα περίοδο προτείνεται να πάει στο 1,15% και ένα επιπλέον 0,11% αφιερώνεται στο να αποπληρώσει τα Ταμεία Ανάκαμψης των κρατών!
Αναλυτική κατανομή ανά άξονα και τομέα (πχ ΚΑΠ ή συνοχή που τροφοδοτεί το ΕΣΠΑ) δεν υπάρχει ακόμη. Επίσης μένει να αποσαφηνισθεί αν θα είναι όλα τα λεφτά των 2 τρισ. ευρώ επιδοτήσεις. Για παράδειγμα, αναφέρεται σε σχετική εισαγωγική επεξήγηση πως «η Επιτροπή προτείνει έναν νέο ειδικό μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων με ισχύ έως και 400 δισ. ευρώ σε δάνεια προς τα κράτη μέλη, ο οποίος θα ενεργοποιείται όταν σοβαρές κρίσεις πλήττουν την Ένωση».
Σε κάθε περίπτωση, η πρώτη εικόνα είναι πως για τα κράτη του ευρωπαϊκού νότου όπως η Ελλάδα μπορεί τα λεφτά να είναι λιγότερα με τη μορφή που τώρα έφθαναν. Δηλαδή λιγότερα είναι τα κονδύλια που προτείνεται να προδιανεμηθούν (preallocated) στο ΕΣΠΑ και στην ΚΑΠ γιατί αυτή η διαδικασία περιορίζεται, αν και οι όροι κατανομής μένουν οι ίδιοι (κάτι που ευνοεί κράτη όπως η Ελλάδα).
Τα κονδύλια της ΕΕ αυτήν την περίοδο (2021- 2027) είναι 1,21 τρισ. ευρώ και εξ αυτών 386 δισ. ευρώ μοιράστηκαν στην ΚΑΠ και 427 δισ. ευρώ σε πολιτικές συνοχής (ΕΣΠΑ). Στην νέα πρόταση το πακέτο της ΚΑΠ είναι 300 δισ. ευρώ και για τις πολιτικές συνοχής 218 δισ. ευρώ. Με μία πρώτη ματιά με βάση τα ποσά που ανακοίνωσε η Πρόεδρος της Επιτροπής η μείωση είναι 22% για την ΚΑΠ και κατά 49% για τα τα τύπου ΕΣΠΑ προγράμματα. Ωστόσο, ένα επιπλέον ποσό θα διανεμηθεί «κεντρικά» για τις ίδιες πολιτικές σύμφωνα με τα κείμενα και έτσι μένει να φανεί τι ακριβώς προβλέπεται σε επίπεδο κονδυλίων και πόσο περιορίζονται οι πόροι.
Το μεγάλο σουντόκου
Το δεδομένο είναι πως πολλά αλλάζουν, όπως και αν εξελιχθεί η διαπραγμάτευση. Πολλά ταμεία και τομείς προτεραιότητας ενοποιούνται αλλά και οι παρεμβάσεις συνδέονται με μεταρρυθμίσεις και μετρήσιμα αποτελέσματα. Προβλέπεται η εισαγωγή «εθνικών και περιφερειακών σχεδίων εταιρικής σχέσης», που θα καλύπτουν την ΚΑΠ και την πολιτική συνοχής (ΕΣΠΑ) και «θα επιτρέψουν στις πολιτικές αυτές να επιτύχουν καλύτερα τους βασικούς τους στόχους, συνδυάζοντας επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις». Τούτο αναφέρεται «θα επιτρέψει στα κράτη μέλη μια πιο προσαρμοσμένη κατανομή των πόρων, εστιάζοντας παράλληλα στις προτεραιότητες της ΕΕ».
Ουσιαστικά ΕΣΠΑ, ΚΑΠ, δράσεις αλιείας και συνόρων- μετανάστευσης που είναι σήμερα 3 διαφορετικοί άξονες (2ος, 3ος και 4ος επί συνόλου 7) ενοποιούνται σε έναν (τον 1ο νέο άξονα επί συνόλου 4 αξόνων). Με παράλληλη μείωση των προγραμμάτων που διοχετεύουν τα κονδύλια (από 52 σε 16) για «τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας» τους. Εισάγονται επίσης (μέσω ξεχωριστών κανονισμών) ειδικοί όροι για παραμέτρους όπως η χρήση κονδυλίων που δεν αξιοποιήθηκαν, το κράτος δικαίου αλλά και οι ίδιοι πόροι.
Εισφορά έως 750.000 ευρώ στις επιχειρήσεις
Έρχονται νέοι φόροι που θα εισπράττουν οι Βρυξέλλες (και μέσω των κρατών), γιατί ο νέος προϋπολογισμός δεν θα αφορά μόνο τα κονδύλια που θα διανεμηθούν στους πολίτες και στις επιχειρήσεις της ΕΕ αλλά και το πως θα αποπληρωθούν τα δάνεια. Στο πακέτο προτάσεων περιλαμβάνονται πρόσθετες ροές εσόδων από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (ETS), τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM).
Επίσης προτάθηκε και χαράτσι 2 ευρώ ανά κιλό στις ηλεκτρονικές συσκευές που δεν ανακυκλώνονται, φόρος 15% στον καπνό (TEDOR), αλλά και κλιμακωτή φορολογία έως 750.000 ευρώ στις μεγάλες επιχειρήσεις (CORE).
Ο Εταιρικός Πόρος για την Ευρώπη (CORE) θα φέρει 6,8 δισεκατομμύρια ευρώ κατά μέσο όρο ετησίως για την περίοδο 2028-2034. Θα είναι ετήσια εφάπαξ εισφορά κλιμακωτή ανάλογα με τον καθαρό κύκλο εργασιών. Αν εγκριθεί θα ισχύει από το 2028 και θα ξεκινά από 100.000 ευρώ, για εταιρείες με τζίρο από 250 εκατομμυρίων ευρώ έως 500 εκατομμυρίων ευρώ θα είναι 250.000 ευρώ, αν έχουν από 500 εκατ. ευρώ έως 750 εκατ. ευρώ θα είναι 500.000 ευρώ και για τζίρο άνω των 750 εκατ. ευρώ θα είναι 750.000 ευρώ. Τα κράτη μέλη θα εισπράττουν τα έσοδα από τις εταιρείες για λογαριασμό της Ένωσης. Οι εταιρείες που θα υπόκεινται στον CORE θα πραγματοποιούν την πληρωμή τους στο κράτος μέλος στο οποίο εδρεύουν για φορολογικούς σκοπούς. Ομοίως, ο CORE θα εφαρμόζεται σε μόνιμες εγκαταστάσεις οντοτήτων τρίτων χωρών που βρίσκονται σε κράτος μέλος.
Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης στα καπνικά προϊόντα (TEDOR) με συντελεστή 15% αναμένεται να αποφέρει περίπου 11,2 δισ. ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο για την περίοδο 2028-2034. Η συνεισφορά ενός κράτους μέλους θα υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας την ποσότητα που διατίθεται για κατανάλωση σε όλες τις κατηγορίες βιομηχανοποιημένου καπνού και συναφών προϊόντων καπνού για ένα δεδομένο έτος με τον ελάχιστο συντελεστή που ισχύει για το εν λόγω κράτος μέλος.
Ο ίδιος πόρος που βασίζεται στα μη συλλεγόμενα ηλεκτρονικά απόβλητα αναμένεται να φέρει περίπου 15 δισ. ευρώ ετησίως την περίοδο 2028-2034. Τα μη συλλεγόμενα WEEE σε ολόκληρη την ΕΕ ανήλθαν σε περίπου 7,5 εκατομμύρια τόνους. Ο λόγος για τον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Προτείνεται αρχικό ποσοστό καταβολής 2 ευρώ ανά κιλό με τιμαριθμοποίηση.
