H σταδιακή ένταξη της Gen Ζ στην αγορά εργασίας έχει αλλάξει το τοπίο. Η Επιχειρηματικότητα καταλαμβάνει σταθερά την πρώτη θέση στις προτιμήσεις της νέας γενιάς, καθώς βλέπουν ως ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον εργασίας που τους παρέχει ευελιξία, ανεξαρτησία και ποιότητα ζωής το να ξεκινήσουν μια δική τους δουλειά. Παράλληλα αυξάνεται ολοένα ο προσανατολισμός των νέων σε επαγγέλματα που έχουν στο επίκεντρό τους τον άνθρωπο.
Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα επαγγελματικών ενδιαφερόντων που έχει διεξαχθεί στην Ελλάδα από την Orientum, με δείγμα 54.482 μαθητών Γενικού Λυκείου, η Επιχειρηματικότητα αναδεικνύεται σε leader των προτιμήσεών τους, με ποσοστά υψηλού ενδιαφέροντος που κυμαίνονται από 41,85% έως 42,43%, τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια. Ακολουθούν επαγγελματικές κατηγορίες όπως η Συμβουλευτική & Ψυχολογία, η Διοίκηση, η Φιλανθρωπία και ο Εθελοντισμός, καθώς και ο Αθλητισμός, επιβεβαιώνοντας τον προσανατολισμό των νέων προς τον ανθρωποκεντρικό τομέα.
Παράλληλα, η έρευνα αποκάλυψε σημαντικές ασυμβατότητες μεταξύ των επαγγελματικών ενδιαφερόντων των μαθητών και των αναγκών της αγοράς εργασίας. Τομείς με υψηλή ζήτηση, όπως η Τεχνολογία Η/Υ και Ηλεκτρολογία, η Μηχανολογία, οι Κατασκευές, τα Logistics, η Ναυτιλία, ο Τουρισμός και Φιλοξενία, κατατάσσονται χαμηλά στις προτιμήσεις των μαθητών.
Ενδεικτικά, η Τεχνολογία Η/Υ και Ηλεκτρολογία βρίσκεται στην 25η θέση με ποσοστό υψηλού ενδιαφέροντος 14,57%, ενώ η Μηχανολογία στην 31η θέση με 11,81%. Επιπλέον, παρατηρούνται έντονες έμφυλες διαφοροποιήσεις, με τα κορίτσια να δείχνουν προτίμηση σε επαγγέλματα του τομέα της Υγείας και της Πρόνοιας, ενώ τα αγόρια προσανατολίζονται περισσότερο προς τεχνικά επαγγέλματα.
Αξίζει να σημειωθεί πως η Gen Z είναι η γενιά που δίνει προτεραιότητα στην ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, αντί για την επαγγελματική ανέλιξη με όρους εξουθένωσης, όπως οι προηγούμενες γενιές.
Πάντως η αγορά δείχνει να αναγνωρίζει τις δυνατότητες της νέας γενιάς, αλλά η αξιοποίησή τους είναι ακόμη περιορισμένη. Υπάρχουν επιχειρήσεις που επενδύουν στην καινοτομία και αγκαλιάζουν τις τεχνολογικές δεξιότητες των νέων, αλλά οι περισσότερες παραμένουν εγκλωβισμένες σε παραδοσιακά μοντέλα σκέψης και λειτουργίας
Μισθολογικές απαιτήσεις και αλλαγή εργοδότη
Οι υψηλές προσδοκίες της Gen Ζ είναι συχνά δύσκολο να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα της αγοράς εργασίας. Πολλά στελέχη των εταιρειών σχολιάζουν ότι τα νέα ταλέντα υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους, ιδίως όσον αφορά τις αποδοχές που επιδιώκουν. Εκτός αυτού, καλλιεργούνται συχνά στερεότυπα, όπως ότι πρόκειται για μία γενιά των «εύκολων λύσεων», που είναι παρορμητική και έχει έλλειψη ρεαλισμού.
Πράγματι, η Gen Ζ θέτει επίμονα στον χώρο εργασίας τα αιτήματα και τις απαιτήσεις της και ως έναν βαθμό ίσως να δρα παρορμητικά σε κάποιες περιπτώσεις. Οι υψηλές μισθολογικές απαιτήσεις της νέας γενιάς οφείλονται εν μέρει στην οικονομική αβεβαιότητα, η οποία επιδεινώνεται λόγω της αύξησης του κόστους ζωής. Επομένως, οι επιχειρήσεις καλούνται να αναπτύξουν ελκυστικά μοντέλα αμοιβών που να ανταποκρίνονται στις προσδοκίες αυτές, χωρίς να υπερβαίνουν τα δικά τους οικονομικά όρια.
Όπως έδειξε έρευνα του γερμανικού ιδρύματος Friedrich Ebert (FES), η Gen Ζ δεν είναι η μόνη που θέτει ως βασική προτεραιότητα την εξασφάλιση ενός βιώσιμου εισοδήματος, καθώς οι γενιές X και Y θέτουν επίσης το ζήτημα, κινούμενες προς την ίδια κατεύθυνση. Ο εργοδότης δεν είναι πλέον το απόλυτο «αφεντικό» που ορίζει τους κανόνες. Πλέον, οι κανόνες συναποφασίζονται με τους εργαζομένους. Αν ο μισθός δεν είναι αρκετός, αν η επιχείρηση δεν λειτουργεί σωστά, ο εργαζόμενος απλώς αλλάζει δουλειά, ειδικά αν ανήκει στη Gen Z.
Η προθυμία των νέων επαγγελματιών να αλλάξουν εργασία, έγκειται στις προσδοκίες τους για επαγγελματική ανέλιξη. Επιδιώκουν γρήγορες ευκαιρίες προαγωγής και σαφείς πορείες σταδιοδρομίας. Εάν η εκάστοτε εταιρεία δεν εκπληρώνει αυτές τις προσδοκίες, οι νέοι και οι νέες στρέφονται συχνά αλλού, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να μην επωφελούνται από τις δυνατότητές τους, παρά το γεγονός ότι έχουν επενδύσει στην κατάρτισή τους. Ως εκ τούτου, οι εταιρείες καλούνται να βρουν νέα ελκυστικά «πακέτα» ώστε να διατηρήσουν μακροπρόθεσμα το ανθρώπινο δυναμικό τους.
Επομένως, η βασική διαφορά της Gen Ζ συγκριτικά με τις προηγούμενες γενιές, πέρα από την τεχνολογική-ψηφιακή της εξοικείωση, είναι η ηθική διάσταση που προσδίδει στο εργασιακό περιβάλλον. Απαιτεί η μεταχείριση της να κινείται σε ένα πλαίσιο, στο οποίο λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητές της και να εισπράττει αναγνώριση.
Γι' αυτόν τον λόγο ζητά ισορροπία μεταξύ επαγγελματικών υποχρεώσεων και προσωπικής ζωής, δίνοντας βάρος σε ζητήματα ψυχικής υγείας και είναι διατεθειμένη να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές, εφόσον το κρίνει απαραίτητο.
