Ο μηχανισμός καταβολής των αγροτικών ενισχύσεων, με πυλώνα τον ΟΠΕΚΕΠΕ, δεν βρίσκεται απλώς σε μια φάση καθυστερήσεων, αλλά βρίσκεται σε μια κατάσταση προχωρημένης απορρύθμισης. Αυτή η δυσλειτουργία, εκδηλώνεται με μια μεγάλη περίοδο χωρίς πληρωμές ή και με αλλοπρόσαλλες πληρωμές. Όλο αυτό το φαινόμενο εξελίσσεται πλέον ραγδαία σε έναν παράγοντα συστημικής αποσταθεροποίησης που απειλεί να φέρει αναστάτωση στο σύνολο της αγοράς.
Ο λόγος είναι απλός: οι αγροτικές ενισχύσεις είναι το κεφάλαιο κίνησης του πρωτογενούς τομέα. Όταν αυτό το «ποτάμι» ρευστότητας σταματά, στερεύει ολόκληρη η οικονομία της υπαίθρου και σε δεύτερο χρόνο και οι οικονομίες των μεγάλων αστικών κέντρων.
Ας δούμε πώς μπορεί να επηρεάσει όλη αυτή η κατάσταση την αγορά σε τέσσερις φάσεις.
Φάση 1: Η Ασφυξία του Παραγωγού
Η απορρύθμιση όπως είναι φυσικό, χτυπά πρώτα τον παραγωγό. Η αβεβαιότητα για το «αν και πότε» θα γίνουν οι πληρωμές δημιουργεί μια άμεση κρίση ρευστότητας. Ο αγρότης και κατά συνέπεια και ο κτηνοτρόφος (ο οποίος επιπλέον έχει πληγεί από την ευλογιά) αδυνατεί να προγραμματίσει τις επόμενες σπορές του αφού αδυνατεί να αγοράσει εφόδια (λιπάσματα, ζωοτροφές, καύσιμα) και τελικά να πληρώσει τις τρέχουσες υποχρεώσεις του. Αναγκάζεται να «παγώσει» κάθε δαπάνη που δεν αφορά την άμεση επιβίωση της εκμετάλλευσής του, ώστε να εξασφαλίσει τελικά τα προς το ζειν στην οικογένεια του.
Φάση 2: Η Παράλυση της Τοπικής Αγοράς (Η «Μαύρη Τρύπα»)
Εδώ ξεκινά το πραγματικό ντόμινο για την κοινωνία. Ο αγροτικός κόσμος (αγρότες, κτηνοτρόφοι, εργαζόμενοι σε αυτούς) αποτελεί τον κύριο καταναλωτή στις περισσότερες περιοχές της περιφέρειας. Όταν ο αγρότης σταματά να πληρώνει και να ξοδεύει, η τοπική οικονομία παγώνει.
●Εμπόριο & Λιανική: Τα εμπορικά καταστήματα είναι τα πρώτα θύματα. Η κίνηση σε καταστήματα ένδυσης, υπόδησης, ηλεκτρικών ειδών και οικιακού εξοπλισμού μειώνεται και σε ακραίες καταστάσεις μπορεί και να μηδενίζεται. Οι αγορές περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα από τα σούπερ μάρκετ.
●Εστίαση & Ψυχαγωγία: Ο κοινωνικός ιστός δέχεται πλήγμα. Καφετέριες, ταβέρνες και εστιατόρια βλέπουν τον τζίρο τους να καταρρέει. Η κατανάλωση που συνδέεται με την ψυχαγωγία είναι η πρώτη που κόβεται σε περιόδους κρίσης.
●Λοιπές Υπηρεσίες: Η κρίση επεκτείνεται οριζόντια. Από τα συνεργεία αυτοκινήτων και τα κομμωτήρια μέχρι τους λογιστές και τους τοπικούς τεχνίτες, όλοι βλέπουν τις δουλειές τους να μειώνονται, καθώς οι πελάτες τους είτε αναβάλλουν τις δαπάνες, είτε αδυνατούν να πληρώσουν.
Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος ύφεσης: ο αγρότης δεν πληρώνει τον έμπορο -> ο έμπορος δεν έχει τζίρο να πληρώσει τους δικούς του προμηθευτές ή το προσωπικό του -> οι υπάλληλοι των τοπικών επιχειρήσεων μειώνουν κι αυτοί τη δική τους κατανάλωση. Η έλλειψη ρευστότητας του αγρότη μπορεί να γίνει ανεργία και να φέρει λουκέτα στην τοπική αγορά. Τα ποσά που δεν έχουν πληρωθεί ακόμα και αν δεν πληρωθούν σύντομα θα ξεπεράσουν το 1 δισεκατομμύριο που είναι ένα τεράστιο ποσό και θα λείψει καταρχήν από τις επαρχιακές αγορές.
Φάση 3: Το Ντόμινο στην Εφοδιαστική Αλυσίδα
Παράλληλα με τη γενική αγορά, καταρρέει και η εξειδικευμένη αγροτική αλυσίδα. Οι εταιρείες γεωργικών εφοδίων, λιπασμάτων και μηχανημάτων βλέπουν τις επισφάλειες (απλήρωτα τιμολόγια) να εκτοξεύονται, απειλώντας τη δική τους βιωσιμότητα. Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων αυτών είναι πολύ μικρά και ουσιαστικά η κερδοφορία τους μπορεί να προέλθει μόνο από μεγάλους τζίρους.
Φάση 4: Ο Εθνικός Αντίκτυπος (Πληθωρισμός & Εισαγωγές)
Το πρόβλημα φτάνει αναπόφευκτα και στο καλάθι του καταναλωτή στις πόλεις. Άλλωστε η “επαρχία” αγοράζει από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Όταν η επαρχία θα σταματήσει να πουλάει είναι φυσικό πως δεν θα αγοράζει πλέον… και αυτομάτως η κρίση θα μεταφερθεί στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας μας.
Η παραγωγική-καλλιεργητική χρονιά 2025-2026 είναι εξαιρετικά αμφίβολη ως προς την παραγωγικότητα και την οικονομική αποδοτικότητα της. Η μειωμένη παραγωγή, λόγω της ασφυξίας των αγροτών, δημιουργεί ελλείψεις στην εγχώρια αγορά. Αυτές οι ελλείψεις καλύπτονται από αυξημένες εισαγωγές, οι οποίες είναι συχνά ακριβότερες.
Το αποτέλεσμα είναι η ενίσχυση του πληθωρισμού τροφίμων και η αύξηση της εξάρτησης της χώρας, υπονομεύοντας την επισιτιστική ασφάλεια.
Συνοψίζοντας, το ζήτημα με τις πληρωμές των αγροτών δεν είναι απλώς ένα γραφειοκρατικό πρόβλημα. Πρόκειται για μια σοβαρή απειλή που μπορεί να καταστρέψει την οικονομία της υπαίθρου, να προκαλέσει κοινωνική αναστάτωση και να οδηγήσει σε νέα κύματα ακρίβειας, ξεκινώντας από την επαρχία και φτάνοντας στις μεγάλες πόλεις. Αυτό, μάλιστα, ήδη συμβαίνει. Αν δεν υπάρξει άμεση αλλαγή, η έλλειψη ρευστότητας θα γίνει αισθητή στην αγορά κατά την περίοδο των Χριστουγέννων.
