Σε εξέλιξη βρίσκονται τα έργα που έχει δρομολογήσει η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει τη λειψυδρία, η οποία έχει φθάσει στο κατώφλι της Ελλάδας όπου πολλές περιοχές αντιμετωπίζουν εντεινόμενο πρόβλημα υδροδότησης. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 19η θέση παγκοσμίως στη βαθμίδα εξαιρετικά υψηλού ρίσκου και εάν δεν υλοποιηθούν τα απαραίτητα έργα το εκτιμώμενο έλλειμμα ισοζυγίου υδάτων υπολογίζεται ότι θα φθάσει στο -23% το 2030 και στο -45% το 2037.
- Η λειψυδρία καραδοκεί στα ελληνικά νησιά - Τα μέτρα που σχεδιάζει η κυβέρνηση
- Κίνδυνος κοινωνικών αναταραχών και πολιτικής αστάθειας λόγω κλιματικής κρίσης
Οι βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις καταγράφουν σταδιακή μείωση με τις περιοχές της Κρήτης, των Κυκλάδων και της Στερεάς να πλήττονται περισσότερο ενώ η κατανάλωση νερού, ειδικά κατά τους θερινούς μήνες όπου η θερμοκρασία αυξάνεται, καταγράφει σημαντική άνοδο. Η χώρα μας έχει κατά τόπους ελλειμματικό ισοζύγιο υδάτων, δηλαδή χρησιμοποιούμε περισσότερο νερό από αυτό που καταναλώνουμε και οι ταμιευτήρες βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων ετών. Η στάθμη των φραγμάτων είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, με τα αποθέματα, ειδικά στην Αττική, να έχουν μειωθεί πάνω από 50% σε σχέση με το 2022.
Οι κλιματολογικές συνθήκες, όπως αυτές τείνουν να διαμορφωθούν με τα αυξημένα επίπεδα ξηρασίας και τις παρατεταμένες περιόδους καύσωνα και ανομβρίας, δυσχεραίνουν την κάλυψη των αναγκών σε πόσιμο και αρδευτικό νερό, ένα πρόβλημα που επιδεινώνεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Το πρόβλημα αγγίζει πολλούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας από την αγροτική παραγωγή μέχρι τον Τουρισμό. Ειδικά στις αγροτικές περιοχές όπου η χρήση νερού για αρδευτικούς σκοπούς είναι αλόγιστη σχεδιάζονται εναλλακτικές λύσεις όπως η αφαλάτωση και νέες πηγές άντλησης νερού. Μέσα στην επόμενη τριετία, εάν δεν επισπευσθούν τα έργα υποδομών υδροδότησης ,η χώρα μας αναμένεται ότι θα αντιμετωπίσει οξύ πρόβλημα κάλυψης των αναγκών τόσο των τοπικών κοινωνιών όσο και των τουριστικών περιοχών οι οποίες κατακλύζονται από χιλιάδες επισκέπτες κάθε καλοκαίρι.
Σε ορισμένα νησιά, οι ανάγκες κατά τους θερινούς μήνες μπορεί να είναι έως και 30 φορές μεγαλύτερες από τις οικιακές ανάγκες του μόνιμου πληθυσμού. Καθώς η οικιακή παροχή έχει προτεραιότητα έναντι της χρήσης για άρδευση, προκύπτουν αναπόφευκτα συγκρούσεις μεταξύ των δημοτικών προμηθευτών ύδρευσης και των τοπικών αγροτών. Οι υδάτινοι πόροι στα ελληνικά νησιά είναι πολύ περιορισμένοι και, με λίγες εξαιρέσεις, αποτελούνται από υπόγεια ύδατα που περιέχονται στους τοπικούς υδροφορείς.
Η ποσότητα νερού που μπορεί να αντληθεί είναι περιορισμένη, καθώς η υπεράντληση αυτών των υδροφορέων οδηγεί σε αλάτωση του νερού, καθιστώντας το ως επί το πλείστον άχρηστο. Ένα ακόμη πρόβλημα είναι ότι τα εδάφη στα νησιά είναι εξαιρετικά ευάλωτα στη διάβρωση, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται αρνητικά οι υδάτινοι πόροι (ιζηματογένεση ταμιευτήρων, σταθερότητα κοίτης ποταμών κ.λπ.).
Το ζήτημα της λειψυδρίας δεν άπτεται μόνο της κλιματικής αλλαγής αλλά επηρεάζεται αρνητικά και από χρόνιες παθογένειες στη διαχείριση και τον έλεγχο χρήσεων των υδάτινων πόρων με βασικά χαρακτηριστικά τον κατακερματισμό στη διαχείριση των υδάτων, την έλλειψη συντονισμού και κεντρικού ελέγχου και εποπτείας (739 πάροχοι, ΔΕΥΑ, ΓΟΕΒ, ΤΟΕΒ). Εξίσου προβληματικό είναι και το δίκτυο μεταφοράς και διανομής νερού καθώς καταγράφονται σημαντικές απώλειες οι οποίες φθάνουν στο 40% όσον αφορά στην ύδρευση και στο 60% όσον αφορά στην άρδευση. Στον αγροτικό τομέα, παρατηρούνται αλόγιστη χρήση του αρδευτικού νερού και παράνομες γεωτρήσεις ενώ λόγω της χαμηλής εισπραξιμότητας και της υποανάκτησης του κόστους επενδύσεων, τα έργα είτε δεν ολοκληρώνονται είτε δεν παραλαμβάνονται.
Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση πρόκειται να προχωρήσει σε ριζική αλλαγή του μοντέλου διαχείρισης των υδάτων στη χώρα, σε ένα πιο λειτουργικό σύστημα, με μεγαλύτερη αποδοτικότητα και περισσότερες επενδύσεις, αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες, κατασκευάζοντας νέες υποδομές όπως είναι οι αγωγοί μεταφοράς νερού καθώς και συμπληρωματικούς τρόπους παραγωγής νερού, όπως η αφαλάτωση.
Όπως έχει ανακοινωθεί, κατά τους επόμενους έξι μήνες δρομολογούνται πρωτοβουλίες «πρώτης γραμμής» ενώ αναμένεται και εκστρατεία ενημέρωσης ων πολιτών. Το σχέδιο για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας θα αξιοποιήσει τα στοιχεία μελέτης που εκπόνησε η Deloitte σύμφωνα με την οποία απαιτούνται πάνω από 10 δισ. ευρώ και επιπλέον 500-700 εκατ. ευρώ για την Αττική. Κρίσιμες περιοχές θεωρούνται τα Νησιά Νοτίου Αιγαίου και Ιονίου, η Κρήτη, η Θεσσαλία και η Πελοπόννησος.
Ο σχεδιασμός θα θέσει τις βάσεις για την υλοποίηση έργων που έχουν ήδη δρομολογηθεί ή μελετώνται. Σήμερα είναι σε εξέλιξη περισσότερα από 1.200 έργα διαχείρισης και αξιοποίησης υδάτων, εκ των οποίων 1.090 αφορούν στην ύδρευση και 237 την άρδευση. Τα έργα αυτά έρχονται να προστεθούν στα 278 που έχουν ήδη ολοκληρωθεί από το 2019 έως σήμερα.
Στο πλαίσιο αυτό, μια τελευταία εξέλιξη είναι η έγκριση της χρηματοδότησης για την έναρξη κατασκευής αγωγού μεταφοράς νερού από τις πηγές των Παραμεριτών στο Αλιβέρι Ευβοίας, συνολικού ύψους 1,75 εκατομμυρίων ευρώ, μετά από σχετικό αίτημα του Δήμου Κύμης-Αλιβερίου.
Το έργο περιλαμβάνει αγωγό μήκους 12,733 χλμ., με δυναμική μεταφοράς έως και 200 κυβικών νερού ανά ώρα, αντλιοστάσιο, καθώς και όλα τα απαραίτητα υδραυλικά εξαρτήματα, τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και τα συστήματα αυτόματης λειτουργίας. Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, ο αγωγός θα λειτουργήσει επ’ ωφελεία της τοπικής κοινωνίας και των αυξημένων τουριστικών ροών που δέχεται, καθώς θα εγγυηθεί την επάρκεια και ποιότητα πόσιμου νερού και θα αντιμετωπίσει σε σημαντικό βαθμό το ζήτημα λειψυδρίας που υφίσταται στον εν λόγω Δήμο.
Ταυτόχρονα, τους μήνες που η κατανάλωση νερού είναι χαμηλότερη, το πλεονάζον νερό θα χρησιμοποιείται για τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα του Αλιβερίου, με σκοπό την ανάταξη των γεωτρήσεων της περιοχής Λογγού, οι οποίες έχουν υποστεί υφαλμύρωση λόγω υπεράντλησης.
