Το νούμερο «8 ευρώ» για ένα σουβλάκι ακούγεται σήμερα εξωφρενικό, ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Όμως, η ουσία δεν βρίσκεται στην τιμή του τιμοκαταλόγου, αλλά στην οικονομική προειδοποίηση που αυτή κρύβει.
Το «σουβλάκι» λειτουργεί ως ένας άτυπος, αλλά εξαιρετικά ακριβής «δείκτης μελλοντικής ακρίβειας». Χτυπάει το καμπανάκι για το τι έρχεται, αν η χώρα συνεχίσει να χάνει την παραγωγική της βάση.
Επί δεκαετίες, η κοινωνία και η αγορά θεώρησαν και συνεχίζουν να θεωρούν την αγροτική παραγωγή δεδομένη. Το μοντέλο στηρίχθηκε στην πίεση του παραγωγού να πουλάει οριακά ή και κάτω του κόστους, ώστε να διατηρηθεί φθηνό το «λαϊκό έδεσμα». Αυτό το μοντέλο πλέον κατέρρευσε.
Αν το σουβλάκι πλησιάσει ποτέ αυτά τα επίπεδα, δεν θα οφείλεται σε αισχροκέρδεια του ψήστη. Θα είναι η νομοτελειακή συνέπεια της έλλειψης προσφοράς. Είναι ο νόμος της αγοράς στην πιο σκληρή του μορφή:
- Διαρθρωτική Μείωση Κτηνοτροφίας: Η ελληνική κτηνοτροφία δεν περνάει απλώς κρίση, αλλά συρρικνώνεται δομικά. Το κόστος ζωοτροφών και οι ζωονόσοι (πανώλη, ευλογιά) μειώνουν το ζωικό κεφάλαιο. Το αποτέλεσμα; Εξάρτηση από εισαγωγές, άρα και έκθεση στις διεθνείς τιμές και τον εισαγόμενο πληθωρισμό.
- Ο «Υγρός Χρυσός»: Η κλιματική κρίση και το κόστος καλλιέργειας έχουν μετατρέψει το λάδι και τα βασικά κηπευτικά από αγαθά καθημερινής χρήσης σε είδη πολυτελείας. Όσο περισσότερο θα «αγριεύουν» οι κλιματικές συνθήκες τόσο περισσότερο θα επηρεάζονται οι τιμές των τροφίμων.
- Έλλειμμα Εργατικού Δυναμικού: Η έλλειψη εργατών γης λειτουργεί πολλαπλασιαστικά στο κόστος. Χωρίς χέρια, η συγκομιδή γίνεται ακριβότερη ή η παραγωγή εγκαταλείπεται στο χωράφι, μειώνοντας περαιτέρω τη διαθεσιμότητα.
Το σενάριο των 8 ευρώ δεν είναι τίποτα άλλο από το «κόστος απουσίας» μακροχρόνιας εθνικής στρατηγικής για τον πρωτογενή τομέα. Πλησιάζει η στιγμή που ο καταναλωτής θα κληθεί να πληρώσει στο ταμείο το τίμημα της εγκατάλειψης της υπαίθρου. Όταν ο πρωτογενής τομέας καταρρέει, η επισιτιστική ασφάλεια διακυβεύεται και η έννοια της «φθηνής διατροφής» γίνεται όμορφη ανάμνηση του μακρινού παρελθόντος.
Το μήνυμα είναι σαφές και οικονομικά αμείλικτο: Αν δεν στηρίξουμε σήμερα, με σχέδιο και πόρους, τον άνθρωπο που παράγει, αύριο θα αναγκαστούμε να πληρώσουμε το προϊόν του σε τιμή… κοσμήματος.
