Μία διπλή «παγίδα» υπέρογκου δημόσιου χρέους και υποτονικής ανάπτυξης περιγράφει το ΔΝΤ στην έκθεση Global Policy Agenda 2025 που δόθηκε στη δημοσιότητα στο πλαίσιο της Συνόδου με την Παγκόσμια Τράπεζα στην Ουάσιγκτον. Το πόρισμα, λαμβάνοντας την σκυτάλη από την αποτύπωση των δημοσιονομικών κινδύνων, στην οποία περιλαμβάνεται η εκτίμηση για έκρηξη του παγκόσμιου χρέους σε επίπεδα ένω του 100% του ΑΕΠ πριν το τέλος της δεκαετίας, πάει ένα βήμα παραπέρα στο τι πρέπει να γίνει δεδομένου πως και οι αναπτυξιακές προοπτικές είναι ζοφερές.
Περιγράφει ένα κατακερματισμένο παγκόσμιο τοπίο και μία επίμονη αβεβαιότητα που επιβαρύνουν τις ήδη ασθενείς προοπτικές μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης. Ο λόγος για προοπτικές οι οποίες παρεμποδίζονται από την υποτονική παραγωγικότητα σε πολλές χώρες, τις χρόνιες υποεπενδύσεις και την επιβράδυνση της αύξησης του εργατικού δυναμικού.
Στις προτάσεις του δεν υπάρχουν εκπλήξεις, όπως για παράδειγμα μία παρέμβαση στο χρέος. Επίσης γίνεται ξεκάθαρη η «δογματικότητα» στη δημοσιονομική προσαρμογή.
Αναλυτικά, το ΔΝΤ θεωρεί πως θα είναι καθοριστικής σημασίας για την αξιοποίηση μεταμορφωτικών δυνάμεων -δηλαδή των ψηφιακών τεχνολογιών, των δημογραφικών αλλαγών και των κλιματικών μεταβάσεων- αποτελεσματικές πολιτικές, υποστηριζόμενες από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις και με επίγνωση των πολιτικών περιορισμών, ενώ θα πρέπει ταυτόχρονα να μετριαστούν και οι σχετικοί κίνδυνοι.
Το Ταμείο εξηγεί πως οι πολιτικές πρέπει να διασφαλίζουν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, να διατηρούν τη σταθερότητα των τιμών και του χρηματοπιστωτικού τομέα, προάγοντας τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη.
Προς αυτή την κατεύθυνση, επισημαίνει ότι οι ισχυροί και ανεξάρτητοι βασικοί οικονομικοί θεσμοί, όπως οι κεντρικές τράπεζες, οι εποπτικές αρχές, τα δημοσιονομικά συμβούλια και οι στατιστικές υπηρεσίες, είναι απαραίτητοι για την ενίσχυση της αξιοπιστίας των πολιτικών και της εμπιστοσύνης του κοινού, επισημαίνει το ΔΝΤ.
Η αυξημένη δε, αβεβαιότητα υπογραμμίζει τη σημασία του σχεδιασμού εναλλακτικών σεναρίων και της ετοιμότητας για την απορρόφηση κραδασμών, αναφέρει.
O ρόλος των κεντρικών τραπεζών
Οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να διαφυλάξουν τη σταθερότητα των τιμών, σύμφωνα με τις εντολές τους. Η ιστορία έχει δείξει ότι η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών και η σαφής επικοινωνία είναι ουσιώδεις για τον έλεγχο του πληθωρισμού και τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Η αξιοπιστία της νομισματικής πολιτικής μπορεί επίσης να στηρίξει τη δημοσιονομική σταθερότητα, συμβάλλοντας στη μείωση των περιθωρίων κινδύνου και στη σταθεροποίηση των επιτοκίων.
Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης του κοινού απαιτεί και περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας των προβλέψεων για τον πληθωρισμό, κάτι που είναι πιο απαιτητικό σε έναν κόσμο επιρρεπή στους κραδασμούς.
Σε χώρες που επιβάλλουν δασμούς, οι κεντρικές τράπεζες πιθανόν να αντιμετωπίσουν εντονότερο δίλημμα μεταξύ σταθερότητας των τιμών και παραγωγικής δραστηριότητας. Αντιθέτως, σε χώρες που πλήττονται από δασμούς, μια σταδιακή χαλάρωση μπορεί να είναι εφικτή μόνο όταν η αποπληθωριστική πορεία έχει εδραιωθεί.
Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες θα πρέπει να συνεχίσουν να λειτουργούν ως απορροφητές κραδασμών, όπου αυτό είναι εφαρμόσιμο.
Το ΔΝΤ επισημαίνει επίσης και το κόστος της πολιτικής παρέμβασης στις κεντρικές τράπεζες, καταδεικνύοντας ότι αυτή συνήθως οδηγεί σε πιο χαλαρές πολιτικές, αποδυνάμωση των νομισμάτων και αύξηση του πληθωρισμού και των πληθωριστικών προσδοκιών, συχνά συνοδευόμενη από αύξηση των περιθωρίων κινδύνου και δυσλειτουργία των αγορών.
Συναφείς μελέτες δείχνουν ότι οι αυξανόμενοι δημοσιονομικοί κίνδυνοι -υψηλό χρέος και ελλείμματα- υπονομεύουν την αξιοπιστία της νομισματικής πολιτικής.
Ενισχυμένη εποπτεία
Οι πολιτικές για τον χρηματοπιστωτικό τομέα πρέπει να προστατεύουν από ταχέως εξελισσόμενους κινδύνους, εκτιμά το ΔΝΤ.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στις αγορές ανέδειξαν κινδύνους από απότομες διορθώσεις στις τιμές ενεργητικού, αναταράξεις στις αγορές κρατικού χρέους και συναλλάγματος, καθώς και από τη στενότερη διασύνδεση μεταξύ τραπεζών και μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Αυτό απαιτεί ενισχυμένη εποπτεία, μεταξύ άλλων μέσω συστηματικών δοκιμών αντοχής ρευστότητας και ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας των αδύναμων τραπεζών, με πλήρη εφαρμογή των διεθνώς συμφωνημένων προτύπων.
Βελτιώσεις στις δομές της αγοράς
Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγορών ομολόγων απαιτεί μείωση των δημοσιονομικών κινδύνων, καθώς και βελτιώσεις στις δομές της αγοράς, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Επιπλέον, η καλύτερη συλλογή δεδομένων, ο συντονισμός και η ανάλυση, περιλαμβανομένης της διασυνοριακής συνεργασίας, θα είναι καθοριστικής σημασίας για την αποτελεσματική εποπτεία των μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων.
Διαβάστε επίσης: Στην Ελλάδα ζεις με 11.791 ευρώ τον χρόνο και στην Ευρώπη….
Αντιμετώπιση παγκόσμιων ανισορροπιών
Μόνο μέσω της συνεργασίας μπορούν οι χώρες να επιλύσουν κοινές προκλήσεις, σημειώνει το ΔΝΤ.
Οι συντονισμένες δράσεις είναι απαραίτητες για τη μείωση των παγκόσμιων ανισορροπιών, τη διασφάλιση της σταθερότητας του Διεθνούς Νομισματικού Συστήματος και την υποστήριξη χωρών με ευπάθειες στο δημόσιο χρέος.
Οι χώρες με πλεονάσματα θα πρέπει να ενισχύσουν την εσωτερική τους ζήτηση, ενώ όσες έχουν υπερβολικά ελλείμματα να μειώσουν τα δημοσιονομικά τους κενά.
Η αντιμετώπιση των επίμονων υπερβολικών ανισορροπιών θα συνέβαλε στην αποκλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων και στη διατήρηση των σημαντικών οφελών από το εμπόριο και την οικονομική ολοκλήρωση.
Επιπλέον, το άνοιγμα των αγορών παραμένει αποδεδειγμένα μοχλός ευημερίας. Χρειάζονται ρεαλιστικές λύσεις για την εκτόνωση των εμπορικών εντάσεων και την αποσαφήνιση των εμπορικών πολιτικών.
- Δείτε επίσης: Πιερρακάκης: Η Ελλάδα έχει λύσει τη δημοσιονομική της εξίσωση - Θα πετύχουμε ανάπτυξη 2,4% το 2026
Για να συμβαδίζουν με τις αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία, οι εμπορικοί κανόνες πρέπει να εκσυγχρονιστούν στην ψηφιακή εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από σημαντικό εμπόριο υπηρεσιών, ψηφιακών προϊόντων και διασυνοριακών ροών δεδομένων.
Οι χώρες πρέπει να περιορίζουν τη χρήση βιομηχανικών πολιτικών σε στενούς στόχους, όπου εξωτερικές ή αγοραστικές αποτυχίες παρεμποδίζουν αποτελεσματικές λύσεις της αγοράς και να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές στη χρήση τους, καθώς αυτές συχνά δημιουργούν αθέμιτα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και στρεβλώνουν το εμπόριο.
Η περιφερειακή και πολυμερής ολοκλήρωση προσφέρει ευκαιρίες για ενίσχυση της οικονομικής αποδοτικότητας, τόνωση νέων κινητήρων ανάπτυξης και διαφοροποίηση των συνεργασιών.
Δικλείδες ασφαλείας στην ψηφιακή εποχή
Η ταχεία ψηφιοποίηση των χρηματοοικονομικών, συμπεριλαμβανομένης της αυξανόμενης χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης (AI), της τεχνολογίας blockchain και των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, μετασχηματίζει τις διασυνοριακές ροές και δημιουργεί νέες μορφές ψηφιακού χρήματος.
Αυτές οι καινοτομίες υπόσχονται ταχύτερες, φθηνότερες διασυνοριακές πληρωμές και μεγαλύτερη χρηματοοικονομική ένταξη. Ωστόσο, ταυτόχρονα αυξάνουν τη μεταβλητότητα των κεφαλαιακών ροών, δημιουργούν ευκαιρίες για ρυθμιστική αυθαιρεσία και ενδέχεται να εντείνουν φαινόμενα νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, όπως και νομικούς και κυβερνο-κινδύνους.
Τα κρυπτονομίσματα, περιλαμβανομένων των stablecoins, ενδέχεται να επιταχύνουν την υποκατάσταση νομισμάτων και να υπονομεύσουν τη νομισματική κυριαρχία σε χώρες με αδύναμα νομίσματα, υψηλό πληθωρισμό και χαμηλή εμπιστοσύνη στις κεντρικές τους τράπεζες.
Καθώς πολλές από αυτές τις προκλήσεις υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα, η διεθνής συνεργασία είναι απαραίτητη για την αξιοποίηση των ωφελειών, τη διαχείριση των κινδύνων και τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας του Διεθνούς Νομισματικού Συστήματος (ΔΝΣ).
Το ΔΝΤ παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στο ΔΝΣ, συμπεριλαμβανομένης της σύνθεσης νομισμάτων, των συστημάτων πληρωμών και των κεφαλαιακών ροών. Σε συνεργασία με το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB) και άλλους εταίρους, προωθεί το έργο στο πλαίσιο του οδικού χάρτη των G20 για τις διασυνοριακές πληρωμές.
Η έκθεση που ετοιμάζει το Ταμείο θα παρέχει μια επισκόπηση των σταθερών νομισμάτων, θα εξετάζει τους κινδύνους, τα οφέλη και τη χρήση τους στις διασυνοριακές ροές και θα σκιαγραφεί τις εθνικές και διεθνείς προσπάθειες για την ανάπτυξη ρυθμιστικών πλαισίων πολιτικής.
Υποστήριξη χωρών με ευπάθειες χρέους
Οι χώρες που αντιμετωπίζουν μη βιώσιμο χρέος χρειάζονται έγκαιρη και επαρκή αναδιάρθρωση του χρέους, εκτιμά το ΔΝΤ.
Η ύπαρξη προβλέψιμων και αποτελεσματικών διαδικασιών είναι βασικό καθήκον για τη διεθνή κοινότητα. Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια όσον αφορά την προβλεψιμότητα και την ταχύτητα, αλλά υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης.
Απαιτούνται επίσης άμεσες προσπάθειες για τη στήριξη χωρών των οποίων το χρέος είναι μεν βιώσιμο, αλλά αντιμετωπίζουν υψηλό κόστος εξυπηρέτησής του. Αυτό είναι κρίσιμο για την προστασία των αναπτυξιακών τους προοπτικών και την αποτροπή μιας κρίσης χρέους.
Επιπλέον, ζητά ενίσχυση της εστίασης της εποπτείας, αντιμετώπιση των προκλήσεων του χρέους, ενδυνάμωση των εργαλείων δανεισμού και του Παγκόσμιου Δικτύου Χρηματοοικονομικής Ασφάλειας, ενίσχυση της ανάπτυξης ικανοτήτων και διατήρηση ενός ισχυρού και ευέλικτου θεσμού.
