Ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας για έκτο συνεχόμενο χρόνο και μάλιστα με ρυθμό της τάξης του 2,4% προβλέπει ο κρατικός προϋπολογισμός του 2026. Η εκτίμηση για διατήρηση των ανθεκτικών ρυθμών ανάπτυξης των τελευταίων ετών και την ερχόμενη χρονιά στηρίζεται στη δυναμική των επενδύσεων που ενισχύεται από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και από την ενίσχυση της κατανάλωσης λόγω της ανόδου του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών, όμως ελλοχεύουν και κίνδυνοι που μπορούν να εκτροχιάσουν τις εκτιμήσεις του προϋπολογισμού.
Έτσι, η εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού αναγνωρίζει και μια σειρά από -κυρίως εξωγενείς- αβεβαιότητες: Από την γεωπολιτική αβεβαιότητα και τις μεταβαλλόμενες συνθήκες στο παγκόσμιο εμπόριο και στις αγορές ενέργειας έως τους κινδύνους για τη δημοσιονομική και πολιτική σταθερότητα σε μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες που θα επηρεάσουν και τη δική μας οικονομία.
«Υπό τις παρούσες συνθήκες η σημαντικότερη πηγή αβεβαιότητας αφορά στις πιθανές επιπτώσεις της προστατευτικής εμπορικής πολιτικής», σημειώνει η εισηγητική έκθεση παρατηρώντας ωστόσο πως η σχετική αβεβαιότητα έχει αμβλυνθεί ως απόρροια της συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, ενώ η επίδραση αυτών στην ελληνική οικονομία αναμένεται να είναι περιορισμένη λόγω του σχετικά χαμηλού μεριδίου των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, συνεχίζουν να υφίστανται σημαντικές πηγές κινδύνων και αβεβαιότητας, οι οποίες περιλαμβάνουν συγκεκριμένες προβλέψεις της εμπορικής συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ. Επιπλέον, περιλαμβάνουν τις πιθανές επιδράσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία από την κατάληξη των εμπορικών διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας αλλά και από την πορεία της συναλλαγματικής ισοτιμίας μεταξύ ευρώ και δολαρίου.
Πέραν των εξελίξεων στο πεδίο των διεθνών εμπορικών σχέσεων, σημαντικοί κίνδυνοι σχετίζονται με τις τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, οι οποίες μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη διεθνή οικονομική δραστηριότητα, ιδίως μέσω των τιμών της ενέργειας.
Επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου και αβεβαιότητας εντοπίζονται σε σχέση με την ταχύτητα επιστροφής του πληθωρισμού στον μεσοπρόθεσμο στόχο της ΕΚΤ καθώς και με τις επιπτώσεις αυτών των εξελίξεων στην πορεία της νομισματικής πολιτικής. «Αν και οι εν λόγω κίνδυνοι έχουν μειωθεί σημαντικά, ενδεχόμενη διατήρηση ή ενίσχυση των πληθωριστικών πιέσεων - ακόμη και σε επίπεδα σαφώς χαμηλότερα σε σχέση με τα προηγούμενα έτη - είναι πιθανό να επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα μέσω της επίδρασής της στην καταναλωτική συμπεριφορά των νοικοκυριών και στην επενδυτική ζήτηση», σημειώνεται σχετικά.
Προϋπολογισμός: Τα τρία κακά σενάρια για το ΑΕΠ του 2026
Υπό την σκιά των παραπάνω αβεβαιοτήτων η εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού περιλαμβάνει ανάλυση ευαισθησίας με τρία σενάρια τα οποία μπορούν να εκτροχιάσουν την πορεία του ΑΕΠ, του πληθωρισμού, της ανεργίας αλλά και του εξωτερικού ισοζυγίου.
Σενάριο 1 – Ανατίμηση του ευρώ
Το σενάριο της ανατίμησης κατά 10% του ευρώ έναντι του δολαρίου οδηγεί σε μείωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 0,3% σε σχέση με το βασικό σενάριο, ήτοι σε πραγματικό ρυθμό μεγέθυνσης ίσο με 2,0%, ως αποτέλεσμα της αρνητικής του επίδρασης στο εμπορικό ισοζύγιο, η οποία προκύπτει τόσο μέσω χαμηλότερων εξαγωγών όσο και μέσω υψηλότερων εισαγωγών.
Η απόκλιση από το βασικό σενάριο είναι μεγαλύτερη για το ονομαστικό ΑΕΠ, το οποίο είναι κατά 1,1% μικρότερο σε σχέση με το βασικό σενάριο, λόγω της ισχυρής αντιπληθωριστικής επίδρασης της ανατίμησης του νομίσματος. Στο σενάριο αυτό η μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας οδηγεί σε επιβάρυνση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών κατά περίπου 0,5 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η αρνητική απόκλιση του ονομαστικού ΑΕΠ συνεπάγεται επιβάρυνση του δημοσιονομικού ισοζυγίου κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες λόγω της αρνητικής επίδρασης στο σκέλος των εσόδων.
Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης αυξάνεται κατά 1,8 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το βασικό σενάριο, ως αποτέλεσμα του χαμηλότερου δημοσιονομικού ισοζυγίου και κυρίως της χαμηλότερης αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ.
Σενάριο 2 – Αύξηση του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ
Το σενάριο της αύξησης του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ κατά 100 μονάδες βάσης ασκεί πολύ μικρή επίδραση στα μεγέθη του εξωτερικού τομέα, με το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να αποκλίνει ελάχιστα σε σχέση με το βασικό σενάριο. Ωστόσο, οδηγεί σε χαμηλότερο πραγματικό ΑΕΠ κατά 0,2% κυρίως μέσω της αρνητικής επίδρασης στην ιδιωτική κατανάλωση, σε αντίθεση με το πρώτο σενάριο όπου η κατανάλωση είναι υψηλότερη λόγω της μείωσης των τιμών των εισαγωγών.
Η επίδραση στο επίπεδο των τιμών είναι αντιπληθωριστική, αλλά σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με το πρώτο σενάριο, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η αρνητική απόκλιση σε όρους του ονομαστικού ΑΕΠ. Ως αποτέλεσμα, το δημοσιονομικό ισοζύγιο είναι χαμηλότερο κατά 0,2% σε σχέση με το βασικό σενάριο, ενώ μικρότερη είναι η αρνητική επίδραση στο πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα, καθώς προκύπτει και μία μικρή αύξηση στις δαπάνες για τόκους.
Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης αυξάνεται σε σχέση με το βασικό σενάριο, αλλά σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με το σενάριο της ανατίμησης του νομίσματος, με την αύξηση να περιορίζεται στις 0,8 ποσοστιαίες μονάδες.
Σενάριο 3 – Πετρέλαιο με πάνω από 100 δολάρια το βαρέλι
Στο τρίτο υποθετικό σενάριο η τιμή του πετρελαίου διαμορφώνεται σε επίπεδα άνω των 100 δολαρίων ανά βαρέλι, οδηγώντας σε μία σημαντική μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης (κατά 0,7% σε σχέση με το βασικό σενάριο) καθώς και σε μία μείωση των επενδύσεων (κατά 0,9% σε σχέση με το βασικό σενάριο).
Σε πραγματικούς όρους οι εισαγωγές μειώνονται, καθ’ όσον η αρνητική επίδραση της αύξησης της τιμής του πετρελαίου στην εγχώρια ζήτηση υπερισχύει της επίδρασης στην αξία των εισαγωγών. Σε ονομαστικούς όρους οι εισαγωγές αυξάνονται κατά 7,4% περίπου σε σχέση με το βασικό σενάριο, αλλά η αύξηση των εξαγωγών είναι αντίστοιχα υψηλή, με αποτέλεσμα το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να επιδεινώνεται μόνο κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες.
Ταυτόχρονα, η μεγάλη αύξηση της τιμής του πετρελαίου οδηγεί σε ισχυρότατες πληθωριστικές πιέσεις, με τον δείκτη τιμών καταναλωτή να αυξάνεται κατά 4,7% έναντι 2,2% στο βασικό σενάριο. Ως αποτέλεσμα, αν και η αρνητική επίδραση στο πραγματικό ΑΕΠ είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τα δύο πρώτα σενάρια, το ονομαστικό ΑΕΠ αυξάνεται ταχύτερα σε σχέση με το βασικό σενάριο λόγω του πληθωρισμού.
Η ονομαστική μεγέθυνση οδηγεί σε μικρή βελτίωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου, καθώς τα δημόσια έσοδα αυξάνονται κατά 1,4% έναντι της αύξησης κατά 1,0% των δημόσιων δαπανών, ενώ συνεπάγεται και χαμηλότερο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης κατά 1,4 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το βασικό σενάριο.
