Στραμμένη την προσοχή στις διαπραγματεύσεις της ιταλικής κυβέρνησης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον τρόπο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων των ιταλικών τραπεζών έχει η ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Οικονομίας, με τον Γιώργο Σταθάκη να δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για το θέμα.
Τα «κόκκινα» δάνεια που έχουν συσσωρεύσει οι ιταλικές τράπεζες υπολογίζονται σε 200 δισ. ευρώ, ήτοι στο 17% του συνόλου, όταν στην Ελλάδα είναι σε τριπλάσια επίπεδα και ξεπερνούν το 50% του συνόλου. Ωστόσο, πρόσφατες ανακοινώσεις της ΕΚΤ για τον τρόπο διαχείρισης των κόκκινων δανείων στην Ιταλία έφεραν τα ιταλικά πιστωτικά ιδρύματα στο επίκεντρο της προσοχής και οδήγησαν σε μεγάλες απώλειες τις μετοχές τους.
Οι παρατηρήσεις της ΕΚΤ επιτάχυναν το διάλογο της ιταλικής κυβέρνησης με τις ευρωπαϊκές αρχές για τη διευθέτηση του προβλήματος. Αρχικά η Ιταλία επιδίωξε τη δημιουργία μιας «κακής τράπεζας», ήτοι ένα συνδυασμό των μοντέλων που έχουν εφαρμοσθεί από το 2009 στην Ιρλανδία για την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους και συγκεκριμένα της National Asset Management Agency που ιδρύθηκε το 2009 και της Insolvency Service of Ireland που ξεκίνησε να λειτουργεί το 2013.
Τον Οκτώβριο όμως οι Βρυξέλλες απέρριψαν το ιταλικό σχέδιο, που προέβλεπε τη δημιουργία «bad bank» η οποία θα είχε τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί κρατικές εγγυήσεις, μετά από ενστάσεις για το πώς θα αποτιμηθούν οι εγγυήσεις αυτές. Επιπρόσθετα η ενεργοποίηση από την 1η Ιανουαρίου 2016 της οδηγίας για την «Ανάκαμψη και εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων επενδύσεων», ευρύτερα γνωστής ως BRRD (Banking Recovery and Resolution Directive) κατέστησε ουσιαστικά ανέφικτη τη δημιουργία μιας «κακής τράπεζας».
Την τελευταία εβδομάδα οι συζητήσεις για την επίτευξης λύσης εντάθηκαν με την ιταλική πλευρά να υιοθετεί μάλιστα υψηλούς τόνους έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ειδικά έναντι της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της ΕΕ, η οποία έθετε διαρκώς γραφειοκρατικά εμπόδια. Αν και τελικά βρέθηκε κοινό έδαφος επί μιας σύνθετης λύσης αυτή αναμένεται πως θα κλειδώσει σε συνάντηση που θα έχουν στις Βρυξέλλες η Επίτροπος για θέματα Ανταγωνισμού, Margrethe Vestager, με τον Ιταλό υπουργό Οικονομικών Pier Carlo Padoan.
Η Ιταλία φαίνεται να προτείνει σε αυτή τη φάση τη δημιουργία ενός φορέα παροχής εγγυήσεων προς τις τράπεζες. Το νέο σχέδιο δίνει στις ιταλικές τράπεζες την δυνατότητα να αγοράζουν κρατικές εγγυήσεις που θα διευκολύνουν την πώληση προβληματικών δανείων σε ειδικά οχήματα (SPV). Με το σχέδιο αυτό θα μειωθεί το χάσμα τιμών, μεταξύ ονομαστικής και πραγματικής αξίας. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να διασφαλίσει πως τα SPV δεν θα αποκτήσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε προνομιακή τιμή, αλλά θα πληρώσουν την ίδια τιμή που θα εφαρμοζόταν εάν ενδιαφερόταν οποιοδήποτε άλλος ανταγωνιστής, ήτοι ότι η όλη διαδικασία θα αντανακλά την τιμή αγοράς και θα γίνει σε εθελοντική βάση.
Το σύνθετο αυτό σχήμα έχει τραβήξει την προσοχή της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία πριν την υπογραφή του Μνημονίου τον Ιούλιο τασσόταν υπέρ της δημιουργίας ενός ενδιάμεσου δημόσιου φορέα διαχείρισης «κόκκινων» στεγαστικών και επιχειρηματικών δανείων. Αν η ιταλική προσέγγιση προχωρήσει και αποδειχθεί εφικτή δεν αποκλείεται να αποτελέσει μερικώς λύση και για την Ελλάδα. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να αυξηθεί το αξιόχρεο του Ελληνικού Δημοσίου προκειμένου οι εγγυήσεις του να έχουν αξία, αλλά και να επιτραπεί από τους δανειστές η χορήγηση πρόσθετων κρατικών εγγυήσεων, τομέας που σήμερα έχουν οριστεί συγκεκριμένα πλαφόν.
Οι θεσμοί έχουν εξαρχής ζητήσει η αναδιάρθρωση των δανείων να γίνει με ευθύνη των ελληνικών τραπεζών, αφενός διότι επιδιώκουν να περιορίσουν τις ανάγκες ανακεφαλοποίησης των ελληνικών τραπεζών, αφετέρου διότι θέλουν να ανοίξουν το δρόμο στα ξένα funds. Να σημειωθεί πως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) είχε απορρίψει την πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για ενδιάμεσο φορέα, υποστηρίζοντας ότι ένας τέτοιος φορέας μπορούσε – μεταξύ άλλων - να αποτελέσει πηγή διαφθοράς.
