Παρά το γεγονός ότι οι αγορές έχουν αποδειχθεί μέχρι στιγμής ευέλικτες, προσαρμοστικές και ανθεκτικές, το παγκόσμιο γεωπολιτικό ρίσκο παραμένει σε υψηλά επίπεδα, σημειώνει σε ανάλυσή της η BlackRock.
Οι αναλυτές του μεγαλύτερου διαχειριστή κεφαλαίων του κόσμου, με υπό διαχείριση κεφάλαια που κινούνται στα επίπεδα των 11,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, σχολιάζουν ότι ο εντεινόμενος εμπορικός προστατευτισμός, οι αυξημένες κρατικές παρεμβάσεις στις αγορές, ο εντεινόμενος παγκόσμιος ανταγωνισμός, η κούρσα για την τεχνητή νοημοσύνη και οι αναζωπυρώσεις περιφερειακών συγκρούσεων επιταχύνουν τον κατακερματισμό της παγκοσμιοποίησης και διατηρούν τους γεωπολιτικούς κινδύνους επίκαιρους. Μεταξύ άλλων, επισημαίνουν ότι η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα στο διεθνές εμπόριο, η οποία θα υπαγορεύεται από τις προτεραιότητες των ΗΠΑ, αποτελεί πλέον τη νέα κανονικότητα.
Από τους 10 κορυφαίους κινδύνους που ξεχωρίζει η BlackRock, οι 6 εμφανίζουν υψηλή πιθανότητα επαλήθευσης, 3 εμφανίζουν μέτρια πιθανότητα και μόνο ένας χαμηλή. Σε αντίθεση δε με ό,τι ίσως θα περίμενε κάποιος, κανένας από τους 3 κινδύνους στους οποίους εστιάζουν περισσότερο οι αγορές δεν σχετίζεται, όχι άμεσα τουλάχιστον, με πολεμικές συγκρούσεις.
Τι ανησυχεί περισσότερο τις αγορές
Σύμφωνα με την ανάλυση της BlackRocκ, οι 10 μεγαλύτεροι κίνδυνοι είναι: 1) ο παγκόσμιος εμπορικός προστατευτισμός, 2) ένας περιφερειακός πόλεμος στη Μέση Ανατολή, 3) ο στρατηγικός ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας, 4) μια παγκόσμια τεχνολογική «αποσύνδεση», 5) μια μεγάλη (ή περισσότερες) κυβερνοεπίθεση, 6) μια μεγάλη (ή περισσότερες) τρομοκρατική επίθεση, 7) μια σύγκρουση Ρωσίας-ΝΑΤΟ, 8) πολιτικές κρίσεις σε αναδυόμενες οικονομίες, 9) μια σύγκρουση στη Βόρεια Κορέα, 10) ένας κατακερματισμός της Ευρώπης.
Μεταξύ των παραπάνω κινδύνων, οι αγορές σύμφωνα με τη BlackRock εστιάζουν περισσότερο:
- στον κίνδυνο μιας μεγάλης κλίμακας κυβερνοεπίθεσης (ή κυβερνοεπιθέσεων)
- στον στρατηγικό ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας και
- στο ενδεχόμενο μιας μεγάλης τρομοκρατικής επίθεσης (ή επιθέσεων)
Μεγάλης κλίμακας κυβερνοεπίθεση:
Κυβερνοεπιθέσεις προκαλούν παρατεταμένη διαταραχή σε κρίσιμες φυσικές και ψηφιακές υποδομές.
Εκτίμηση κινδύνου:
Υψηλή
Η εντεινόμενη γεωπολιτική αντιπαλότητα οδηγεί σε αύξηση των κυβερνοεπιθέσεων τόσο ως προς το εύρος, όσο και ως προς την κλίμακα και την πολυπλοκότητά τους. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι νέες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης έχουν ενισχύσει την αποτελεσματικότητα, την προσβασιμότητα και τον αντίκτυπο κακόβουλων επιχειρήσεων hacking, τόσο από κρατικούς δρώντες όσο και από κυβερνοεγκληματίες.
Η εξάπλωση νέων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης έχει επίσης εγείρει ανησυχίες σχετικά με την ευπάθειά τους σε επιθέσεις και παραβιάσεις, προκαλώντας συναγερμό στις αρχές εθνικής ασφάλειας. Για τον λόγο αυτό, η BlackRock εκτιμά ότι η τεχνητή νοημοσύνη, ο σχετικός τεχνολογικός εξοπλισμός και τα data θα αντιμετωπίζονται ολοένα και περισσότερο ως στοιχεία εθνικής ασφάλειας.
Οι κρατικά υποκινούμενες επιθέσεις εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό κίνδυνο, με ολοένα πιο έντονη εστίαση στην πολιτική κατασκοπεία, τη μόλυνση κρίσιμων υποδομών με κακόβουλο λογισμικό και τη μαζική κλοπή δεδομένων. Το 2024, οι κρατικά υποκινούμενες επιχειρήσεις παραβίασης αυξήθηκαν κατακόρυφα, με ορισμένους κρίσιμους τομείς να καταγράφουν άνοδο 300% σε στοχευμένες επιθέσεις. Όπως εκτιμά η BlackRock, οι ιρανικές κυβερνοεπιθέσεις ενδέχεται να αυξηθούν, καθώς το Ιράν αναζητά ασύμμετρους τρόπους για να αντεπιτεθεί μετά το πρόσφατο πλήγμα που δέχθηκε από Ισραήλ και ΗΠΑ.
Στρατηγικός ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας:
Η ένταση κλιμακώνεται σημαντικά λόγω της Ταϊβάν ή της κατάστασης στη Νότια Σινική Θάλασσα.
Εκτίμηση κινδύνου:
Υψηλή
Μετά την κλιμάκωση του εμπορικού ανταγωνισμού και τη λήψη αυστηρών μέτρων σε θέματα ελέγχου εξαγωγών και προηγμένης τεχνολογίας, οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας βρίσκονται σε δύσκολη καμπή. Η ομάδα εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ διατηρεί σκληρή στάση έναντι της Κίνας και παραμένει προσηλωμένη στην ανάσχεσή της στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού. Οι στρατιωτικές εντάσεις ενδέχεται να κλιμακωθούν, ιδίως σε περίπτωση ατυχήματος ή κάποιου εσφαλμένου υπολογισμού.
Τον Ιούνιο, η Κίνα πραγματοποίησε άνευ προηγουμένου στρατιωτικές ασκήσεις σε μια περιοχή του Ειρηνικού που περιλαμβάνει την Ιαπωνία, την Ταϊβάν και τμήμα των Φιλιππίνων. Η δραστηριότητα αυτή καταδεικνύει τη στρατηγική στάση της Κίνας να περιορίσει την πρόσβαση των ΗΠΑ στην περιοχή σε περίπτωση σύρραξης.
Παράλληλα, η πολιτική ένταση μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν εντείνεται, καθώς ο πρόεδρος της Ταϊβάν προέβη πρόσφατα σε δημόσιες δηλώσεις με τις οποίες απορρίπτει την κυριαρχία της Κίνας. Το πεδίο των πυρηνικών ενδέχεται να εξελιχθεί σε πηγή νέων κινδύνων στην περιοχή, εκτιμά η BlackRock, καθώς πρόσφατες αναφορές υποδεικνύουν ότι η Κίνα αυξάνει το πυρηνικό της οπλοστάσιο με ταχύτερους ρυθμούς από οποιαδήποτε άλλη χώρα.
Μεγάλη τρομοκρατική επίθεση(εις):
Μια τρομοκρατική επίθεση προκαλεί σημαντικές ανθρώπινες απώλειες και διαταράσσει την οικονομική δραστηριότητα.
Εκτίμηση κινδύνου:
Υψηλή
Η απειλή της τρομοκρατίας κατά αμερικανικών συμφερόντων παραμένει σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο. Η Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος έχουν δείξει τα τελευταία χρόνια την αποφασιστικότητά τους να εξαπολύσουν ή να εμπνεύσουν επιθέσεις στο εξωτερικό. Η BlackRock «βλέπει» κινδύνους που απορρέουν από τη συνεχιζόμενη αστάθεια στην Ανατολική και Δυτική Αφρική, από την ενίσχυση της απειλής του Ισλαμικού Κράτους μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, καθώς και από μεμονωμένα άτομα που παρακινούνται από γεγονότα στο εξωτερικό για να επιτεθούν στις ΗΠΑ.
Ο κίνδυνος αυτός είναι ιδιαίτερα οξύς, καθώς το Ιράν ενδέχεται να χρησιμοποιήσει την τρομοκρατία ως ασύμμετρο εργαλείο αντίδρασης στις ενέργειες ΗΠΑ και Ισραήλ για την αποδόμηση του πυρηνικού και βαλλιστικού του προγράμματος. Οι ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει τους πολίτες τους, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, για αυξημένο κίνδυνο βίας ως απόρροια της σύγκρουσης.
Εύθραυστη εκεχειρία στη Μέση Ανατολή
«Η εκστρατεία του Ισραήλ για την αποδόμηση των πυρηνικών και βαλλιστικών δυνατοτήτων του Ιράν, σε συνδυασμό με τα πρωτοφανή πλήγματα των ΗΠΑ, ανέδειξε το πώς αιφνίδια γεωπολιτικά σοκ μπορούν να σηματοδοτήσουν μια νέα εποχή διαρθρωτικά αυξημένης μεταβλητότητας, επισημαίνουν οι αναλυτές της BlackRock.
Περιφερειακός πόλεμος στη Μέση Ανατολή
Η περιφερειακή σύγκρουση κλιμακώνεται, απειλώντας ενεργειακές υποδομές και αυξάνοντας τη μεταβλητότητα.
Εκτίμηση κινδύνου:
Υψηλή
Στα μέσα Ιουνίου, το Ισραήλ ξεκίνησε την «Επιχείρηση Rising Lion», μια ευρείας κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, των υποδομών πυραύλων και της στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας. Οι ΗΠΑ συνέπραξαν στην επιχείρηση με πρωτοφανή πλήγματα σε τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Ο 12ήμερος πόλεμος άφησε το Ιράν ανυπεράσπιστο έναντι εναέριων και πυραυλικών επιθέσεων, μετά και τις ισραηλινές επιχειρήσεις κατά ιρανικών proxies και την πτώση του συμμάχου του Ιράν στη Συρία.
Ο πόλεμος δεν προκάλεσε ουσιαστικές διαταραχές στον εφοδιασμό ή τη μεταφορά πετρελαίου. Ωστόσο, η αβεβαιότητα γύρω από την έκταση των ζημιών και την ικανότητα του Ιράν να ανασυγκροτηθεί εγείρει ανησυχίες για τη σταθερότητα της εκεχειρίας που τέθηκε σε ισχύ λίγο αργότερα. «Αλληλοσυγκρουόμενες κόκκινες γραμμές και βαθιά δυσπιστία θα δυσχεράνουν τις διαπραγματεύσεις για το μέλλον του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και θα περιορίσουν την προοπτική μιας διαρκούς διευθέτησης» κατά την εκτίμηση της BlackRock, η οποία χαρακτηρίζει ως «εύθραυστη» και την εκεχειρία στον Λίβανο μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ.
Φωτογραφία Getty Images / Ideal Images
