Σε δημόσια διαβούλευση έως τις 19 Σεπτεμβρίου 2025 τέθηκε η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο «ΜΕΛΕΤΗ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ, ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΒΟΑΚ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΚΙΣΣΑΜΟΣ-ΧΑΝΙΑ». Δηλαδή, επί της ουσίας, αφορά στην προαίρεση των 30,4 χλμ. από τον Κίσσαμο έως τα Χανιά που «κουμπώνει» στο βασικό «κομμάτι» του οδικού άξονα Χανιά – Ηράκλειο (157 χλμ.), που θα υλοποιηθεί μέσω σύμβασης παραχώρησης (διάρκεια 35 έτη, εκ των οποίων τα 5 αφορούν την Περίοδο Μελετών και Κατασκευών), ύψους σχεδόν 2 δισ. ευρώ με επενδυτή – παραχωρησιούχο τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (Δικταίον Παραχωρήσεις).
Προ ημερών ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρίστος Δήμας, επισκεπτόμενος την Κρήτη, εξέφρασε την ελπίδα εντός του 2025 θα ενεργοποιηθεί η προαίρεση για το τμήμα Χανιά – Κίσσαμος (παλιά υπήρχαν κάποιες εκτιμήσεις για κόστος πέριξ των 200 εκατ., αν και δεν υπάρχουν επίσημες ανακοινώσεις επ’ αυτού), καθώς προβλέπονταν να ασκηθεί μετά την έκδοση των Περιβαλλοντικών Όρων του τμήματος. Να σημειώσουμε, βέβαια, ότι έτσι κι αλλιώς το εν λόγω τμήμα ουσιαστικά έχει ενταχθεί στην παραχώρηση, με κατασκευαστικό κόστος 1,75 δισ. ευρώ.
Όπως έχουμε αναφέρει, στα 0,053 λεπτά ανά χιλιόμετρο συν ΦΠΑ, δηλαδή όπως και στους υπόλοιπους αυτοκινητοδρόμους της χώρας, ορίζεται η ανώτατη χρέωση διοδίων για τα Ι.Χ. στο τμήμα Κίσσαμος – Χανιά – Ηράκλειο του ΒΟΑΚ (για τα οχήματα κατηγορίας 2, δηλαδή για οχήματα με ή χωρίς ρυμουλκούμενο και ύψος μέχρι 2,2 μ.), όπως προβλέπεται στη σύμβαση παραχώρησης που υπέγραψε το Ελληνικό Δημόσιο με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου που πέρασε από τη Βουλή. Η σύμβαση προβλέπει πως τα σκιώδη, δηλαδή επιδοτούμενα από το κράτος, διόδια αντιστοιχούν στο 64,62% του εκάστοτε καταβαλλόμενου διοδίου από τον χρήστη, ήτοι, αθροιστικά, για όλη τη διάρκεια της παραχώρησης, στα 400,7 εκατ. ευρώ (τα 343,8 εκατ. για το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο, τα υπόλοιπα 56,9 εκατ. για την προαίρεση Κίσσαμος – Χανιά). Η χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου για το εν λόγω τμήμα είναι 99 εκατ. ευρώ (επί συνόλου 792 εκατ., με συνδρομή 200 εκατ. από το Ταμείο Ανάκαμψης). Αναφορικά με τα Δάνεια προς τον Παραχωρησιούχο από Εμπορικές Τράπεζες, τα δάνεια αυτά ανέρχονται σε 971,8 εκατ. ευρώ χωρίς να έχει ενεργοποιηθεί το δικαίωμα προαίρεσης (Τμήμα Κίσσαμος – Χανιά), και σε 1,079 δισ. ευρώ με την επέκταση.
Το έργο Κίσσαμος – Χανιά
Όπως σημειώνεται στη ΜΠΕ, η αρχή του τμήματος ευρίσκεται στο πέρας του προβλεπόμενου Ισόπεδου Κόμβου Καλουδιανών στην είσοδο της πόλεως του Κίσσαμου και το τέλος αυτού στον υφιστάμενο Ανισόπεδο Κόμβο Βαμβακόπουλου. Το έργο αφορά σε οδικό άξονα μήκους περί τα 30,4 km, συνοδό παράπλευρο οδικό δίκτυο εξυπηρέτησης, κατασκευή γεφυρών, σηράγγων, ανισόπεδων κόμβων, Κέντρων Ελέγχου Σηράγγων (ΚΕΣ), Κέντρου Λειτουργίας και Συντήρησης και κατασκευή Σταθμού Εξυπηρέτησης επιβατών (ΣΕΑ). Στα τεχνικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, 6 Ανισόπεδοι κόμβοι, 1 Ισόπεδος Κόμβος, 10 γέφυρες μέγιστου μήκους 214,2 m, 2 σήραγγες συνολικού μήκους (2 κλάδων) περί τα 1.430 m, ένα ημιστέγαστρο μήκους 80 m, 41 Ανισόπεδες Διαβάσεις (34 Κάτω Διαβάσεις και 7 Άνω) 71 οχετοί (σωληνωτοί και κιβωτοειδούς διατομής) διαφόρων διαστάσεων, 36 έργα αντιστήριξης (τοίχοι/ πασσαλότοιχοι) συνολικού μήκους περί τα 8km μέγιστους ύψους 17.5 m κ.α. Οι υφιστάμενοι ανισόπεδοι κόμβοι διατηρούνται ως προς τη θέση τους με τροποποιήσεις της μορφής τους ώστε είτε να ικανοποιηθεί το κανονιστικό πλαίσιο είτε να εξυπηρετούνται καλύτερα οι κυκλοφοριακές ανάγκες. Ειδικά στην περιοχή του κόμβου Νωπηγείων έχει ληφθεί υπόψη η ύπαρξη αρχαιολογικού χώρου σε άμεση γειτνίαση με τον υφιστάμενο ΒΟΑΚ.
Οφέλη του έργου
Η σκοπιμότητα υλοποίησης του εξεταζόμενου οδικού έργου συνδέεται με το γεγονός ότι ο υφιστάμενος δρόμος, ιδίως κατά τους θερινούς μήνες, εμφανίζει προβλήματα κορεσμού με επιπτώσεις στην εξυπηρέτηση της κυκλοφορίας και την οδική ασφάλεια, ιδίως σε θέσεις με σχετικά υψηλές ταχύτητες αλλά και σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (αυξημένες αέριες εκπομπές καυσαερίων από την λειτουργία των οχημάτων με πρώτη ή δεύτερη ταχύτητα). Επιπλέον, η κατασκευή και λειτουργία του νέου ΒΟΑΚ θα εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή πρόσβαση στα λιμάνια, τα αεροδρόμια, τις τουριστικές και βιομηχανικές υποδομές της Κρήτης. Η προβλεπόμενη μέση ταχύτητα είναι 89 χλμ/ώρα.
Σύμφωνα με την ΜΠΕ, το έργο θα συμβάλλει θετικά:
-Στην συμπλήρωση του οδικού δικτύου της Περιφέρειας, στην ανάπτυξη συνδυασμένων μεταφορών και στην ενίσχυση της διατροπικότητας του συστήματος μεταφορών, η οποία εστιάζει στη διασύνδεση των υποδομών με τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών (π.χ. Αεροδρόμιο Καστελίου, λιμάνι Ηρακλείου κλπ.). Όπως αναφέρεται στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Ηρακλείου, ο ρόλος του Βόρειου Αναπτυξιακού Άξονα της Κρήτης (ΒΟΑΚ / Διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο μεταφορών), περί τον οποίο συναρθρώνεται ολόκληρη η αναπτυξιακή ενότητα της Κρήτης, και ο οποίος συγκεντρώνει πολλαπλών προορισμών μετακινήσεις με επίκεντρο το πολεοδομικό συγκρότημα του Ηρακλείου, συνιστώντας τη ραχοκοκκαλιά της περιοχής ΡΣΗ, διασυνδέοντας τους πλέον αστικοποιημένους Δήμους της περιοχής μελέτης, στους οποίους αποδίδει υψηλό βαθμό προσπελασιμότητας και κεντρικότητας, καθώς επιτρέπει μικρή χρονοαπόσταση από το αστικό κέντρο του Ηρακλείου, είναι κεντρικής σημασίας για ολόκληρη της περιφέρεια.
-Στην ασφαλή και γρήγορη σύνδεση των αστικών κέντρων και των παραγωγικών περιοχών της Περιφέρειας και στην αναβάθμιση υποδομών με στόχο τη βελτίωση του επιπέδου εξυπηρέτησης και ασφάλειας των χρηστών.
-Στην ανάπτυξη τουρισμού και στην ανάδειξη των πολιτιστικών και αρχαιολογικών χώρων της Περιφέρειας και της χώρας.
-Στην αύξηση της αξίας γης στις περιοχές όπου διέρχεται ο άξονας.
-Στη δημιουργία ενός σύγχρονου συστήματος παροχής υπηρεσιών οδικής μεταφοράς, που αναδεικνύει το εθνικό δίκτυο σε ουσιαστικό και αναπόσπαστο τμήμα των Διευρωπαϊκών Δικτύων και συμβάλλει στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη της χώρας μας.
Η κυκλοφορία
Στα πλαίσια εκπόνησης κυκλοφοριακών μελετών έγιναν μελλοντικές προβλέψεις της Ετήσιας Μέσης Ημερήσιας Κυκλοφορίας (ΕΜΗΚ) μέχρι το έτος στόχο 2058 (30 έτη από την ολοκλήρωση της κατασκευής και την εκτιμώμενη έναρξη λειτουργίας), λαμβάνοντας υπόψη δημοσιευμένες προβλέψεις εξέλιξης των κοινωνικοοικονομικών μεταβλητών που επηρεάζουν τις μετακινήσεις, όπως είναι ο πληθυσμός, το ΑΕΠ, ο δείκτης ιδιοκτησίας επιβατικών οχημάτων και η επιβατική κίνηση λιμανιών και αεροδρομίων. Για παράδειγμα, με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής προέκυψαν τα ακόλουθα στοιχεία κυκλοφοριακού φόρτου για μελετώμενα τμήματα ανά τμήμα και χρονικό ορίζοντα, όπως: ΑΚ ΠΛΑΤΑΝΙΑ - ΑΚ ΓΑΛΑΤΑ 28.633 το 2058, ΑΚ ΤΑΥΡΩΝΙΤΗ - ΑΚ ΠΛΑΤΑΝΙΑ 23.404 το 2058, ΑΚ ΚΟΛΥΜΒΑΡΙΟΥ - ΑΚ ΤΑΥΡΩΝΙΤΗ 17.414 οχήματα, ΑΚ ΚΑΛΥΔΩΝΙΑΣ - ΑΚ ΚΟΛΥΜΒΑΡΙΟΥ 14.848 το 2058.
Το ποσοστό βαρέων είναι 3 – 5% του συνολικού φόρτου για όλα τα έτη προσομοίωσης. Η προβλεπόμενη μέση ταχύτητα στα εξεταζόμενα τμήματα είναι 89χλμ/ώρα. Η προβλεπόμενη ταχύτητα μελέτης στα εξεταζόμενα τμήματα είναι 100 χλμ/ώρα. Η ταχύτητα αυτή συνεπάγεται μέγιστη πραγματική ταχύτητα 130 χλμ/ώρα (με τήρηση των ορίων ταχύτητας από τους οδηγούς). Συνεπώς προκύπτει σημαντική αύξηση ταχύτητας κυκλοφορίας σε συνθήκες υψηλού επιπέδου οδικής ασφάλειας λόγω διαχωρισμένου οδοστρώματος. Το έργο θα λειτουργήσει με ηλεκτρονικά διόδια στους κλάδους των κόμβων όπου θα εντοπίζεται ο οδηγός κατά την είσοδο και την έξοδο και θα χρεώνεται ανάλογα. Η επιλογή στηρίζεται στη θεώρηση ενός κλειστού συστήματος διοδίων.
Προγραμματισμός επιμέρους εργασιών
Όπως αναφέρεται, σύμφωνα με την προτεινόμενη λύση, η χάραξη του νέου αυτοκινητόδρομου, κατά τμήματα είτε, συμπίπτει ή κινείται παράλληλα και σε εγγύτητα με τη χάραξη του υφιστάμενου ΒΟΑΚ, είτε χωροθετείται εκτός του υφιστάμενου ΒΟΑΚ με σκοπό αφενός να περιορισθούν οι απαλλοτριώσεις και αφετέρου να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή του έργου. Η εν λόγω χωροθέτηση της χάραξης του νέου αυτοκινητόδρομου προκύπτει από την ανάγκη εφαρμογής γεωμετρίας χάραξης για ταχύτητα μελέτης 100 km/h. Συγκεκριμένα, περίπου το 69% του μήκους του νέου οδικού άξονα κατασκευάζεται με ενσωμάτωση του υφιστάμενου ΒΟΑΚ, ενώ το υπόλοιπο 31% χωροθετείται εκτός και ανεξάρτητα αυτού. Αυτό σημαίνει ότι κατά την κατασκευή των έργων θα απαιτηθούν μέτρα αποκατάστασης της κυκλοφορίας στον υφιστάμενο ΒΟΑΚ.
Στα τμήματα όπου προτείνεται νέα χάραξη από την υφιστάμενη οδό, η κατασκευή τους μπορεί να γίνει ανεμπόδιστα αφού δεν εμπλέκονται με την υφιστάμενη κυκλοφορία. Απαιτείται όμως ιδιαίτερη προσοχή στα σημεία διεπαφής τους με την υφιστάμενη οδό, αρχή και τέλος παραλλαγών π.χ. εφαρμογή κατάλληλης εργοταξιακής σήμανσης. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί κατά την κατασκευή, στον τρόπο σύνδεσης των εργοταξίων των μεγάλων τεχνικών, π.χ. στα στόμια των σηράγγων, με το υφιστάμενο οδικό δίκτυο, για την ασφαλή μεταφορά των προϊόντων εκσκαφής. Στα τμήματα όπου ο νέος αυτοκινητόδρομος κατασκευάζεται με ενσωμάτωση του υφιστάμενου ΒΟΑΚ συνήθως διατηρείται και η υψομετρία της υφιστάμενης οδού, οπότε δεν αναμένονται ιδιαίτερα προβλήματα διευθέτησης κυκλοφορίας των οχημάτων κατά τη φάση κατασκευής.
