Σήμερα, καθώς ο ήλιος δύει στο 2025, κλείνει ίσως η πιο διδακτική –και σίγουρα η πιο σκληρή– χρονιά για τον ελληνικό πρωτογενή τομέα τις τελευταίες δεκαετίες.
Μέσα από αυτή τη στήλη στο Insider.gr, προσπαθήσαμε όλη τη χρονιά να μην μείνουμε στην εύκολη περιγραφή της καταστροφής (Daniel, ξηρασία, πανώλη), αλλά να αναζητήσουμε την «επόμενη μέρα». Να συνθέσουμε το παζλ της νέας πραγματικότητας.
Κοιτώντας πίσω την αρθρογραφία μας, τρία ήταν τα μεγάλα συμπεράσματα που μας αφήνει το 2025:
- Το Τέλος των Ψευδαισθήσεων: Φέτος γράψαμε ότι «Ο Βασιλιάς είναι γυμνός» αναφερόμενοι στο βαμβάκι. Είδαμε ότι το μοντέλο της μαζικής παραγωγής χωρίς ταυτότητα τελείωσε. Είδαμε στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι την έλλειψη ελληνικού κρέατος και την κυριαρχία των εισαγωγών, συνειδητοποιώντας βίαια ότι η διατροφική επάρκεια της χώρας δεν είναι δεδομένη. Η φούσκα της «αφθονίας» έσκασε.
- Η Οικονομία της Ακρίβειας ενώνει Χωράφι και Ράφι: Αναλύσαμε πώς η ακρίβεια έγινε η «κοινή γλώσσα» αγροτών και καταναλωτών. Η «σιωπηρή συμφωνία» στους δρόμους, όπου τα ΙΧ δεν κόρναραν στα τρακτέρ, απέδειξε ότι η κοινωνία κατάλαβε πως αν ο παραγωγός δεν «βγαίνει», οι τιμές των τροφίμων στο ράφι θα πάρουν φωτιά. Ταυτόχρονα, θίξαμε το τεράστιο ζήτημα του Food Waste, τονίζοντας πως το να πετάμε τρόφιμα σε καιρό πληθωρισμού είναι οικονομικό έγκλημα.
- Το Μέλλον είναι «Πράσινο» (αλλά με όρους αγοράς): Δεν μείναμε στη διαπίστωση. Προτείναμε λύσεις. Μιλήσαμε για το Carbon Farming (Δέσμευση Άνθρακα) ως το νέο εισόδημα του αγρότη. Εξηγήσαμε ότι το βαμβάκι και η γη μας μπορούν να πληρώνονται όχι μόνο για το προϊόν, αλλά και για τις υπηρεσίες που προσφέρουν στο περιβάλλον. Αυτή είναι η ευκαιρία της Ελλάδας να διαφοροποιηθεί από τον φθηνό ανταγωνισμό τρίτων χωρών.
Τι φέρνει το 2026;
Όλα τα παραπάνω συγκλίνουν σε αυτό που ορίσαμε σε πρόσφατο άρθρο μας ως «Η Χρονιά της Βίαιης Ενηλικίωσης».
Το 2026 δεν θα χαριστεί σε κανέναν.
Θα απαιτήσει συνεργατισμό (γιατί ο μοναχικός καβαλάρης τελείωσε).
Θα απαιτήσει τεχνολογία και διαχείριση νερού (γιατί η κλιματική κρίση δεν περιμένει).
Θα απαιτήσει επαγγελματισμό (γιατί οι αγορές δεν συγχωρούν ερασιτεχνισμούς).
Αποχαιρετούμε το 2025 κρατώντας τα μαθήματά του. Ήταν η χρονιά που μας ταρακούνησε. Ας είναι το 2026 η χρονιά που θα σταματήσουμε να συζητάμε για τα προβλήματα και θα αρχίσουμε να εφαρμόζουμε τις λύσεις.
Καλή Χρονιά, με υγεία, καθαρό μυαλό και παραγωγική σκέψη.
