Την ικανότητα και επάρκεια των κατασκευαστικών ομίλων να φέρουν εις πέρας των ανεκτέλεστο συμβάσεων που αθροιστικά για τα σχήματα ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, AKTOR, ΑΒΑΞ, ΜΕΤΚΑ υπολογίζεται σε 17 δισ. ευρώ, αλλά και την ανάγκη για την χάραξη σχεδίου και εθνικής στρατηγικής με σκοπό την αντιμετώπιση της «επόμενης μέρας», μετά από 3-5 έτη, όταν ολοκληρωθούν μεγάλα project που εκκινούν ή είναι σε εξέλιξη, όπως και το «χτίσιμο» της νέας γενιάς έργων και υποδομών, επιβεβαίωσαν στελέχη του κλάδου.
Χτες, εκπρόσωποι των 4 ισχυρών ομίλων, όπως ο κ. Γ. Περδικάρης, Πρόεδρος Δ.Σ. ΤΕΡΝΑ, ο κ. Αν. Αρανίτης, Γενικός Διευθυντής AKTOR, ο κ. Αντώνης Μιτζάλης, Εντεταλμένος Σύμβουλος Ομίλου AVAX και ο κ. Ντίνος Μπενρουμπή, Αντιπρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος ΜΕΤΚΑ, συμμετείχαν σε πάνελ για τις δυνατότητες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος, στο πλαίσιο του 8ου συνεδρίου Υποδομών και μεταφορών (ITC 2025), μαζί με τον πρόεδρο του ΤΕΕ που υποστήριξε την ανάγκη για τη συντήρηση των υποδομών.
Όλοι τους, στάθηκαν και στην χρησιμότητα των ιδιωτικών επενδύσεων, κατά βάση μέσω Παραχωρήσεων και ΣΔΙΤ, ως κομβικά χρηματοδοτικά εργαλεία και μοντέλα προώθησης υποδομών, μαζί με τις Πρότυπες Προτάσεις (π.χ. οδικά έργα στην Αττική), αλλά και στην αναγκαιότητα οι νέες υποδομές να γίνονται με όρους ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας, στο πρότυπο των έργων αποκατάστασης ζημιών στη Θεσσαλία (λόγω Daniel).
Σύμφωνα με τους ανθρώπους του κλάδου, τα ΣΔΙΤ και οι Παραχωρήσεις, ο τομέας διαχείρισης υδάτινων πόρων, όπως και αυτός των απορριμμάτων, η παρακολούθηση και συντήρηση υποδομών αποτελούν, μεταξύ άλλων, μια «μαγιά» για την επόμενη γενιά projects, όταν θα ολοκληρωθούν οι εν εξελίξει εργολαβίες και τελειώσουν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης. Ωστόσο, για ακόμα μία φορά αναφέρθηκαν στις παθογένειες που πρέπει να ξεπεραστούν, σε όλα τα στάδια δημοπρατήσεων, με τις μελέτες, τις απαλλοτριώσεις, την εξασφάλιση χρηματοδότησης σε μια περίοδο που το ΕΣΠΑ και το ΠΔΕ (αν και ενισχυμένο) δεν επαρκούν, τα θέματα αρχαιολογίας κ.α. να «πέφτουν στο τραπέζι» ως προβλήματα ή προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, μεταξύ πολλών άλλων, οι κατασκευαστικές εταιρείες.
Γ. Περδικάρης (ΤΕΡΝΑ): Απαιτείται σχέδιο εικοσαετίας στις υποδομές
Άμεσες ενέργειες από την πλευρά της ελληνικής πολιτείας απαιτούνται, προκειμένου να μην δημιουργηθεί επενδυτικό κενό μετά την ολοκλήρωση – το καλοκαίρι του 2026 – του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ανέφερε ο πρόεδρος της ΤΕΡΝΑ, Γιώργος Περδικάρης. «Πιστεύουμε σε μια ισορροπημένη ανάπτυξη μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Άλλωστε, το 50% του τζίρου μας προέρχεται από ίδιες επενδύσεις, το 30% από τον ιδιωτικό τομέα και μόλις το 20% από δημόσια έργα. Θεωρούμε ότι η ύπαρξη ενός μίγματος έργων προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια στον επενδυτή», σημείωσε. Παρότι το υφιστάμενο ανεκτέλεστο υπόλοιπο επαρκεί για ακόμη μία τριετία, δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να φανεί πώς θα αξιοποιηθούν τα τρία χρηματοδοτικά εργαλεία ύψους 8 δισ. ευρώ, των οποίων την ενεργοποίηση για το 2026 έχει εξαγγείλει η ηγεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης.
Επίσης, κρίσιμης σημασίας είναι η ενεργοποίηση των Πρότυπων Προτάσεων, ενός θεσμοθετημένου εργαλείου που μπορεί να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό του Δημοσίου. Για παράδειγμα, όπως ανέφερε, στα έργα επέκτασης της Αττικής Οδού, εάν εφαρμόζονταν οι Πρότυπες Προτάσεις, η χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου θα ξεκινούσε από το 2037 και μετά. Θα μπορούσε να αξιολογηθεί η αναδιανομή του ΕΣΠΑ και κατεύθυνσή του σε έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Γι’ αυτό, όπως είπε ο Πρόεδρος της ΤΕΡΝΑ Γιώργος Περδικάρης, χρειάζεται ένα εθνικό πρόγραμμα υποδομών τουλάχιστον εικοσαετίας, στο οποίο – με μελέτες κόστους-οφέλους, περιβαλλοντικών επιπτώσεων και προστιθέμενης αξίας – θα επιλεγούν τα πιο χρήσιμα έργα για τη χώρα, ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη απόδοση των πόρων που θα επενδύσει η ελληνική πολιτεία στις κατασκευές.
Ο κ. Περδικάρης τόνισε ότι, «την επόμενη μέρα», οι τομείς που πρέπει να τεθούν σε απόλυτη προτεραιότητα περιλαμβάνουν τις υποδομές ύδρευσης και ορθολογική διαχείριση νερού, τη διαχείριση απορριμμάτων (έχει επέλθει μια κόπωση, ενώ σ Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όπου παράγεται το 50% των απορριμμάτων της χώρας, τα έργα είναι «παγωμένα»), την υιοθέτηση σχεδίου προσαρμογής υποδομών στην κλιματική αλλαγή, την ενίσχυση παραγωγικότητας των εταιρειών κ.α..
Αν. Αρανίτης (AKTOR): Απαραίτητη η συνεργασία κράτους και κατασκευαστικού κλάδου
Ο Γενικός Διευθυντής του Ομίλου AKTOR, κ. Αναστάσιος Αρανίτης, επισήμανε, το κράτος θα πρέπει να ιεραρχήσει σωστά τα έργα υποδομής που προγραμματίζει να υλοποιήσει στη χώρα, δεδομένου οι δημόσιοι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι. Και επισήμανε ότι τα έργα ΣΔΙΤ, όπως και τα έργα Παραχώρησης, αποτελούν εργαλεία που μπορούν να λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά για την οικονομία και να περιορίσουν το ρίσκο για το κράτος. Ενώ αναφερόμενος στις Πρότυπες Προτάσεις, ο κ. Αρανίτης παρατήρησε ότι ως μέθοδος μπορεί να συμβάλει στην παραγωγή έργων νέας γενιάς και να επιλύσει προβλήματα και γι’ αυτό επισήμανε ότι η πολιτεία θα πρέπει να τονώσει ξανά τις σχετικές προσπάθειες.
Επιπλέον, ο Γενικός Διευθυντής του Ομίλου AKTOR εισηγήθηκε την αξιοποίηση ήδη υφισταμένων έργων και τη συσχέτισή τους με έργα νέας γενιάς, μέσω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Για παράδειγμα, πρότεινε τη χρήση παλαιότερων υποαξιοποιούμενων φραγμάτων για την αποθήκευση ενέργειας μέσω της αντλησιοταμίευσης, παρατηρώντας ότι οι διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας μπορούν να γίνουν αφετηρία για την παραγωγή αξίας για την οικονομία, μέσα από τέτοιες επενδύσεις. Μάλιστα, αναφερόμενος στην λειψυδρία, σημείωσε ότι ο τεχνικός κλάδος έχει την εμπειρία και τις ιδέες και μπορεί να προτείνει την πλέον συμφέρουσα τεχνικά και οικονομικά λύση, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση του ζητήματος.
Ο κ. Αρανίτης παρατήρησε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει έκρηξη της κατασκευαστικής δραστηριότητας και το ανεκτέλεστο είναι εξαιρετικά υψηλό, γεγονότα που δημιουργούν προϋποθέσεις αναβάθμισης του κατασκευαστικού κλάδου και καλύτερης προετοιμασίας για τα έργα νέας γενιάς και για την εποχή μετά τη λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF). Και τόνισε τη σημασία της συνεργασίας του κράτους με τον ιδιωτικό τομέα για τον από κοινού σχεδιασμό και την ωρίμαση των έργων νέας γενιάς, αλλά και την επίλυση των χρόνιων προβλημάτων της παραγωγής των μεγάλων έργων, επισημαίνοντας ότι η συγκυρία είναι εξαιρετικά θετική για κάτι τέτοιο.
Αντ. Μιτζάλης (ΑΒΑΞ): Εθνικός στόχος η αύξηση της κατασκευαστικής δραστηριότητας
«Η αύξηση της κατασκευαστικής δραστηριότητας θα πρέπει να είναι εθνικός στόχος». Αυτό δήλωσε μιλώντας στο 8ο Συνέδριο Υποδομών και Μεταφορών – ITC 2025, ο Αντώνης Μιτζάλης, Εντεταλμένος Σύμβουλος του Ομίλου AVAX, επισημαίνοντας «τις μεγάλες δυνατότητες των ελληνικών ομίλων που μπορούν και εξάγουν τεχνογνωσία στο εξωτερικό».
Αναφερόμενος στη συμβολή του ιδιωτικού τομέα στην ωρίμανση των έργων μέσω ECI (Early Contractor Involvement) ή άλλων αντίστοιχων μεθόδων, ο κ. Αντ. Μιτζάλης σημείωσε ότι η εμπλοκή μίας κατασκευαστικής εταιρίας προσθέτει τόσο στη γνώση του θεσμικού πλαισίου, όσο και στην ορθή προσέγγιση του κόστους και τη σωστή και έγκαιρη διαχείριση των κινδύνων. «Όσο πιο έγκαιρα εξασφαλιστούν τα παραπάνω, τόσο πιθανότερο είναι κάθε έργο να τελειώσει στην ώρα του και στον ορισμένο του προϋπολογισμό. Η προστιθέμενη αξία που θα προσφέρουν οι κατασκευαστικές εταιρείες είναι δεδομένη, και αποτελεί πλέον ζητούμενο διεθνώς», είπε ο Εντεταλμένος Σύμβουλος του Ομίλου ΑΒΑΞ.
«Γνωρίζουμε τα προβλήματα που θα προκύψουν κατά τη διάρκεια της κατασκευής κι έχουμε να συνεισφέρουμε στη σωστή κατανομή του κινδύνου και την εκτίμηση κόστους των έργων», πρόσθεσε. Κατά τον κ. Μιτζάλη, ο κατασκευαστικός κλάδος διανύει μία περίοδο κατά την οποία πρέπει και μπορεί να προβλέψει και να αποφύγει τους κινδύνους. «Κατά τη διάρκεια της κρίσης, τα έσοδα των κατασκευαστικών ομίλων μειώθηκαν, και αυτό στην περίπτωση μας συνέβη και επειδή αποφύγαμε την ανάληψη έργων με μεγάλες εκπτώσεις. Σήμερα, διασφαλίζουμε ότι τα έργα που αναλαμβάνουμε δεν ενέχουν κινδύνους περισσότερους από όσους μπορούμε να διαχειριστούμε. Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα των κατασκευαστών αλλά και των κυρίων των έργων», επισήμανε ο κ. Μιτζάλης.
Ντ. Μπενρουμπή (ΜΕΤΚΑ): Κομβική η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα
Για τις αλλαγές που συντελούνται στον σχεδιασμό και στη μέθοδο ανάθεσης των δημοσίων έργων μίλησε ο Αντιπρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος ΜΕΤΚΑ ΑΤE, Ντίνος Μπενρουμπή, που απαιτούν μία σύγχρονη νοοτροπία από τις αναθέτουσες αρχές. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του επισήμανε ότι υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος μπορεί μέσω της ανάμειξής του στα δημόσια έργα να συμβάλλει στην ταχύτερη και αρτιότερη ολοκλήρωσή τους. Πρόσθεσε, όμως, πως πρέπει να υπάρξουν αλλαγές και να ξεκολλήσει το δημόσιο από τα δεδομένα του παρελθόντος, όταν δηλαδή οι μελέτες προέρχονταν από τις αναθέτουσες αρχές, ενώ σήμερα κυριαρχεί η μέθοδος της μελετο-κατασκευής, όπου τις μελέτες εκπονεί ο ανάδοχος. «Έτσι, τα έργα ΣΔΙΤ και παραχωρήσεων θα προχωρήσουν γρήγορα, γιατί κάθε καθυστέρηση, σημαίνει και καθυστέρηση του έργου» υπογράμμισε, ενώ τόνισε και την ανάγκη για κάθε αλλαγή που θα χρειαστεί, να υπάρχει και η πρόβλεψη για την απαραίτητη χρηματοδότηση.
Το ερώτημα αυτό απαντάται από τα ΣΔΙΤ και τις Παραχωρήσεις καθώς τα έργα προστατεύονται τόσο από τους τεχνικούς συμβούλους των τραπεζών όσο και από τους ανεξάρτητους μηχανικούς των αναθετουσών.
Ο κ. Μπενρουμπή ανέδειξε τα πλεονεκτήματα των ιδιωτικών έργων, σημειώνοντας πως κάθε εταιρεία πρέπει να διαθέτει ένα ποσοστό 30-40% στο χαρτοφυλάκιό της. Ανέφερε πως μπορεί να υπάρχουν χαμηλότερα περιθώρια από τα δημόσια έργα, αλλά υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία μέσω της διαρκούς επικοινωνίας με τον ιδιώτη επενδυτή και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα έργα να παραδίδονται στην ώρα τους, πιο σωστά και με τον οικονομικότερο δυνατό τρόπο, ενώ και οι πληρωμές γίνονται εγκαίρως. Για τις προκλήσεις του κλάδου ανέφερε πως υπάρχει έλλειψη προσωπικού με αποτέλεσμα η εκτέλεση των έργων να είναι στα όριά της. Για να δοθεί λύση και ο «νεκρός» αριθμός του ανεκτέλεστου να εκτελείται, προτείνει τη δημιουργία ενός κορμού με έμπειρους μηχανικούς εντός των εταιρειών και την εσωτερική εκπαίδευση μηχανικών, καθώς και την προσέλκυση υπεργολάβων με τους οποίους οι εταιρείες θα δημιουργούν στρατηγικές συνεργασίες.
