Στην πρόοδο που έχει σημειώσει η Ελλάδα στην αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, αλλά και στα χαρακτηριστικά της οικονομίας που θέτουν εμπόδια στην περαιτέρω διάδοσή τους, αναφέρθηκε η υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Ελλάδος, Χριστίνα Παπακωνσταντίνου κατά την ομιλία της στο 9th Payments360 Conference, που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής.
Υπογράμμισε μάλιστα πως «Στην Ελλάδα, όπως και στην ευρωζώνη, οι ηλεκτρονικές πληρωμές τόσο σε αριθμό, όσο και σε όγκο συναλλαγών σε σημεία πώλησης έχουν κερδίσει σημαντικό έδαφος μετά την πανδημία. Παρότι η χρήση μετρητών στη χώρα μας ήταν παραδοσιακά υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, πλέον τον έχει προσεγγίσει. Η πρόοδος που έχει συντελεστεί σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα είναι πραγματικά αξιοσημείωτη, ιδίως αν ληφθούν υπόψη εγγενή χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς που θέτουν εμπόδια στην ευρεία διάδοση των ηλεκτρονικών πληρωμών».
«Για να διεισδύσει ένα νέο προϊόν στον χώρο των πληρωμών στη λιανική αγορά, θα πρέπει να αποδείξει έμπρακτα και με συνέπεια ότι υπερισχύει σε εξυπηρέτηση, εργονομία, ταχύτητα, οικονομία και ασφάλεια. Το εγχείρημα γίνεται πιο δύσκολο σε μία αγορά, που χαρακτηρίζεται από πολλές μικρού μεγέθους επιχειρήσεις, συχνά χωρίς κατάλληλη τεχνική και ψηφιακή υποδομή και χωρίς προσωπικό με αντίστοιχες δεξιότητες, καθώς και με περιορισμένη πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα», πρόσθεσε.
Ολόκληρη η ομιλία της υποδιοικήτριας της Τράπεζας της Ελλάδος, Χριστίνας Παπακωνσταντίνου:
Κυρίες και Κύριοι καλησπέρα σας,
Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας σήμερα, οι εργασίες του οποίου είναι βέβαιο ότι θα επιβεβαιώσουν ότι τα τελευταία χρόνια συντελείται μια ψηφιακή επανάσταση στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στον χώρο των πληρωμών. Οι εξελίξεις χαρακτηρίζονται από τη χρήση τεχνολογιών για την αξιοποίηση τεράστιων όγκων δεδομένων και από την είσοδο νέων επιχειρήσεων, οι οποίες προσφέρουν καινοτόμες υπηρεσίες στην αγορά, ενώ δεν δραστηριοποιούνται απαραίτητα στον παραδοσιακό χρηματοπιστωτικό τομέα.
Χάρη στην ραγδαία πρόοδο της τεχνολογίας έχει αναπτυχθεί ένα πλήθος υπηρεσιών και λύσεων, που ανταποκρίνονται στις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες των καταναλωτών και των επιχειρήσεων και αυτό ως αποτέλεσμα της ψηφιακής επανάστασης, που έχει συντελεστεί σε άλλους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.
Στην Ελλάδα, όπως και στην ευρωζώνη, οι ηλεκτρονικές πληρωμές τόσο σε αριθμό, όσο και σε όγκο συναλλαγών σε σημεία πώλησης έχουν κερδίσει σημαντικό έδαφος μετά την πανδημία. Παρότι η χρήση μετρητών στη χώρα μας ήταν παραδοσιακά υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, πλέον τον έχει προσεγγίσει. Επίσης, με βήματα ταχεία σημειώνεται και η διείσδυση των άμεσων πληρωμών.
Η πρόοδος που έχει συντελεστεί στην Ελλάδα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα είναι πραγματικά αξιοσημείωτη, ιδίως αν ληφθούν υπόψη εγγενή χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς που θέτουν εμπόδια στην ευρεία διάδοση των ηλεκτρονικών πληρωμών.
Για να διεισδύσει ένα νέο προϊόν στον χώρο των πληρωμών στη λιανική αγορά, θα πρέπει να αποδείξει έμπρακτα και με συνέπεια ότι υπερισχύει σε εξυπηρέτηση, εργονομία, ταχύτητα, οικονομία και ασφάλεια. Το εγχείρημα γίνεται πιο δύσκολο σε μία αγορά, που χαρακτηρίζεται από πολλές μικρού μεγέθους επιχειρήσεις, συχνά χωρίς κατάλληλη τεχνική και ψηφιακή υποδομή και χωρίς προσωπικό με αντίστοιχες δεξιότητες, καθώς και με περιορισμένη πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα. Οι παράγοντες αυτοί δημιουργούν αυξημένες δυσκολίες στην υιοθέτηση νέων μέσων πληρωμών από πλευράς του επιχειρηματικού τομέα. Άλλα χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς που λειτουργούν ως τροχοπέδη στην ευρεία διείσδυση καινοτόμων λύσεων πληρωμών είναι η γήρανση του πληθυσμού, ο χαμηλός βαθμός διάδοσης και χρήσης των ψηφιακών μέσων και οι καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των συναφών υποδομών. Στα παραπάνω προστίθενται οι παγιωμένες συνήθειες και η επιφυλακτικότητα απέναντι στις νέες τεχνολογίες και τους κινδύνους τους.
Παρά λοιπόν τις δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητες, βλέπουμε καινοτομικά προϊόντα πληρωμών στην Ελλάδα να προχωρούν με επιτυχία και, ειδικότερα, τις άμεσες πληρωμές να υιοθετούνται με ταχείς ρυθμούς. Σε αυτό λειτούργησε καταλυτικά η αξιοπιστία της κεντρικής υποδομής των διατραπεζικών πληρωμών της ΔΙΑΣ Α.Ε., που υποστηρίζει αδιάλειπτα κάθε μορφής έμβασμα, σε συνεργασία με τα πιστωτικά ιδρύματα και την Τράπεζα της Ελλάδος. Παράλληλα, υπάρχει διαρκής θετική ανατροφοδότηση μεταξύ της αυξανόμενης διείσδυσης των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών στην ελληνική αγορά και της περαιτέρω ανάπτυξης και του εκσυγχρονισμού των υποδομών και των δικτύων της ΔΙΑΣ που τις υποστηρίζουν. Σημαντικά συνέβαλαν επίσης οι συνεχείς αναβαθμίσεις στη λειτουργικότητα και οι νέες δυνατότητες που δόθηκαν για τις διασυνοριακές πληρωμές μέσω των υπηρεσιών TARGET του Ευρωσυστήματος, ιδίως της πλατφόρμας TIPS (TARGET Instant Payment Settlement), της ενιαίας υποδομής που προσφέρει γεωγραφική προσβασιμότητα σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ.
Ασφαλώς, ήταν καθοριστικός και ο ρόλος του Δημοσίου, που προώθησε την αυτοματοποίηση και την ψηφιοποίηση των συναλλαγών του με τους πολίτες, αναγνωρίζοντας τη χρησιμότητα που έχουν για όλους τα διαθέσιμα καινοτομικά προϊόντα πληρωμών και συγχρόνως παρέχοντας κίνητρα στην αγορά ώστε να βελτιώνει συνεχώς τα προϊόντα της και να καινοτομεί. Αξίζει να επισημανθεί ότι στην Ελλάδα τέθηκαν σε εφαρμογή οι υποχρεώσεις του ευρωπαϊκού Κανονισμού 2024/886 για καθολική επέκταση της δυνατότητας άμεσων πληρωμών, μισό χρόνο νωρίτερα από την προβλεπόμενη ημερομηνία. Επιπλέον, το ερχόμενο φθινόπωρο επεκτείνεται η δυνατότητα άμεσης πληρωμής, με μηδενική προμήθεια για τους καταναλωτές, σε όλα τα φυσικά καταστήματα.
Από την πλευρά μας, ως Τράπεζα της Ελλάδος, συμβάλλουμε έμπρακτα στην υιοθέτηση των άμεσων πληρωμών από την ελληνική αγορά στο πλαίσιο της στρατηγικής του Ευρωσυστήματος για τις πληρωμές λιανικής. Πρωτοπορώντας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και ως εντολοδόχος τράπεζα του Ελληνικού Δημοσίου, παρέχουμε στους πολίτες από τις 16 Φεβρουαρίου 2023 τη δυνατότητα να πραγματοποιούν εγχώριες και διασυνοριακές άμεσες πληρωμές προς το Δημόσιο, με ελαχιστοποίηση του χρόνου διεκπεραίωσης των συναλλαγών και με εξοικονόμηση πόρων για τους εμπλεκόμενους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ίδιο βράδυ που τέθηκε σε λειτουργία η υπηρεσία αυτή ξεκίνησαν άμεσα οι ροές συναλλαγών και η διάδοση του μέσου στη συνέχεια υπήρξε ταχεία τόσο στη χρήση του από τους πολίτες, όσο και από τους φορείς του Δημοσίου και την τοπική αυτοδιοίκηση.
Πρωτοπόρο προϊόν στις άμεσες πληρωμές είναι το IRIS, τη διαρκή αναβάθμιση του οποίου εξασφαλίζει η ΔΙΑΣ, σε συνεργασία με τις τράπεζες, με στόχο την ασφάλεια, την ευκολία στη χρήση και τη χαμηλή οικονομική επιβάρυνση των χρηστών. Το IRIS θα επιτρέπει σύντομα, εκτός από τη δωρεάν μεταφορά έως 500 ευρώ σε λογαριασμούς φίλων, επιπλέον 500 ευρώ σε ελεύθερους επαγγελματίες ή επιχειρήσεις. Η υπηρεσία έχει μηδενικό κόστος για τους καταναλωτές και σημαντικά χαμηλότερες χρεώσεις έναντι εναλλακτικών μέσων ηλεκτρονικών πληρωμών για τους επαγγελματίες.
Δεδομένων αυτών των εξελίξεων στην τεχνολογία, της ανάπτυξης νέων μέσων πληρωμής και της ευρείας διάδοσής τους στο καταναλωτικό κοινό, η Τράπεζα της Ελλάδος παραμένει προσηλωμένη στην ομαλή λειτουργία των υπηρεσιών πληρωμών, η οποία διευκολύνει την εύρυθμη οικονομική δραστηριότητα και συμβάλλει στη διατήρηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο ευρώ.
Οι εξελίξεις αναδεικνύουν εντονότερα την ανάγκη για αναβάθμιση της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης, ώστε να προαχθεί η ασφαλής προσβασιμότητα στις σύγχρονες επιλογές πληρωμών και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων, που προσφέρει η νέα ψηφιακή εποχή. Τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήγαγε ο ΟΟΣΑ το 2023 δείχνουν ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης του επιπέδου χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και ιδιαίτερα του επιπέδου ψηφιακού χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην Ελλάδα. Η προώθηση ασφαλών ψηφιακών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, μέσω της βελτίωσης των ψηφιακών χρηματοοικονομικών δεξιοτήτων των πολιτών, συμπεριλαμβάνεται στις προτεραιότητες της Εθνικής Στρατηγικής για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό. Ως βασικό μέλος της Εθνικής Συντονιστικής Επιτροπής Χρηματοοικονομικού Εγγραμματισμού η Τράπεζα της Ελλάδος αναλαμβάνει σχετικές πρωτοβουλίες και συνεργάζεται με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
Οι δράσεις μας περιλαμβάνουν εκδόσεις, διαλέξεις και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις οικονομικού περιεχομένου. Στο Μουσείο μας πραγματοποιούνται ξεναγήσεις προσαρμοσμένες σε μαθητές και φοιτητές, όπως και περιοδικές εκθέσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα με θεματικές που αντλούνται από σύγχρονες οικονομικές εξελίξεις και προκλήσεις. Ως εθνικός συντονιστής της πρωτοβουλίας του ΟΟΣΑ “Global Money Week” η Τράπεζα της Ελλάδος συμμετέχει κάθε χρόνο στην ετήσια εκστρατεία ευαισθητοποίησης, και διοργανώνουμε επικοινωνιακές δράσεις με θέμα την υπεύθυνη διαχείριση των προσωπικών οικονομικών, καθώς και την ασφάλεια έναντι κινδύνων όπως οι ηλεκτρονικές απάτες, οι απάτες πληρωμής, το phishing κ.ά.
Εν κατακλείδι, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι νέες τεχνολογίες και η εξάπλωση των ψηφιακών μέσων στον τομέα των πληρωμών ενέχουν σημαντικές προκλήσεις, που συνδέονται με την υπεύθυνη χρήση και τη διασφάλιση των ροών των πληρωμών από δυσλειτουργίες των συστημάτων ή από περιστατικά απάτης, και βέβαια με την ανάγκη για διαρκή αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων. Ταυτόχρονα, δημιουργούν ευκαιρίες για φθηνότερες και ευκολότερες συναλλαγές και διευρύνουν τα διαθέσιμα εργαλεία για τη συμπερίληψη όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών στην αξιοποίηση των σύγχρονων μεθόδων πληρωμών και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών γενικότερα. Είναι κατά συνέπεια χρέος όλων των εμπλεκόμενων φορέων να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες ανάπτυξης σύγχρονων και ασφαλών ηλεκτρονικών συναλλαγών προς όφελος του συνόλου της οικονομίας και των πολιτών.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!
