Ροή
Σε 3 μήνες περίπου είναι γεγονός ότι ολοκληρώνεται η μεταβατική περίοδος σύγκλισης όλων των ειδικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στον γενικό κανόνα της εξόδου στα 62 ή τα 67 που θα ισχύσει από την 1/1/2022. Ωστόσο, κρίσιμο είναι να επισημανθούν εκ των προτέρων τα κάτωθι, αναφορικά με τον Ν. 4336/2015, ο οποίος διαμορφώνει 3 κατηγορίες ασφαλισμένων, σχετικά με το δικαίωμα συνταξιοδότησης:
Η πρώτη κατηγορία είναι όσοι είχαν θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης έως 18-8-2015, ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 4336/2015. Θεμελιωμένο δικαίωμα είχαν όσοι έως 18-8-2015 είχαν συμπληρώσει και τα απαιτούμενα χρόνια ή ημέρες ασφάλισης και το κατά περίπτωση όριο ηλικίας. Οι ασφαλισμένοι αυτοί διατήρησαν το δικαίωμα τους, δεν υπήχθησαν στις λεγόμενες «μεταβατικές» διατάξεις και μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα τους χωρίς κανένα χρονικό περιορισμό και χωρίς τον φόβο ότι μια μελλοντική αλλαγή νομοθεσίας μπορεί να ανατρέψει τα «ώριμα δικαιώματα» τους. Συγκεκριμένα, η υπουργική απόφαση που διευκρίνισε την εφαρμογή του ν. 4336/2015 αναφέρει: «Θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν. 4336/2015, ήτοι μέχρι και 18.8.2015, στους Οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδος, λόγω συμπλήρωσης των προϋποθέσεων του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας, όπου αυτό προβλέπεται, δεν θίγονται και δύνανται να ασκηθούν οποτεδήποτε».
Η δεύτερη κατηγορία είναι οι ασφαλισμένοι που κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης έως 31-12-2021. Αυτοί οι ασφαλισμένοι βάσει της με αριθμό
Φ11321/οικ.47523/1570/2015 - ΦΕΚ 2311/Β/26-10-2015 Υπουργικής απόφασης, μπορούν επίσης να ασκήσουν το δικαίωμα τους και μετά την 1η-1-2022 και δεν χάνουν το δικαίωμα ακόμα και αν συμπληρώνουν το νέο όριο ηλικίας μετά την 1-1-2022. Κατοχυρωμένο δικαίωμα αναφέρει η επίμαχη και ισχύουσα υπουργική απόφαση, υφίσταται «όταν ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθεί με τις προϋποθέσεις που διαμορφώνονται και ισχύουν κατά το έτος συμπλήρωσης του απαιτούμενου κατά περίπτωση χρόνου ασφάλισης ή ορίου ηλικίας, σύμφωνα με το προγενέστερο του Ν. 4336/2015 νομοθετικό πλαίσιο». Για να θεωρηθεί δηλαδή κατοχυρωμένο δικαίωμα θα πρέπει ο ασφαλισμένος να έχει συμπληρώσει τα απαιτούμενα χρόνια ή ένσημα και το παλαιό, ισχύον πριν τον ν. 4336/2015, όριο ηλικίας έως 31-12-2021 και όχι το νέο προβλεπόμενο όριο ηλικίας. Από την ανωτέρω κατηγορία, όσοι έχουν συμπληρώσει και το νέο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, έχουν όχι μόνο κατοχυρωμένο, αλλά και θεμελιωμένο δικαίωμα και, κατά συνέπεια, δεν κινδυνεύουν ούτε από κάποια μελλοντική αλλαγή νόμου. Όσοι έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα χρόνια και το παλαιό όριο έχουν μεν κατοχυρώσει δικαίωμα και, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, όταν συμπληρώσουν το νέο όριο ηλικίας (προφανώς ακόμα και αν συμπληρώνουν αυτό μετά την 1η -1-2022), δεν έχουν όμως θεμελιωμένο «ώριμο δικαίωμα» και συνεπώς αν ψηφιστεί νέος νόμος πριν συμπληρώσουν το νέο όριο, κινδυνεύουν να απωλέσουν το δικαίωμα.
Η τρίτη κατηγορία είναι όσοι δεν υπάγονται σε μεταβατικές διατάξεις, όσοι δηλαδή είτε δεν είχαν συμπληρώσει έως το 2012 τις απαιτούμενες ημέρες ασφάλισης είτε αν και έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα έτη έως το 2021 δεν προλαβαίνουν να συμπληρώσουν έως τότε το παλιό ηλικιακό όριο (π.χ. άνδρας στο ΙΚΑ που δεν συμπληρώνει τις 10.500 ημέρες έως το 2012, γυναίκα μητέρα ανηλίκου που δεν συμπλήρωσε 5.500 ημέρες έως το 2012 και άνδρας δημόσιος υπάλληλος που έχει 35 έτη ασφάλισης, αλλά δεν συμπληρώνει τα 58 έτη έως το 2021 ή άνδρας/γυναίκα στο Δημόσιο που δεν συμπληρώνει τα 56 ή 58 για μειωμένη σύνταξη μέχρι 31/12/2021). Αυτή η κατηγορία ασφαλισμένων θα συνταξιοδοτηθεί στα 62 έτη, αν τότε έχει συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης, άλλως, αν έχει λιγότερο χρόνο ασφάλισης, θα συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη στα 67 έτη και μειωμένη στα 62 έτη, ανάλογα με τις προβλεπόμενες διατάξεις. Οι ασφαλισμένοι άνδρες και γυναίκες του Δημοσίου που επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη θα πρέπει να δύνανται (ακόμη και με εξαγορές πλασματικών ετών) ή να έχουν αναδρομικώς ήδη συμπληρώσει 25 ακέραια έτη ασφάλισης έως τις 31/12/2012, ΑΛΛΑ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΩΣ και το προβλεπόμενο όριο ηλικίας (55 για γυναίκες το 2010, 56 για άνδρες/γυναίκες το 2011, 58 για άνδρες/γυναίκες το 2012) έως τις 31/12/2021 (ΠΡΟΣΟΧΗ!), καθώς τα όρια ηλικίας μειωμένης σύνταξης στο Δημόσιο, δεν υπέστησαν, με σχετική δευκρινιστική εγκύκλιο του ΓΛΚ, μεταβατικές αυξήσεις (κατ’ εφαρμογή του Ν. 4336/2015), ώστε να επεκταθεί η διατήρηση/κατοχύρωση του μεταβατικού ορίου ηλικίας (όπως ισχύει στις λοιπές κατηγορίες ασφαλισμένων) και μετά την 01/01/2022!
Κατά συνέπεια:
Οι γυναίκες που συμπλήρωσαν 25ετία το 2010 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τα 55, εάν συμπληρώσουν το εν λόγω όριο έως τις 31/12/2021.
Οι γυναίκες και οι άνδρες που συμπλήρωσαν 25ετία το 2011 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τα 56, εάν συμπληρώσουν το εν λόγω όριο έως τις 31/12/2021.
Οι γυναίκες και οι άνδρες που συμπλήρωσαν 25ετία το 2012 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τα 58, εάν συμπληρώσουν το εν λόγω όριο έως τις 31/12/2021.
Ας δούμε όμως τι ισχύει μέχρι 31/12/2021, με βάση τη δυνατότητα πρόωρης συνταξιοδότησης που εξασφάλισε στο παρελθόν ευνοϊκή ερμηνεία που έδωσε η αρμόδια διεύθυνση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους σε διατάξεις των νόμων 4336/2015, 4387/2016 και 4488/2017:
Το “πέναλτι” της μείωσης (που φθάνει έως και το 30%) εφαρμόζεται μόνο στο ποσό της Εθνικής Σύνταξης και όχι στο σύνολο, ενώ η Ανταποδοτική Σύνταξη χορηγείται πλήρης. Υπενθυμίζεται πως, μετά την ψήφιση του Ν. 4336/2015, επιβαλλόταν, σε περιπτώσεις μειωμένης συνταξιοδότησης από το Δημόσιο, πέναλτι, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις έφτανε έως και το 50%. Αυτό συνέβαινε, καθώς ήταν πολύ μεγάλη η αύξηση του ορίου ηλικίας της πλήρους σύνταξης. Πλέον τέθηκε πλαφόν μείωσης στο 30%. Υπό την ανωτέρω προοπτική, η έξοδος καθίσταται συμφέρουσα για όλους τους υπαλλήλους που έχουν κατοχυρωμένο δικαίωμα μειωμένης, αλλά απέχουν πολύ από τα νέα όρια για πλήρη.
Έχει καταργηθεί η επιπλέον ποινή του 10% για όσους αποχωρούν με το νέο σύστημα. Υπενθυμίζεται πως με την ψήφιση του νόμου 4336/2015 (τρίτο μνημόνιο) σε περιπτώσεις εξόδου με μειωμένη σύνταξη και εφόσον το εκάστοτε όριο ηλικίας είχε επηρεαστεί από την αλλαγή των ορίων, επιβαλλόταν μια επιπλέον προσωρινή περικοπή της τάξης του 10% μέχρι συμπληρώσεως του νέου ορίου εξόδου με πλήρη σύνταξη. Το εν λόγω ποσοστό του 10% απαλειφόταν στη συνέχεια, όταν συμπληρωνόταν το νέο όριο ηλικίας λήψης πλήρους σύνταξης, ενώ ακολουθούσε εφ’ όρου ζωής η αρχική ποινή.
ΒΑΡΕΑ ΚΑΙ ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΑ
Θα πρέπει να τονιστεί ότι, μετά τη ψήφιση του Ν. 4336/2015, τα όρια ηλικίας για τους εργαζόμενους στα ΒΑΡΕΑ και ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΑ δεν επηρεάστηκαν και δεν μεταβλήθηκαν για τους άνδρες και γυναίκες, εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα (αλλά και στο Δημόσιο, όπως π.χ στους εργαζόμενους των ΟΤΑ). Και τούτο, διότι οι ιδιαίτερες περιστάσεις, κάτω από τις οποίες εκτελείται η εν λόγω σκληρή και επίπονη εργασία από τους εν λόγω εργαζόμενους απαιτούν σαφώς και
ευλόγως μια ευνοϊκότερη (και δίκαιη) μεταχείρισή τους, αναφορικά με τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησής τους (με τη διατήρηση χαμηλότερων ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης), σε σχέση με τις λοιπές κατηγορίες μισθωτών, οι οποίοι τελούν υπό κανονικές συνθήκες.
Κατά τη γνώμη μας, δεν τίθεται ζήτημα μη επέκτασης της εξαίρεσης από 01/01/2022 και εφεξής για την ιδιαίτερη αυτή κατηγορία εργαζομένων, επισημαίνοντας τα κάτωθι:
Οι ασφαλισμένοι άνδρες μέχρι την 31.12.1992 στο πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει χρόνο ασφάλισης 4.500 ημερών ή 15 ετών, από τον οποίο τουλάχιστον τα 4/5 σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, δικαιούνται σύνταξης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην υποπαράγραφο ΙΑ΄4 της παραγράφου ΙΑ΄ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 (Α΄ 222), με τη συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας τους μέχρι την 31.12.2012 και του 62ου έτους από την 1.1.2013 και εφεξής. Το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων γυναικών μέχρι την 31.12.1992, σύμφωνα με την προηγούμενη περίπτωση και την παράγραφο 16 του άρθρου 10 του ν. 3863/2010 (Α΄ 115), διαμορφώνεται ως εξής: αα) στο 55ο έτος της ηλικίας για όσες συμπληρώνουν τον συντάξιμο χρόνο της περίπτωσης α΄ το 2010, ββ) στο 56ο έτος για όσες συμπληρώνουν τον συντάξιμο χρόνο το 2011, γγ) στο 57ο έτος για όσες συμπληρώνουν τον συντάξιμο χρόνο το 2012, και δδ) στο 62ο έτος από την 1.1.2013 και εφεξής. Από τον συνολικό χρόνο ασφάλισης στον Κανονισμό Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΚΒΑΕ) απαιτείται η πραγματοποίηση χιλίων (1.000) τουλάχιστον ημερών εργασίας στα επαγγέλματα αυτά τα τελευταία δεκαεπτά (17) χρόνια μέχρι τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση οριζόμενου ορίου ηλικίας, σύμφωνα με τις προηγούμενες περιπτώσεις ή μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης.
