Η «έκρηξη» του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου θα τεθεί για μία ακόμη φορά επί τάπητος, στο άτυπο συμβούλιο των Ευρωπαίων υπουργών Ενέργειας, που θα διεξαχθεί το διήμερο 21-22 Ιανουαρίου στην Αμιέν της Γαλλίας και στο οποίο θα λάβει μέρος ο Έλληνας υπουργός ΠΕΝ, Κώστας Σκρέκας.
Ο κ. Σκρέκας μετέβη από χθες στη γαλλική πόλη, καθώς σήμερα πρόκειται να πραγματοποιηθεί το άτυπο συμβούλιο των υπουργών Περιβάλλοντος, παρουσία και του εκτελεστικού αντιπρόεδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Frans Timmermans. Στο συμβούλιο των υπουργών ενέργειας, το οποίο θα ξεκινήσει την αμέσως επόμενη ημέρα, θα δώσει το «παρών» και η επίτροπος Ενέργειας, Kadri Simson.
Αν και άτυπο, το συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας σηματοδοτεί την πρώτη εκ του σύνεγγυς συνάντηση μετά την ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. από τη Γαλλία, η οποία έχει πρωτοστατήσει το προηγούμενο διάστημα στην διαμόρφωση μιας πανευρωπαϊκής «απάντησης» στην ενεργειακή κρίση. Έτσι, αναμένεται να τεθούν επί τάπητος οι προτάσεις για τη συντονισμένη θωράκιση των Ευρωπαίων καταναλωτών από τις υπέρογκες αυξήσεις της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου.
Υπενθυμίζεται ότι, σε αυτό το πλαίσιο, η Γαλλία με 4 ακόμη χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) έχει προτείνει τη μεταρρύθμιση της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, για την αποκλιμάκωση των τιμών με την αποσύνδεσή τους από τις τιμές ορυκτών καυσίμων. Επίσης, οι 5 χώρες έθεσαν στο τραπέζι την κοινή προμήθεια φυσικού αερίου από κράτη-μέλη σε εθελοντική βάση, για την οποία έχει ήδη δώσει το «πράσινο φως» η Κομισιόν.
Μικρή πιθανότητα μεταρρύθμισης στον ηλεκτρισμό
Για την αποσύνδεση του χονδρεμπορικού κόστους ρεύματος, οι 5 χώρες έχουν προτείνει να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο υπολογίζεται η χονδρική ρεύματος, ώστε να αντικατοπτρίζει περισσότερο το ενεργειακό μίγμα ηλεκτροπαραγωγής. Έτσι, όπως υποστηρίζουν, θα αντανακλάται στο χονδρεμπορικό κόστος η συνεισφορά των υπόλοιπων καυσίμων ηλεκτροπαραγωγής (όπως για παράδειγμα η συμμετοχή των φθηνότερων ΑΠΕ), ενώ θα δοθεί τέλος στα υπέρογκα κέρδη των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής συγκεκριμένων τεχνολογιών (όπως π.χ. τα πυρηνικά).
Η πρόταση συζητήθηκε για πρώτη φορά στο Συμβούλιο υπουργών Ενέργειας στις αρχές Δεκεμβρίου, όπου όπως έχει γράψει το Insider.gr, είχε διαφανεί η κατηγορηματική άρνηση εννέα χωρών του Βορρά. Οι χώρες αυτές (Γερμανία, Λουξεμβούργο, Αυστρία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Ολλανδία, Ιρλανδία και Λιθουανία) υποστηρίζουν που δεν θα πρέπει να υπάρξει καμία παρέμβαση στο Target Model, καθώς θα υπονόμευε τον ανταγωνισμό.
Αρνητικές είναι επίσης αρκετές μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες ηλεκτρισμού, ενώ «σύμμαχος» είναι και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER), ο οποίος «βλέπει» διάφορες αρνητικές συνέπειες στην αλλαγή του τρόπου τιμολόγησης.
Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με αναλυτές, διαφαίνονται λίγες πιθανότητες να υπάρξει αλλαγή των ισορροπιών και η πρόταση να βρει αυτή τη φορά καλύτερη ανταπόκριση. Μάλιστα, όπως συμπληρώνουν, με την ένταξη στην Ταξινομία της πυρηνικής ενέργειας, η Γαλλία έχει ήδη διασφαλίσει μία βασική της στόχευση. Επομένως, είναι πιθανό πλέον η μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού να έχει υποβιβασθεί αισθητά στην ενεργειακή ατζέντα της χώρας.
Προεργασία για τις κοινές προμήθειες αερίου
Στον αντίποδα κινείται το σχέδιο για την κοινή προμήθεια στρατηγικών αποθεμάτων αερίου από κράτη-μέλη, με δεδομένο ότι συμπεριλήφθηκε στις νομοθετικές προτάσεις για την απανθρακοποίηση της αγοράς αερίου, που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το σχήμα της Κομισιόν προβλέπει τη δημιουργία ενός μηχανισμού για τη συντονισμένη προμήθεια από τους Διαχειριστές των Συστημάτων Μεταφοράς, με σκοπό την αξιοποίηση των ποσοτήτων αυτών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Ο μηχανισμός θα πρέπει να είναι σύμφωνος με τους κανόνες της αγοράς ενέργειας και να είναι ανοιχτός στη συμμετοχή σε μεταγενέστερο στάδιο άλλων κρατών μελών που το επιθυμούν.
Μάλιστα, οι χώρες που θα λάβουν μέρος θα χρειαστεί να συμφωνήσουν σε μία σειρά παραμέτρους για το πώς ακριβώς θα λειτουργεί ο μηχανισμός. Κι αυτό γιατί θα πρέπει να καταλήξουν εκείνες στη φόρμουλα των κοινών προμηθειών, ώστε να τη γνωστοποιήσουν στην Κομισιόν και οι Βρυξέλλες να αξιολογήσουν κατά πόσο ευθυγραμμίζεται με τους κανόνες της ΕΕ περί ανταγωνισμού.
Επομένως, η άτυπη σύνοδος αποτελεί μία πρώτη ευκαιρία ώστε να αρχίσουν να αποκρυσταλλώνονται οι γενικές αρχές που θα διέπουν τις κοινές προμήθειες.
Στο τραπέζι και η δίκαιη μετάβαση
Αντικείμενο της συνόδου θα είναι επίσης η ενεργειακή αποδοτικότητα, καθώς εκτιμάται πως θα πρέπει να αυξηθεί το «ειδικό βάρος» της στις δημόσιες πολιτικές. Κατά συνέπεια, η ενσωμάτωσή της σε άλλες εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές για τη κλιματική αλλαγή θα βρίσκεται στο επίκεντρο των συνομιλιών των υπουργών, είτε αφορούν την καταπολέμηση της ενεργειακής επισφάλειας, την ασφάλεια εφοδιασμού, την καινοτομία ή την ανταγωνιστικότητα.
Επιπλέον, οι υπουργοί Ενέργειας θα εξετάσουν τις κατευθυντήριες αρχές για τη νέα οικονομία υδρογόνου: πώς θα μπορούσε να επιταχυνθεί η παραγωγή υδρογόνου χαμηλών εκπομπών άνθρακα, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την τρέχουσα αβεβαιότητα σχετικά με την τεχνολογική δυσκολία παραγωγής του και τη θέση του στο ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης στο μέλλον.
Επίσης, προγραμματίζονται δύο κοινές συναντήσεις των υπουργών Περιβάλλοντος, με την πρώτη να έχει αντικείμενο το νομοθετικό πακέτο του «Fit for 55». Η δεύτερη αφορά τις αρχές της δίκαιης μετάβασης και έχει άμεσο ελληνικό ενδιαφέρον, με δεδομένο ότι η Ελλάδα έχει ήδη δρομολογήσει το στρατηγικό σχέδιο για την προσαρμογή των οικονομιών και των κοινωνιών των λιγνιτικών περιοχών στα νέα δεδομένα που θα επιφέρει η απολιγνιτοποίηση.
