Τελευταία ενημέρωση 10:38
Το Ιράν είναι διατεθειμένο να επιστρέψει σε «δίκαιες» διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό του πρόγραμμα εάν η Δύση επιδείξει «καλή θέληση», τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών της Ισλαμικής Δημοκρατίας Αμπάς Αραγτσί σε επιστολή του χθες Πέμπτη, μερικές ώρες αφού τρεις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κίνησαν τη διαδικασία για να τεθούν εκ νέου σε ισχύ κυρώσεις που είχαν επιβληθεί από τον ΟΗΕ στην Τεχεράνη.
Ο κ. Αραγτσί επαναβεβαίωσε «την ετοιμότητα του Ιράν να ξαναρχίσει δίκαιες και ισορροπημένες διπλωματικές διαπραγματεύσεις, υπό τον όρο πως τα άλλα μέρη θα επιδείξουν σοβαρότητα και καλή θέληση και θα αποφύγουν ενέργειες που βλάπτουν τις πιθανότητες επιτυχίας», σύμφωνα με την επιστολή του υπουργού που έχει αποδέκτες τον ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, την επικεφαλής της διπλωματίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κάγια Κάλας και τον πρεσβευτή του Παναμά στα Ηνωμένα Έθνη Ελόι Αλφάρο δε Άλβα, που προεδρεύει τον τρέχοντα μήνα στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Από την πλευρά της η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας δήλωσε ότι οι δυτικές χώρες έχουν πλέον 30 ημέρες περιθώριο για την εξεύρεση διπλωματικής λύσης στην κρίση με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
«Μπαίνουμε σε μια νέα φάση 30 ημερών (...) την οποία οφείλουμε πραγματικά να χρησιμοποιήσουμε για να βρεθούν διπλωματικές λύσεις», δήλωσε πριν από την έναρξη συνόδου της ΕΕ στην Κοπεγχάγη, την επομένη της απόφασης που έλαβαν οι Ευρωπαίοι να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό που προβλέπει επαναφορά σε διάστημα ενός μήνα των διεθνών κυρώσεων κατά του Ιράν.
Το αίτημα αυτό αναμένεται να εξεταστεί σήμερα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Άκυρη η επίκληση του μηχανισμού snapback
Με την επιστολή του, ο Ιρανός ΥΠΕΞ απορρίπτει τις ενέργειες των τριών ευρωπαϊκών χωρών (Γαλλίας, Γερμανίας, Ην. Βασιλείου) στο πλαίσιο της Συμφωνίας για τα Πυρηνικά (JCPOA), κατηγορώντας τις για χρόνια μη συμμόρφωση. «Η Ε3 (Γερμανία-Γαλλία-Ην. Βασίλειο) στερείται κάθε νομικής βάσης να επικαλεστεί τον Μηχανισμό Επίλυσης Διαφορών ή να ενεργοποιήσει το ‘snapback', θέση που συμμερίζονται η Ρωσία και η Κίνα», υποστηρίζει.
Υπενθυμίζει ότι η Τεχεράνη ήταν η πρώτη που ενεργοποίησε τον μηχανισμό μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ το 2018, «σε απάντηση στη μη άρση των συνεπειών για την ομαλοποίηση των εμπορικών σχέσεων με το Ιράν» και κατηγορεί την ΕΕ ότι παρουσιάζει την εφαρμογή της ως συμμόρφωση, ενώ στην πραγματικότητα «έχει παραβιάσει κατάφωρα τη συμφωνία, επεκτείνοντας περιοριστικά μέτρα και επαναφέροντας κυρώσεις».
Αναφέρεται ειδικά στην αποτυχία του μηχανισμού INSTEX, τον οποίο χαρακτηρίζει «ανεπαρκή και συμβολικό, χωρίς ουσιαστικό όγκο συναλλαγών».
Για τις συνομιλίες της Βιέννης, σημειώνει ότι δεν κατέληξαν λόγω «αδιαλλαξίας των ΗΠΑ και εμπλοκής άσχετων ζητημάτων από την Ε3/ΕΕ», ενώ καταδικάζει τις «παράνομες ισραηλινο-αμερικανικές επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις» και την «συνενοχή της Ε3 ((Γερμανία-Γαλλία-Ην. Βασίλειο) μέσω εξοπλισμών και δημόσιων τοποθετήσεων».
Ασκεί επίσης κριτική στην Καγιά Κάλας, αναφέροντας ότι η δήλωσή της για «τερματισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος» αμφισβητεί την ουδετερότητα της ΕΕ ως συντονιστή.
Ο Ιρανός ΥΠΕΞ τονίζει ότι «οποιαδήποτε απόπειρα των Ε3 (Γερμανία-Γαλλία-Ην. Βασίλειο) να επαναφέρουν αποφάσεις του ΣΑΗΕ που καταργήθηκαν με το ψήφισμα 2231 είναι άκυρη» και ότι το εν λόγω ψήφισμα πρέπει να λήξει «σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, στις 18 Οκτωβρίου 2025». «Καλούμε την ΕΕ να σταματήσει τις επιλεκτικές ερμηνείες και να διευκολύνει την πραγματική διπλωματία για τη διατήρηση της πολυμερούς συνεργασίας», αναφέρει ο κ. Αραγκτσί.
Καταλήγει διαβεβαιώνοντας ότι η Τεχεράνη «διατηρεί τη δέσμευση της στη διπλωματία και είναι έτοιμη να επαναλάβει διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη και ισορροπημένη λύση, εφόσον τα άλλα μέρη επιδείξουν σοβαρότητα».
Κλειστή συνεδρίαση στο Συμβούλιο Ασφαλείας
Το πρωί της Παρασκευής 29 Αυγούστου 2025 τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας ΗΕ θα πραγματοποιήσουν κλειστές διαβουλεύσεις για το Ιράν. Η συνεδρίαση ζητήθηκε από τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αφού οι δύο χώρες, μαζί με τη Γερμανία, κυκλοφόρησαν στις 28 Αυγούστου επιστολή με την οποία ενημέρωσαν το Συμβούλιο ότι θεωρούν το Ιράν σε «ουσιαστική μη συμμόρφωση» με τις δεσμεύσεις του στο πλαίσιο του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA) για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ενεργοποιώντας έτσι τον μηχανισμό «snapback» για την επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ κατά της χώρας (S/2025/538).
Παράλληλα, η Κίνα και η Ρωσία έχουν προτείνει σχέδιο Ψηφίσματος που αποφασίζει την εξάμηνη παράταση, έως τις 18 Απριλίου 2026, της δεκαετούς ισχύος της JCPOA και του Ψηφίσματος 2231 (ψηφίστηκε στις 20 Ιουλίου 2015), τα οποία λήγουν κανονικά στις 18 Οκτωβρίου. Αν και το σχέδιο κειμένου κυκλοφόρησε, η ημερομηνία της ψηφοφορίας δεν έχει ακόμη προγραμματιστεί.
Στην επιστολή τους οι Ε3 (Γαλλία-Γερμανία, Ην. Βασίλειο) στις 28 Αυγούστου, υποστήριξαν ότι στηρίχθηκαν σε «σαφή αποδεικτικά στοιχεία» για τη μη συμμόρφωση του Ιράν, όπως αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου άνω των 8.400 κιλών (40 φορές το όριο), εκατοντάδες κιλά εμπλουτισμένα έως 60% χωρίς καταγραφή, λειτουργία χιλιάδων προηγμένων φυγοκεντρητών, εμπλουτισμός σε απαγορευμένες εγκαταστάσεις και περιορισμός της εποπτείας του ΔΟΑΕ.
Οι E3 ανέφεραν ότι πρόσφεραν στο Ιράν προσωρινή παράταση του Ψηφίσματος 2231, αν επανέφερε την πρόσβαση του ΔΟΑΕ, λογοδοτούσε για το ουράνιο και ξανάρχιζε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ. Επειδή, σύμφωνα με πληροφορίες, το Ιράν δεν ανταποκρίθηκε, ενεργοποίησαν τον μηχανισμό snapback, σημειώνοντας ότι η κίνηση δεν αποκλείει τη διπλωματία. Παράλληλα, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο στήριξε την απόφαση των E3, δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ παραμένουν διαθέσιμες για άμεσο διάλογο.
Αντίθετα, Κίνα και Ρωσία αναμένεται να καταγγείλουν στις κλειστές διαβουλεύσεις την ενέργεια ως «αδικαιολόγητη κλιμάκωση», επικαλούμενες το σχέδιο Ψηφίσματος που κατέθεσαν, το οποίο παρατείνει τη JCPOA και το Ψήφισμα 2231 μέχρι τον Απρίλιο 2026 για να δοθεί χρόνος στη διπλωματία. Σημειώνεται ότι το σχέδιο Ψηφίσματος που συνέταξαν Ρωσία και Κίνα δεν απαιτεί καμία παραχώρηση από το Ιράν.
Η Τεχεράνη απορρίπτει τη νομιμότητα της ενέργειας των Ε3 με την ενεργοποίηση του Μηχανισμού "snapback", υποστηρίζοντας ότι οι E3 έχασαν την ιδιότητα συμμετεχόντων λόγω παραβίασης δεσμεύσεων. Προειδοποίησε επίσης ότι η ενεργοποίηση του "snapback" μπορεί να την οδηγήσει σε αποχώρηση από την Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών όπλων (NPT).
Με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ
