Ροή
Οι τρεις βασικότεροι χρηματιστηριακοί δείκτες S&P500, Dow Jones και Nasdaq το τελευταίο εξάμηνο έχουν υποχωρήσει από τα ιστορικά υψηλά τους κατά 18,6%, 15% και 28,6% αντίστοιχα. Μάλιστα, το πρώτο τετράμηνο του 2022, ήταν το χειρότερο από το 1939 για τον δείκτη S&P 500. Να σημειωθεί ότι η κεφαλαιοποίηση στα Αμερικάνικα χρηματιστήρια (NYSE και NASDAQ) αποτελεί σχεδόν το 50% της κεφαλαιοποίησης που έχουν όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου μαζί.
Το ίδιο διάστημα, δηλαδή τους τελευταίους έξι μήνες, τα κρυπτονομίσματα ζουν το δικό τους -μακράς διαρκείας- Βατερλό με το Bitcoin να έχει χάσει σχεδόν 50%, το Coinbase – ανταλλακτήριο κρυπτογράφησης- να έχει υποχωρήσει σχεδόν 80%. Πριν 10 μέρες, το TerraUSD, ένα «stablecoin», δηλαδή ένα κρυπτονόμισμα που υποστηρίζεται από περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων κι άλλων κρυπτονομισμάτων και το οποίο υποτίθεται ότι διατηρεί, για την ακρίβεια διατηρούσε, την αξία του ενός δολαρίου, έπεσε μέχρι και τα δεκατέσσερα σεντς δολαρίου! Το Luna ένα άλλο κρυπτονόμισμα που συνδέεται με το Terra έχασε σχεδόν όλη την αξία του!
Η κατάσταση στα ομόλογα δεν είναι καλύτερη. Ιδιαίτερα το τελευταίο τρίμηνο οι ρευστοποιήσεις είναι περισσότερες με αποτέλεσμα την αύξηση των αποδόσεων τους. Οι επενδυτές τρέπονται σε γενική φυγή από το ρίσκο.
Κερδισμένο σε αυτό το περιβάλλον βγαίνει το αμερικανικό δολάριο καθώς και οι τιμές ενέργειας που είναι σε σταθερή άνοδο. Όμως όπως ήδη αναφέραμε παραπάνω, όπου άλλου και να κοιτάξεις βλέπεις πωλήσεις! Μάλιστα η συνολική ρευστότητα που δημιουργείται όχι μόνο γράφει νέα υψηλά αλλά επιμένει να παραμένει στην «εξέδρα». Το χρήμα επιλέγει να «κάθεται στην εξέδρα» ακόμη και σε αυτό το περιβάλλον του υψηλού πληθωρισμού! Επιλέγει να χάσει ας πούμε ένα 7% αν υποθέσουμε ότι ο πληθωρισμός φέτος θα τρέξει με 7% παρά να ψάξει να βρει διέξοδο!
ΓΡΑΦΗΜΑ 1: Δείκτης προσφοράς χρήματος Μ2 στις ΗΠΑ. Οι δείκτες προσφοράς χρήματος (Μ0, Μ1, Μ2 και Μ3) υποδεικνύουν το ποσοστό του ρευστού χρήματος που κυκλοφορεί σε μια οικονομία.
Για να δούμε τι έγινε πριν έξι μήνες και κατά πάσα πιθανότητα πυροδότησε το κύμα πωλήσεων που είναι σε εξέλιξη. Στα τέλη Νοεμβρίου του 2021, ο Jerome Powell, ο πρόεδρος της Fed, ανακοίνωσε ότι η κεντρική τράπεζα θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό, ο οποίος τότε είχε ανέλθει σε υψηλό τριακονταετίας, στο 6,2%. Το Μάρτιο του 2022, αφού το Υπουργείο Εργασίας ανακοίνωσε ότι ο πληθωρισμός είχε φθάσει σε υψηλό σαράντα ετών, στο 7,9%, η Fed αύξησε το επιτόκιο κατά 0,25% και ανέφερε ότι θα μπορούσε να προχωρήσει σε έως και έξι ακόμη αυξήσεις επιτοκίων πριν από το τέλος του έτους. Μάλιστα ο Jerome Powell θέλοντας να δείξει το κλίμα που επικρατούσε στη συνεδρίαση της Fed τον Μάρτιο του 2022, που αποφασίσθηκε η αύξηση του επιτοκίου, είπε τα εξής: "Καθώς κοίταξα γύρω από το τραπέζι στη σημερινή συνεδρίαση, είδα μια επιτροπή που έχει έντονη επίγνωση της ανάγκης να επιστρέψουμε στη σταθερότητα των τιμών και είναι αποφασισμένη να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία μας για να πετύχει ακριβώς αυτό". Με λίγα λόγια θέλησε να πει με εύσχημο τρόπο σε όλους τους εμπλεκόμενους ότι η ρευστότητα θα μειωθεί με κάθε τρόπο οπότε όσοι είστε «απλωμένοι» μαζευτείτε!
Τον τελευταίο καιρό, ο Jerome Powell έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θα καλωσόριζε μια "αυστηρότερη νομισματική πολιτική". Η δήλωση αυτή μπορεί να μεταφραστεί κατά προσέγγιση ότι σημαίνει υψηλότερα επιτόκια δανείων και χαμηλότερες αποτιμήσεις στη χρηματιστηριακή αγορά. Μάλιστα σε μια τελευταία συνέντευξη τύπου που έδωσε, δήλωσε: "Πρέπει να κοιτάξουμε γύρω μας και να συνεχίσουμε αν δεν δούμε ότι οι χρηματοπιστωτικές συνθήκες έχουν περιοριστεί επαρκώς"- αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ότι η Fed πιστεύει ότι η αγορά πρέπει να πέσει περαιτέρω.
Οι αγορές στις ΗΠΑ παρόλο που είναι σε πίεση ισχυρών πωλήσεων το τελευταίο εξάμηνο, παρόλο που ο δείκτης Dow Jones συμπλήρωσε οχτώ σερί πτωτικές εβδομάδες και ο S&P 500 επτά σερί πτωτικές εβδομάδες, τώρα αρχίζουν να μπαίνουν σε υπερπουλημένα επίπεδα, τουλάχιστον όπως αυτά ορίζονται σε επίπεδο τεχνικής ανάλυσης τιμών. Αυτή η παρατήρηση δείχνει ότι στατιστικά σε κοντινό χρονικό διάστημα θα δούμε ανοδική αντίδραση.
Παρόλα αυτά οι αγορές θα μπορούσαν να έχουν αρκετά κάτω με δεδομένο ότι οι αγορές κάνουν κύκλους και οι αποτιμήσεις των μετοχών άλλες φορές διαπραγματεύονται υψηλότερα ενός μέσου όρου τους κι άλλες φορές χαμηλότερα. Ας δούμε για παράδειγμα το λόγο τιμής προς κέρδη, ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο μέτρο αποτίμησης. Για τον S&P 500, ο μέσος όρος του λόγου τιμή προς κέρδη, ή P/E, από το 1880 μέχρι σήμερα είναι περίπου δεκαέξι. Σήμερα μετά την εξάμηνη πτώση των τιμών των μετοχών και τα καλά αποτελέσματα που ανακοινώνουν οι εταιρείες, ο λόγος P/E βρίσκεται κοντά στο είκοσι (20.3 πηγή: Barron’s).
ΓΡΑΦΗΜΑ 2: Διάγραμμα τιμών P/E για τον δείκτη S&P500. Η ελάχιστη τιμή 5.3 καταγράφηκε το Δεκέμβριο του 1917 και η μέγιστη τιμή 70.9 τον Ιανουάριο του 2009.
Ωστόσο, η ιστορία μας λέει επίσης ότι οι αγορές συχνά υπερβαίνουν κατά πολύ προς κάτω το μέσο όρο τους, όπως συμβαίνει και στην άνοδο, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί η πτώση – εφόσον έρθει στη το επόμενο διάστημα- να είναι αρκετά μεγαλύτερη και να μη σταματήσει όταν συναντήσει το μέσο όρο αποτιμήσεων.
Κλείνοντας, να γράψω ότι κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το τι θα συμβεί. Όμως όσο η Fed χρησιμοποιεί μέσα για να τιθασεύσει τον πληθωρισμό, οι επενδυτές θα πρέπει να είναι προσεκτικοί. Σε κάθε περίοδο αύξησης των επιτοκίων και αστάθειας των αγορών, υπάρχει ο κίνδυνος κάτι να σπάσει και να πυροδοτήσει ένα γρήγορο κραχ. Η περιδίνηση της TerraUSD, μαζί με την κατάρρευση της Luna (ΓΡΑΦΗΜΑ 3), αποτέλεσαν ένα παράδειγμα. Κατά πάσα πιθανότητα, τα ποσά που χάθηκαν στη συγκεκριμένη πανωλεθρία δεν ήταν αρκετά για να απειλήσουν το ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ήταν όμως μια επίκαιρη υπενθύμιση του πως μοιάζει ένα γρήγορο παραδοσιακό κραχ.
ΓΡΑΦΗΜΑ 3: Διάγραμμα τιμών Luna. Σε ένα μήνα έχασε το 97% της αξίας του.
*Ο κ. Στέλιος Ορφανάκης έχει εργαστεί μεταξύ άλλων θέσεων ως Επενδυτικός Σύμβουλος στην Ιδιωτική Τραπεζική, ενώ τώρα εργάζεται ως Καθηγητής (M.Sc) Φυσικών και Θετικών Επιστημών στη Δημόσια Εκπαίδευση (ΓΕ.Λ Νίκαιας Λάρισας). Είναι πτυχιούχος φυσικός με μεταπτυχιακές σπουδές, έχει εξειδικευθεί στην Τραπεζική Διοίκηση και σε Παράγωγα Προϊόντα ενώ διατηρεί τη θέση του Προέδρου ΔΣ CEO στην Open Up.
