Ο προϋπολογισμός του 2026 που κατατέθηκε την Πέμπτη στη Βουλή είναι σύμφωνα με τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκο Πιερρακάκη «ρεαλιστικός, κοινωνικός, εφαρμόσιμος και αναπτυξιακός».
Είναι όμως και ένας προϋπολογισμός υψηλών απαιτήσεων που βάζει μια σειρά από δύσκολα στοιχήματα για την ερχόμενη χρονιά.
Στοίχημα 1ο: Οι επενδύσεις
Το πιο μεγάλο στοίχημα του προϋπολογισμού του 2026 είναι η αύξηση των επενδύσεων κατά 10,2% σε σχέση με φέτος. Ο στόχος είναι απαραίτητος για να επιτευχθεί μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας κατά 2,4% που έχει θέσει ως στόχο η κυβέρνηση αλλά και για να κλείσει το «επενδυτικό κενό» που μας χωρίζει με την υπόλοιπη Ευρώπη στο μικρότερο σημείο του από την έναρξη της κρίσης του 2010, καθώς σε ονομαστικούς όρους οι επενδύσεις θα ανέλθουν στο 17,7% του ΑΕΠ.
Ο φιλόδοξος αυτός στόχος είναι και ο πιο δύσκολος να επιτευχθεί όπως έχει δείξει και το πρόσφατο παρελθόν όπου οι αρχικοί επενδυτικοί στόχοι αναθεωρήθηκαν στη συνέχεια προς τα κάτω.
Στοίχημα 2ο: Το Ταμείο Ανάκαμψης
Το δεύτερο μεγάλο στοίχημα έχει άμεση σχέση με το πρώτο αλλά αποκτά ξεχωριστή σημασία γιατί μιλάμε για το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και τον κίνδυνο του να χαθούν επιδοτήσεις για τη χώρα μας. Κομβικό ρόλο στην επίτευξη του επενδυτικού στόχου που βάζει ο προϋπολογισμός έχει το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) το οποίο είναι και το μεγαλύτερο των τελευταίων 16 ετών με συνολικό ύψος 16,719 δισ. ευρώ.
Από αυτά τα 7,192 δισ. θα προέλθουν από τις επιχορηγήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, αρκεί αυτό να υλοποιηθεί χωρίς προβλήματα καθώς τα έργα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις 31 Αυγούστου του 2026. Μέχρι τότε η Ελλάδα θα πρέπει να έχει προχωρήσει σε δύο αιτήματα πληρωμής επιδοτήσεων ολοκληρώνοντας τα συμφωνημένα ορόσημα.
Στοίχημα 3ο: Τα φορολογικά έσοδα
Η συνεχής αύξησης των φορολογικών εσόδων που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια λόγω του πληθωρισμού, της ανόδου της οικονομικής δραστηριότητας αλλά και των μέτρων αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής στηρίζει τον κρατικό προϋπολογισμό επιτρέποντας τη μείωση του χρέους και τη λήψη μέτρων στήριξης και νέων παροχών προς τους πολίτες.
Και ο πήχης μπαίνει πιο ψηλά για το 2026: Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού από φόρους αναμένεται να φτάσουν τα 73,64 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 2,49 δισ. ευρώ ή 3,5% έναντι του 2025 κυρίως λόγω της προβλεπόμενης μεγέθυνσης της οικονομίας.
Αναμένεται αύξηση 4,2% στα έσοδα από το ΦΠΑ, ενώ ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων αναμένεται να φέρει ελάχιστα λιγότερα έσοδα από το 2015 παρά τη μείωση των φορολογικών συντελεστών λόγω της αύξησης των μισθών και των συντάξεων. Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων προβλέπεται να ανέλθει στο ποσό των 8.576 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 788 εκατ. ευρώ έναντι του 2025, λόγω των εκτιμώμενων αυξημένων αποτελεσμάτων των επιχειρήσεων κατά το τρέχον φορολογικό έτος
Στοίχημα 4ο: Οι κρατικές δαπάνες
Εκτός από την μόνιμη αύξηση φορολογικών εσόδων η μόνιμη μείωση των κρατικών δαπανών είναι ο άλλος τρόπος με τον οποίο μπορεί να δημιουργηθεί χώρος για επιπλέον παροχές βάσει των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων. Και σε αυτό το πεδίο αν και έχουν γίνει κινήσεις τα τελευταία χρόνια μένουν να γίνουν ακόμη πολλά για το λεγόμενο «νοικοκύρεμα» των δαπανών, το οποίο πολλές κυβερνήσεις έχουν επιχειρήσει στο παρελθόν χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Οι κρατικές δαπάνες (Γενικής Κυβέρνησης) θα αυξηθούν, από τα στα 130 δισ. ευρώ το 2026 και οι επισκοπήσεις δαπανών ανά υπουργείο και φορέα της κυβέρνησης συνεχίζονται.
Στοίχημα 5ο: Η συγκράτηση του πληθωρισμού
Ο πληθωρισμός είναι «ευχή και κατάρα» για τον προϋπολογισμό. Και αυτό γιατί από τη μια ανεβάζει το ονομαστικό ΑΕΠ βελτιώνοντας τους δείκτες στους οποίους λειτουργεί ως παρονομαστής με βασικότερο τον λόγο χρέους ως προς το ΑΕΠ αλλά από την άλλη επιβαρύνει σημαντικά τα νοικοκυριά. Ο προϋπολογισμός προβλέπει πως ο ρυθμός αύξησης του εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή το 2026 θα διαμορφωθεί στο 2,2% προσεγγίζοντας τον μεσοπρόθεσμο στόχο της ΕΚΤ.
Στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού σημειώνεται πως η «εξέλιξη αυτή υποδηλώνει την εξομάλυνση των υποκείμενων πιέσεων τόσο στον τομέα των τροφίμων όσο και στον δομικό πυρήνα του πληθωρισμού καθώς και την αρνητική επίδραση της συνιστώσας της ενέργειας, της τάξεως των 0,2 ποσοστιαίων μονάδων, στον ετήσιο ρυθμό μεταβολής του εναρμονισμένου δείκτη».
Ο πληθωρισμός αποτελεί κομβικό σημείο καθώς όπως σημειώνει και η εισηγητική έκθεση η άνοδος του πραγματικού μέσου μισθού κατά 1,5% που προβλέπει ο προϋπολογισμός αποδίδεται κατά βάση στην εκτιμώμενη άμβλυνση των πληθωριστικών πιέσεων εντός του 2026.
Οι βασικοί κίνδυνοι
Όλα τα παραπάνω βασίζονται στο επικρατέστερο σενάριο για την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία. Όμως υπάρχουν και μια σειρά από κίνδυνοι που απειλούν την προβλεπόμενη πορεία της ελληνικής οικονομίας με σημαντικότερη πηγή αβεβαιότητας σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού τις επιπτώσεις των μέτρων προστατευτικής εμπορικής πολιτικής (επιβολή δασμών) που ξεκίνησαν από τις ΗΠΑ.
Πέραν των εξελίξεων στο πεδίο των διεθνών εμπορικών σχέσεων, σημαντικοί κίνδυνοι σχετίζονται με τις τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, οι οποίες μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη διεθνή οικονομική δραστηριότητα, ιδίως μέσω των τιμών της ενέργειας.
Επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου και αβεβαιότητας εντοπίζονται σε σχέση με την ταχύτητα επιστροφής του πληθωρισμού στον μεσοπρόθεσμο στόχο της ΕΚΤ καθώς και με τις επιπτώσεις αυτών των εξελίξεων στην πορεία της νομισματικής πολιτικής.
