Ροή
Η ακρίβεια των ειδών διατροφής, μας απασχολεί εδώ και 9 περίπου μήνες και όλα τα δεδομένα μας δείχνουν ότι θα εξακολουθήσει να μας απασχολεί τουλάχιστον για τον επόμενο χρόνο.
Το δεύτερο μεγάλο ζητούμενο στον χώρο αυτό, ήταν η λεγόμενη επισιτιστική ασφάλεια, δηλαδή να υπάρχουν στην αγορά σε επάρκεια όλα τα είδη που χρειάζεται ο μέσος καταναλωτής.
Αρχικά θεωρήσαμε ότι το θέμα της επισιτιστικής ασφάλειας θα απασχολήσει τις αναπτυσσόμενες και φτωχότερες χώρες, ενώ εμείς ο ανεπτυγμένος κόσμος (Sic) θα μπορεί να βρίσκει ότι επιθυμεί η ψυχή του, απλώς θα πληρώνει περισσότερα χρήματα για να τα αποκτήσει.
Είναι όμως έτσι; Δηλαδή του χρόνου τέτοια εποχή θα βρίσκουμε φέτα σε αφθονία; Ή τομάτες εκτός εποχής; Για να μη μιλήσουμε για ζυμαρικά…
Για να οριοθετήσουμε λίγο την συζήτησή μας από την αρχή: όταν στο ράφι του ΣΜ υπάρχει φέτα με τιμή ίση με το μισό ημερομίσθιο εργάτη, κατά την ταπεινή μας γνώμη είναι σαν να μην υπάρχει! Όταν η τομάτα το καλοκαίρι πουλιέται 3 ή 4 ευρώ είναι σχεδόν δώρο άδωρο. Ή όταν τα μακαρόνια φτάσουν σε σημείο να σκέπτεσαι εάν θα ρίξεις πολλά ή λίγα στο τσουκάλι, αποκλειστικά με γνώμονα το οικονομικό, τότε θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι τα είδη αυτά σπανίζουν και η αγορά βρίσκεται σε κρίση. Όταν αρχίσει το... κατοχικό δελτίο, δηλαδή ένα ηλιέλαιο ανά πελάτη όπως συνέβη πρόσφατα λόγω του πολέμου, ή όταν το κράτος έχει μεταβληθεί σε αποθηκάριο των εμπόρων, τότε το πράγμα αρχίζει και δυσκολεύει περισσότερο.
Όταν τέλος οι λιανοπωλητές επικαλούνται «τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας» για να δικαιολογηθεί γιατί δεν υπάρχει ρύζι στο ράφι, όπως συνέβη πρόσφατα στη Γερμανία, τότε πονηρευτείτε, κάτι σοβαρό συμβαίνει.
Οι τιμές των ενδιάμεσων αγροτικών προϊόντων, δηλαδή αυτών που χρησιμοποιούνται για ζωοτροφή, έχουν εκτιναχθεί εδώ και πάνω από ένα χρόνο.
Οι κτηνοτρόφοι σε ολόκληρο τον κόσμο πιάστηκαν κυριολεκτικά στον ύπνο, με άδειο ταμείο που θα τους επέτρεπε να αποθεματοποιήσουν το καλοκαίρι που ακόμη οι τιμές ήταν σε ας το πούμε λογικά επίπεδα.
Με την έναρξη του πολέμου και την χειμωνιάτικη ξηρασία που σημαίνει μη ύπαρξη φυσικού χόρτου, οι τιμές πέρασαν στην σφαίρα του εξωπραγματικού. Την κατάσταση φάνηκε ότι διέσωσε προς στιγμή η υψηλή τιμή του αρνιού μέχρι το Πάσχα και οι κτηνοτρόφοι μπόρεσαν να καλύψουν κάποια έξοδα.
Οι απόψεις περί επιστροφής στην «κανονικότητα» και πληθωρισμός 2% αποδείχθηκαν έωλες: το πράγμα είχε πάρει το δρόμο του και οι κτηνοτρόφοι είτε μείωσαν τον αριθμό των ζώων που κατείχαν είτε, φευ, «χάλασαν τα πρόβατα» και βγήκαν στη σύνταξη ή άλλαξαν δουλειά.
Η τιμή του γάλακτος και μαζί της της φέτας, εν τω μεταξύ άρχισε να αυξάνει, αφού οι ποσότητες μειώνονταν, αλλά το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω.
Καλύτερη απόδειξη στα παραπάνω η δήλωση του Δ/ντος Συμβούλου της μεγαλύτερης ίσως γαλακτοβιομηχανίας της χώρας: «δεν βρίσκουμε γάλα»!!!.
«Όταν μας του πέρνανι τζάμπα του γάλα και τς λέγαμι θα τα χαλάσουμ τα πράματα, δεν μας άκγαν, τώρα ας πάνε μαναχοί τς’ να αρμέξνε τς προυβατίνες» είναι η αντίστοιχη δήλωση κτηνοτρόφου που του ζητήσαμε να σχολιάσει την κατάσταση.
Την κατάληξη τη βλέπετε στα ψυγεία των ΣΜ. Η φέτα, το λαϊκό ελληνικό τυρί, είναι πια ντελικατέσεν! Ως νεαρός μελετητής «θεωρούσα» τότε ότι αυτός θα πρέπει να ήταν ο στόχος από παλιά. Να που τα πράγματα ήλθαν να μας δικαιώσουν αλλά με τον λάθος τρόπο!!!
Με τις τιμές που πωλείται σήμερα το καλαμπόκι και με αυτές που αναμένεται να επικρατήσουν στη νέα παραγωγή που ξεκινάει σε 2 μήνες, εκτιμώ ότι θα πρέπει να είναι κάποιος «ταμένος» στο επάγγελμα του πτηνοτρόφου ή χοιροτρόφου για να συνεχίσει να παράγει κρέας ή αυγά.
Όταν χρειάζεσαι ένα φορτίο την ημέρα για να ταΐσεις τα ζωντανά σου και το φορτίο αυτό αξίζει μια περιουσία, πρέπει να είσαι αφελής ή να μη ξέρεις να κάνεις υπολογισμούς, ώστε να δεχθείς να έχεις τόσο μεγάλο άνοιγμα στην αγορά. Άσε που πρέπει να πληρώνεις σχεδόν μετρητοίς και να πουλάς επί πιστώσει… Θυμάστε εκείνη την παλιά εικονογράφηση στα μπακάλικα της εποχής, αριστερά του εύπορου εμπόρου που πωλούσε «τοις μετρητοίς» και δεξιά του μπατίρη συναδέλφου του που «πωλούσε επί πιστώσει»; Αυτό ακριβώς αρχίζει να συμβαίνει τώρα.
Από την άλλη μη φανταστείτε ότι οι παραγωγοί καλαμποκιού είναι σε καλύτερη κατάσταση τώρα που το προϊόν τους έχει υψηλή τιμή. Κάναμε την άλλη φορά ένα προϋπολογισμό, για να καλλιεργήσεις 100 στρέμματα καλαμπόκι, μια έκταση που υπολείπονταν πάντα από την βιωσιμότητα. Για την ελλειμματική λοιπόν αυτή έκταση, χρειάζεσαι φέτος να διαθέσεις 30.000 ευρώ εάν ενοικιάζεις το χωράφι και 6 με 7.000 λιγότερα εάν είναι δικό σου. Κι αν αρχίσουν τις βόλτες τα αγριογούρουνα, φαινόμενο συνηθέστατο, μόλις ωριμάσει η παραγωγή; Κι εάν εκεί κατά τα μέσα Ιουλίου αρχίσουν τα χαλάζια κι εσύ αποζημιωθείς με τις προπέρσινες χαμηλές τιμές;
Εάν από αστοχία τα εντομοκτόνα δεν δουλέψουν καλά και τα πάσης φύσεως ζουζούνια απολαύσουν αυτά ένα μέρος της σοδειά; Πάει καταστράφηκες κι εξανεμίστηκε το κεφάλαιο που είχες μαζέψει με κόπο και πόνο!!!
Εάν έχεις 50.000 ας πούμε στην άκρη, δεν έχει καμιά απολύτως λογική να ρισκάρεις πάνω από τα μισά για να καλλιεργήσεις κάτι που σίγουρα δεν θα σου δώσει ένα βιώσιμο εισόδημα. Πήγαινε στη πόλη πάρε μια γκαρσονιέρα, νοίκιασέ την σε ένα φοιτητή, εισέπραττε 150-200 ευρώ το μήνα και κάτσε στον ίσκιο στο καφενείο να σχολιάζεις την κατάσταση. Και ποιος θα παράξει καλαμπόκι για τα κοτόπουλα; Εσύ πάντως με τις πενιχρές οικονομίες όχι.
Συνάντησα πριν λίγοι καιρό ένα συγχωριανό, δυνατό καλλιεργητή, από τους «σχεδόν» μεγάλους που έσπειρε 600 στρέμματα καλαμπόκι. «Δεν σε έχω για χαζό» του είπα. «Απλώς κράτησα την περυσινή σοδειά στην αποθήκη κι αυτή τη στιγμή πουλάω πολύ ακριβά, οπότε μειώνω τον κίνδυνο που ανέφερες». Πάμε με άλλα λόγια σε μεγάλες εκμεταλλεύσεις βιομηχανικού τύπου;
Δεν είναι προφανές, τουλάχιστον ακόμη. Δεν είναι μόνο οι υψηλές τιμές και η ύπαρξη χρηματοδότησης που δημιουργούν τις βάσεις για τέτοια σχήματα. Η ύπαρξη αξιόπιστης και αξιοπρεπούς ασφάλειας της παραγωγής, δομές τεχνικής και τεχνολογικής υποστήριξης, ύπαρξη επαρκούς και φθηνού εργατικού δυναμικού, διαφάνεια στην αγορά και μη κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης από μεριάς των αγοραστών, όγκος και απρόβλεπτα γραφειοκρατικά εμπόδια, είναι μερικές από τις προϋποθέσεις για να γιγαντωθούν οι σημερινές «Μεγάλες εκμεταλλεύσεις». Στον ορίζοντα πάντως δεν διαφαίνεται κάτι τέτοιο, συχνά μάλιστα συναντάς το αντίστοιχο φαινόμενο, μεγάλοι καλλιεργητές είτε να εγκαταλείπουν είτε να συρρικνώνονται. Το πράγμα πάντως είναι σε εξέλιξη.
Και ας δούμε τώρα τη συμπαθή τάξη των παραγωγών λαχανικών, που τελευταία είναι και της μόδας στα πλαίσια της προσεκτικής διατροφής. Γράφω ευθέως αυτό που σκέπτομαι: πρέπει να είσαι τρελός για να καλλιεργήσεις σήμερα λαχανικά!!! Δεν υπάρχουν λόγια για να χαρακτηρίσεις την αύξηση των κοστολογίων στο τομέα αυτό, που χρησιμοποιεί πολύ και εξειδικευμένο άρα ακριβό λίπασμα καθώς και πολλά, πάρα πολλά καύσιμα για την παραγωγή και συντήρηση της σοδειάς, ενώ εξαρτάται πλήρως από την ύπαρξη μεταναστών από κάθε γωνιά του πλανήτη. Τα έξοδα ανά στρέμμα ανέρχονται σε χιλιάδες ευρώ, ενώ κανείς δεν σε διασφαλίζει ότι οι τουρίστες θα αγοράσουν όσες χωριάτικες θα επιθυμούσες, ή ότι το καλοκαίρι θα είναι ζεστό, ώστε ο μέσος καταναλωτής να αναζητήσει λίγη δροσιά στις λαχταριστές σαλάτες ή στα δροσερά καρπούζια.
Ούτε ότι ο μέσος καταναλωτής θα συνεχίσει να αγοράζει από το μανάβη τις ποσότητες που αγόραζε ούτε ότι στο εστιατόριο θα εξακολουθήσει να προτιμάται η ακριβή σαλάτα από κάτι άλλο πιο φθηνό. Τη νύφη θα την πληρώσεις εσύ όπως πάντα, εάν τα εμπορεύματα σου μείνουν αδιάθετα ή πωληθούν σε χαμηλές τιμές. Η διαφορά με το παρελθόν είναι ότι η χασούρα θα είναι τόσο μεγάλη που θα σημαίνει την οικονομική καταστροφή για πολλούς.
Με το ένα και με το άλλο είναι προφανές ότι τόσο η προσφορά όσο και η ζήτηση αγροτικών προϊόντων θα κινούνται στο προβλέψιμο μέλλον μεταξύ σφύρας και άκμονος. Κάποιοι θα γίνονται πλούσιοι, κάποιοι άλλοι θα χρεοκοπούν. Τη θέση των τελευταίων δεν είναι πάντως καθόλου βέβαιο ότι θα πάρουν κάποιοι άλλοι. Κατά συνέπεια η προσφορά θα είναι επισφαλής, το ίδιο και οι τιμές. Αρά η επισιτιστική κρίση δεν θα αφορά μόνο τους φτωχούς της… Αφρικής αλλά και τους Έλληνες που θα κληθούν να πληρώσουν τη φέτα 15 ευρώ το κιλό ή την τομάτα έστω και πρόσκαιρα 4 ευρώ το κιλό, ή το πασχαλινό αρνί σε τιμή πολύ υψηλότερη από πέρυσι, όπου πολλοί για πρώτη φορά στη ζωή τους αγόρασαν μισό αρνί έτσι για το έθιμο.
Δεν πιστεύω να σας λείψουν εκείνες οι υπουργικές ανακοινώσεις ότι υπάρχει επάρκεια στην αγορά για το Πασχαλινό τραπέζι; Κατάλοιπα του παρελθόντος που δείχνει την ακόμη και σήμερα επικρατούσα νοοτροπία των διοικούντων.
Η νέα διατροφική κατάσταση αναμένεται να σημάνει το οριστικό τέλος τους γνωστού κατοχικού συνδρόμου, τότε που οι μανάδες τάιζαν τα παιδιά τους πολύ, ώστε να έχουν λίπος μήπως και ξαναγίνει πόλεμος. Ξεχάστε λοιπόν εκείνα τα οικογενειακά τραπέζια με νέκταρ και αμβροσία, με πανδαισία χολιστερινούχων εδεσμάτων! Ξεχάστε όμως και τις προσκλήσεις σε φίλους: «έλα μωρέ το βράδυ από το σπίτι να φάμε κάτι και να τα πούμε λίγο». Μια τέτοια πρόσκληση φέτος το χειμώνα θα κοστίζει πολύ ακριβά, δεδομένου ότι χρειάζεται να έχεις και κάποια σχετική θέρμανση.
Οι συστάσεις των γιατρών εδώ και χρόνια για λιγότερο και εκλεκτότερο φαγητό δεν φαίνεται να έπιασαν και πολύ τόπο. Αντίθετα, η κλιματική αλλαγή, η μεγάλη έξοδος από το αγροτικό επάγγελμα, άντε βάλε και τον πόλεμο του Πούτιν, η αναστάτωση από την πανδημία φαίνεται ότι θα αλλάξουν για τα καλά το διατροφικό σκηνικό.
Δε νομίζω ότι είχατε ποτέ σας φανταστεί ότι ο φίλος κτηνοτρόφος που καλεί τους βιομηχάνους να αρμέξουν μόνοι τους τα πρόβατα εάν θέλουν τα βρουν γάλα, θα ήταν η πεταλούδα της γνωστής θεωρίας του χάους, που θα πετούσε στη νέα Υόρκη και θα προκαλούσε καταιγίδα στην Ευρώπη; Στα συνέδρια που σύχναζα παλαιότερα πάντως, ούτε που περνούσε από το μυαλό κανενός...
