Στην νέα του έκθεση με τίτλο «Σώζοντας ζωές, ξοδεύοντας λιγότερο», ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αποκαλύπτει πως με επιπλέον κατά κεφαλήν επένδυση μόλις 3 δολ., ετησίως, στον τομέα των μη μεταδοτικών νοσημάτων, μπορεί να εξοικονομηθεί διεθνώς το δυσθεώρητο ποσό του 1 τρισεκατ. δολ. έως το 2030. Η επένδυση στην υγεία δεν αποτελεί δαπάνη και έχει την υψηλότερη ανταποδοτικότητα, καθώς μπορεί να μειώσει τεράστια κόστη από την επιδείνωση και τις επιπλοκές των χρόνιων νοσημάτων (μη μεταδοτικών ή εκφυλιστικών νοσημάτων όπως συχνά τα αποκαλούμε), τα οποία σε παγκόσμια κλίμακα απορροφούν το 75%-80% των συνολικών δαπανών υγείας. Η κατηγορία αυτή των ασθενειών περιλαμβάνει τις καρδιοπάθειες, τους καρκίνους, την παχυσαρκία, τον σακχαρώδη διαβήτη, τις χρόνιες πνευμονοπάθειες όπως είναι η ΧΑΠ και το άσθμα, τα ρευματολογικά νοσήματα, τα αυτοάνοσα σαν την πολλαπλή σκλήρυνση, ό,τι δεν ανήκει στις λοιμώδεις ασθένειες.
32 εκατ. θάνατοι ετησίως
Παράλληλα με τη νέα του έκθεση, ο ΠΟΥ αποκαλύπτει νέα δεδομένα για την πρόοδο των κρατών μελών αναφορικά με τη μείωση της θνησιμότητας από τα μη μεταδοτικά νοσήματα από το 2010 έως το 2019. Παρότι το 82% των κρατών μελών του έχει καταγράψει μείωση των θανάτων από τα μη μεταδοτικά νοσήματα, η πρόοδος έχει μειώσει αισθητά ταχύτητα, σε σημείο που αρκετές χώρες να παρουσιάζουν αύξηση στη θνησιμότητα από αυτές τις ασθένειες. Το φορτίο νοσηρότητας και θνησιμότητας των μη μεταδοτικών νοσημάτων είναι εξαιρετικά βαρύ. Συνολικά τα μη μεταδοτικά νοσήματα ευθύνονται για την πλειονότητα των θανάτων διεθνώς, ενώ την ίδια ώρα περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν με ψυχικές ασθένειες (που υπάγονται στην ίδια κατηγορία). Σύμφωνα με τα ευρήματα του ΠΟΥ, το 75% των θανάτων που σχετίζονται με τα μη μεταδοτικά νοσήματα και τις ψυχικές ασθένειες, καταγράφονται στις χώρες χαμηλού και μεσαίου κατά κεφαλήν εισοδήματος, και ευθύνονται για 32 εκατ. θανάτους ετησίως. Από αυτόν τον αριθμό, τα 18 εκατ. θανάτων οφείλονται στα καρδιαγγειακά νοσήματα που αντιστοιχούν στο 56,25% των συνολικών απωλειών ανθρώπινων ζωών.
Σε λίγες ημέρες, στις 25 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη η 4η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υψηλού επιπέδου για την πρόληψη και τον έλεγχο των μη μεταδοτικών νοσημάτων, την ψυχική υγεία και την ευεξία. Στόχος της συνέλευσης είναι η υιοθέτηση φιλόδοξων πολιτικών υγείας για την ανάληψη διεθνών δράσεων και την αύξηση της χρηματοδότησης σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς της υγείας και της ανάπτυξης, με τους δείκτες υγείας, την εθνική οικονομία και το ΑΕΠ κάθε κράτους να αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία όπως έχει διατυπώσει (πολλές φορές) ο Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής πολιτικής της υγείας, διευθυντής του LSE Health στο πανεπιστήμιο London School of Economics (LSE) και καθηγητής πολιτικής και διοίκησης της υγείας στο Πανεπιστήμιο Imperial College London.
Το παράδειγμα της Δανίας
Τα μη μεταδοτικά νοσήματα και οι ψυχικές παθήσεις αποτελούν «σιωπηλούς δολοφόνους», που μας στερούν τη ζωή, την ανάπτυξη και την καινοτομία. Έχουμε, ωστόσο, τα εργαλεία να σώσουμε ζωές και να μειώσουμε τη νοσηρότητα και την ταλαιπωρία των ασθενών. Η Δανία και η Νότιος Κορέα ανήκουν στις χώρες που πρωτοστατούν σε αυτόν τον τομέα, ενσωματώνοντας στις στρατηγικές υγείας αυτά τα εργαλεία, ενώ άλλα κράτη κωλυσιεργούν. Η επένδυση στην καταπολέμηση των μη μεταδοτικών νοσημάτων δεν είναι απλώς ‘έξυπνα οικονομικά’ αλλά μια επείγουσα αναγκαιότητα για να σώσουμε ζωές και να εξασφαλίσουμε ισότιμη ανάπτυξη στις κοινωνίες, όπως επισημαίνει ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Τα μη μεταδοτικά νοσήματα με πρώτα στη λίστα τις καρδιοπάθειες, τους καρκίνους, την παχυσαρκία, τον διαβήτη και τις χρόνιες πνευμονοπάθειες έχουν πολύ υψηλή συχνότητα εμφάνισης -για παράδειγμα στην Ελλάδα καταγράφονται περισσότερα από 68.000 νέα περιστατικά καρκίνου, τουλάχιστον 20.000 εμφράγματα και 30.000-33.000 εγκεφαλικά επεισόδια ετησίως, ενώ νοσούν από διαβήτη περισσότερα από 1.200.000 άτομα και από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια περισσότερα από 700.000 άτομα.
Εξίσου βαρύ είναι το αποτύπωμα των ψυχικών νοσημάτων που πλήττουν όλες τις ηλικίες και αφορούν ανθρώπους όλων των τάξεων. Χωρίς την λήψη άμεσων και βιώσιμων μέτρων για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωσή και την μακροχρόνια αντιμετώπισή τους υπάρχει κίνδυνος να χαθούν πρόωρα εκατομμύρια ζωές. Παρότι η πλειονότητα των χωρών κατέγραψε πρόοδο στη μείωση του πρόωρου θανάτου από τα μη μεταδοτικά νοσήματα την 9ετία μεταξύ 2010-2019, το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού παρουσιάζει καθυστερήσεις σε αυτό τον τομέα.
Η Δανία μια χώρα με πολιτικές υγείας πρότυπο -που ξεχωρίζει από όλα τα Σκανδιναβικά κράτη σε πολλές πτυχές-είναι με διαφορά η χώρα με τις μεγαλύτερες βελτιώσεις αυτών των δεικτών, στον γυναικείο και τον ανδρικό πληθυσμό. Να θυμίσουμε στο σημείο αυτό πως η Δανία είναι από τις πρώτες χώρες που εφάρμοσαν πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα με αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής δόσης ακτινοβολίας και η χώρα που πρώτη διασύνδεσε την απόκτηση άδειας οδήγησης με την υποχρεωτική εκπαίδευση του ατόμου στην καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση, για την επαναφορά του με μαλάξεις στο στήθος και τεχνητή αναπνοή σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής. Οι χώρες που πέτυχαν επίσης μεγάλες βελτιώσεις περιλαμβάνουν τη Νότια Κορέα, την αχανή Κίνα, την Αίγυπτο, τη Νιγηρία την Ρωσία και τη Βραζιλία.
Ποιες ασθένειες καταγράφουν μεγάλη πρόοδο
Ας δούμε τώρα στοχευμένα σε ποιους τομείς έγινε η μεγαλύτερη πρόοδος: Η μεγαλύτερη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας αφορά τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ορισμένους καρκίνους (του παχέος εντέρου και στομάχου για τα δύο φύλα, του τραχήλου της μήτρας και του μαστού για τις γυναίκες και του προστάτη και του πνεύμονα για τους άνδρες). Στον αντίποδα, ο παγκρεατικός καρκίνος, ο ηπατικός καρκίνος και οι νευρολογικές παθήσεις (άνοια, νόσος Πάρκινσον κτλ) συνεισφέρουν περισσότερο στην αύξηση της νοσηρότητας και των θανάτων.
Λύσεις με τεράστια ανταποδοτικότητα: Πώς προκύπτει το όφελος του 1 τρισ. δολ.
Οι διαθέσιμες λύσεις για τη μείωση του φορτίου των μη μεταδοτικών νοσημάτων και των ψυχικών ασθενειών έχουν υψηλή ανταποδοτικότητα και είναι πολύ προσιτές. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να επιτρέπουν στους κολοσσούς της καπνοβιομηχανίας, της παραγωγής αλκοολούχων ποτών και αναψυκτικών και των εταιριών με τα πλήρως επεξεργασμένα τρόφιμα να «μπλοκάρουν» και να εξασθενούν την υιοθέτηση εκείνων των πολιτικών υγείας, οι οποίες προστατεύουν την υγεία των παιδιών και των ενηλίκων, με βασικό κίνητρο τα αυξημένα έσοδα από τις πωλήσεις και την φορολογία των προϊόντων τους.
Όπως επισημαίνει ο Dr Etienne Krug, Διευθυντής στον ΠΟΥ του Τομέα Καθοριστικών Παραγόντων, Προαγωγής και Πρόληψης Υγείας, είναι απαράδεκτο το εμπορικό όφελος να υπερισχύει της υγείας, της νοσηρότητας και της θνησιμότητας. Κάθε κράτος οφείλει να βάλει την ευζωία των πολιτών μπροστά από το εμπορικό κέρδος και να μην υπαναχωρεί στις δεσμεύσεις του και στην χάραξη στρατηγικών υγείας, λόγω επιχειρηματικών πιέσεων, που δέχεται από ολιγοπώλια ή μονοπώλια.
Η πλήρης εφαρμογή των προτεραιοποιημένων παρεμβάσεων που ο ΠΟΥ αποκαλεί «κορυφαίες αγορές» (Best Buys), όπως είναι η επιπλέον φορολόγηση «της αμαρτίας» (δηλαδή των προϊόντων καπνού και του αλκοόλ) προστατεύει τα παιδιά και τους έφηβους από το επιβλαβές marketing. Επιπλέον, με τον έλεγχο της υπέρτασης (που οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην υπερκατανάλωση αλατιού και αλκοόλ) και με την αύξηση των προσυμπτωματικών προγραμμάτων για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, η πρόσθετη παρέμβαση με κόστος μόλις 3 δολ. κατά κεφαλήν ετησίως θα μπορούσε να εξοικονομήσει ένα τεράστιο όφελος. Συγκεκριμένα μέχρι το 2030 η πλήρης εφαρμογή αυτών των μέτρων μπορεί να διασώσει 12 εκατ. επιπλέον ζωές, να αποφευχθούν 28 εκατ. εμφράγματα του μυοκαρδίου και εγκεφαλικά επεισόδια και να αυξήσει τα παγκόσμια υγιή έτη ζωής κατά 150 εκατ. χρόνια. Αν όλα αυτά ληφθούν υπόψη ως παραγωγικότητα υγιών πολιτών, καταλήγουμε σε ένα αστρονομικό οικονομικό όφελος ύψους 1 τρισ. δολ. διεθνώς.
Πολιτική βούληση, η αφετηρία για ένα καλύτερο μέλλον
Προφανώς για να γίνουν όλα αυτά πράξη απαιτείται πρωτίστως πολιτική βούληση, ώστε κάθε χώρα, μέσω των κυβερνώντων της να επενδύσει στη υγεία και την ευζωία της νέας γενιάς. «Ξέρουμε ότι ‘δουλεύει’. Είναι ώρα για δράση και ανάληψη τολμηρών πολιτικών υγείας που διαφυλάσσουν την ζωή των πολιτών, μειώνουν τις δαπάνες υγείας και ξεκλειδώνουν την βιώσιμη ανάπτυξη» επισημαίνει η Dr Devora Kestel, Διευθύντρια του Τομέα των Μη μεταδοτικών Νοσημάτων και των Ψυχικών Ασθενειών στον ΠΟΥ.
Οι παρεμβάσεις που προτείνονται στην 4η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών περιλαμβάνουν:
1. Την χρηματοδότηση και την εφαρμογή των μέτρων που αποκαλούνται «καλύτερες αγορές» (Best Buys) προσαρμοσμένες σε εθνικό επίπεδο κάθε φορά.
2. Την επιβολή αυξημένης φορολογίας σε προϊόντα καπνού, αλκοόλ και αναψυκτικών
3. Την ενδυνάμωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με τη διενέργεια περισσότερων προγραμμάτων προσυμπτωματικής διάγνωσης
4. Την προστασία των παιδιών και των εφήβων από το επιβλαβές marketing
5. Την διεύρυνση της πρόσβασης των πολιτών σε βασικά φάρμακα και τεχνολογίες υγείας
6. Την αποτροπή της παρεμπόδισης των πολιτικών υγείας από την βιομηχανία
7. Την θέσπιση τολμηρών στόχων στη δημόσια υγεία και την ευζωία
