Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) αποτελεί την πρώτη αιτία αναπνευστικών λοιμώξεων στα παιδιά διεθνώς, που μάλιστα δεν έχει συγκεκριμένη περίοδο έξαρσης όπως η γρίπη.
Κάθε χρόνο ο ιός RSV προκαλεί 100.000 θανάτους διεθνώς και περισσότερες από 3,6 εκατ. νοσηλείες σε παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών. Περίπου το 50% των θανάτων αφορούν βρέφη ηλικίας κάτω των 6 ετών, που είναι και τα πιο ευάλωτα.
Όπως συμβαίνει σε όλα τα λοιμώδη νοσήματα η συντριπτική πλειονότητα των θανάτων (τουλάχιστον το 97%) καταγράφεται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, λόγω περιορισμένης πρόσβασης σε υποστηρικτική ιατρική φροντίδα, όπως είναι η υποστήριξη των λιλιπούτειων ασθενών με οξυγόνο. Για την προστασία των βρεφών ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει δύο φαρμακευτικά σκευάσματα ανοσοποίησης.
Δύο «όπλα»
Το πρώτο αφορά το εμβόλιο RSV που χορηγείται στην έγκυο κατά την διάρκεια του 3ου τριμήνου κύησης για την προστασία του βρέφους που η ίδια εγκυμονεί.
Το δεύτερο σκεύασμα ανοσοποίησης αφορά το μακράς δράσης μονοκλωνικό αντίσωμα, που μπορεί να χορηγηθεί προφυλακτικά μετά την γέννηση του βρέφους πριν ή κατά την διάρκεια της περιόδου έξαρσης του ιού- για την οποία θυμίζουμε ότι τα όρια της είναι πιο διευρυμένα και «θολά» σε σχέση με την εποχική γρίπη.
«Ο ιός RSV είναι εξαιρετικά μεταδοτικός και μπορεί να προσβάλλει ανθρώπους όλων των ηλικιών, αλλά είναι περισσότερο επικίνδυνος για τα βρέφη και κυρίως για τα βρέφη που γεννιούνται πρόωρα, καθώς τότε είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε όλες τις σοβαρές παθήσεις» εξηγεί η Dr. Kate O’Brien, Διευθύντρια Ανοσοποίησης, Εμβολίων και Βιολογικών Προϊόντων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Συμπτώματα & επιπλοκές
Ο εμβολιασμός έναντι του RSV της εγκύου και η χορήγηση μονοκλωνικού αντισώματος ειδικά στα πρόωρα βρέφη μπορεί να αλλάξει την εικόνα της σοβαρής RSV λοίμωξης, μειώνοντας δραστικά τις νοσηλείες και τους θανάτους.
Ο ιός RSV συνήθως προκαλεί ήπια συμπτώματα παρόμοια με του κοινού κρυολογήματος, που περιλαμβάνουν πυρετό, βήχα και ρινική καταρροή.
Ωστόσο, η λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές μεταξύ των οποίων η πνευμονία και η βρογχιολίτιδα σε βρέφη, νήπια, ενήλικες, ηλικιωμένους και ανθρώπους με υποκείμενα νοσήματα.
Στην Ελλάδα
Για τη μείωση του φορτίου που προκαλεί ο RSV στο Σύστημα Υγείας και την κοινωνία, ο ΠΟΥ συστήνει την αξιοποίηση των δύο «όπλων» ανοσοποίησης, που περιλαμβάνουν το μητρικό εμβόλιο (RSVpreF, Abrysvo) ή το μονοκλωνικό αντίσωμα νιρσεβιμάμπη (nirsevimab), ανάλογα με την διαθεσιμότητα σε κάθε κράτος.
Στην Ελλάδα δεν κυκλοφορεί το μονοκλωνικό αντίσωμα νιρσεβιμάμπη, οπότε καθίσταται επιβεβλημένος ο εμβολιασμός της εγκύου στο 3ο τρίμηνο κάθε εγκυμοσύνης, με τον εμβολιασμό της μητέρας με το να αποτελεί το μοναδικό διαθέσιμο μέσο μέχρι στιγμής για την προστασία του νεογνού. Όπως αναφέρει στην πατρίδα μας το Υπουργείο Υγείας σε ανακοίνωσή του:
«Πρόσφατα, εγκρίθηκαν δύο νέα προϊόντα εμβολιασμού για την πρόληψη της RSV νόσου σε όλα βρέφη μέχρι την ηλικία των 6 μηνών, το RSV εμβόλιο για την έγκυο (RSVpreF, Abrysvo) και το μονοκλωνικό αντίσωμα μακράς δράσης nirsevimab (Beyfortus) για τα βρέφη, σε μία δόση. Το μόνο εμβόλιο έναντι του RSV που έχει λάβει έγκριση μέχρι σήμερα για χορήγηση στην κύηση, είναι το ανασυνδυασμένο εμβόλιο Abrysvo.
To Abrysvo είναι διδύναμο εμβόλιο και περιλαμβάνει δυο ανασυνδυασμένα πρωτεϊνικά αντιγόνα έναντι των υποτύπων Α και Β του ιού, στην προ σύντηξης μορφή (preF), ενώ δεν περιέχει ανοσοενισχυτικό. Έχει λάβει αδειοδότηση το 2023 από τον FDA των ΗΠΑ για τον εμβολιασμό των εγκύων μεταξύ 32ης και 36ης εβδομάδας κύησης και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων μεταξύ 24ης και 36ης εβδομάδας κύησης, με σκοπό την πρόληψη της νόσου του κατώτερου αναπνευστικού και της σοβαρής νόσου από τον RSV στα βρέφη μέχρι την ηλικία των 6 μηνών. Το εμβόλιο RSVpreF (Abrysvo) έχει εγκριθεί μέχρι σήμερα σε περισσότερες από 50 χώρες/περιοχές παγκοσμίως, ενώ έχει περιληφθεί ως σύσταση με αποζημίωση στα εμβολιαστικά προγράμματα σε ΗΠΑ, Οντάριο Καναδά, Αργεντινή, Κόστα Ρίκα, Ντουμπάι, Αυστραλία, Ουρουγουάη, Ην. Βασίλειο, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Γαλλία, Αυστρία, Ελβετία και διαμερίσματα της Ιταλίας. Σε ορισμένες χώρες, η σύσταση εμβολιασμού ισχύει για όλη τη διάρκεια του έτους και σε ηλικία κύησης μεταξύ 24-36 είτε 28-36 εβδομάδων, ενώ στις περισσότερες είναι εποχική, μεταξύ 28-36 εβδομάδων».
Σε διεθνές επίπεδο, η χρήση των εμβολίων και του μονοκλωνικού αντισώματος έλαβε το πράσινο φως από τον Σεπτέμβρη του 2024 από την ανώτατη υγειονομική αρχή, την Στρατηγική Συμβουλευτική Ομάδα Ειδικών για την Ανοσοποίηση (Strategic Advisory Group of Experts on Immunization -SAGE) του ΠΟΥ, ενώ το εμβόλιο RSV για τις εγκύους έλαβε τον Μάρτη του 2025 προέγκριση από τον ΠΟΥ προκειμένου να καταστεί διαθέσιμο σε όλες τις φαρμακευτικές αγορές.
Παρωχημένες αντιλήψεις για τον εμβολιασμό στην εγκυμοσύνη
Ο εμβολιασμός της εγκύου κατά την κύηση με εμβόλια όπως κατά του RSV, κατά της covid 19, κατά της γρίπης και κατά του κοκκύτη συστήνεται από τους ειδικούς για την προστασία είτε της γυναίκας είτε του βρέφους, αλλά «σκοντάφτει» σε παρωχημένες αντιλήψεις του παρελθόντος που δεν καλόβλεπαν την χορήγηση εμβολίων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Με τις αναθεωρημένες ιατρικές οδηγίες του ΠΟΥ, το εμβόλιο για την έγκυο πρέπει να χορηγείται από την 28η εβδομάδα και μετά κατά τη διάρκεια του 3ου τριμήνου, καθώς έτσι καταγράφεται ικανοποιητική μεταφορά αντισωμάτων στο έμβρυο, μέσω του πλακούντα.
Το μονοκλωνικό αντίσωμα νιρσεβιμάμπη χορηγείται σε μια δόση (άπαξ) στο νεογνό από την γέννηση του μέχρι την ηλικία των 5 μηνών και προσφέρει προστασία έναντι όλης της χρονιάς και της διευρυμένης «σεζόν» των αναπνευστικών λοιμώξεων. Ο ΠΟΥ συστήνει το μονοκλωνικό αντίσωμα να χορηγείται στο βρέφος, πριν το βρέφος και η μητέρα του λάβουν εξιτήριο από το μαιευτήριο ή κατά την πρώτη επίσκεψη στον παιδίατρο. Έχει καταγραφεί ότι η λοίμωξη RSV είναι βαρύτερη στα βρέφη ηλικίας κάτω των 6 μηνών, ωστόσο υπάρχουν πλεονεκτήματα και για την χορήγηση του μονοκλωνικού αντισώματος σε βρέφη ηλικίας έως και 1 έτους, άρα η χορήγηση του είναι εγκεκριμένη για τους πρώτους 12 μήνες ζωής.
