Στα 0,053 λεπτά ανά χιλιόμετρο συν ΦΠΑ, δηλαδή όπως και στους υπόλοιπους αυτοκινητοδρόμους της χώρας, ορίζεται η ανώτατη χρέωση διοδίων για τα Ι.Χ. στο τμήμα Κίσσαμος – Χανιά – Ηράκλειο του ΒΟΑΚ (για τα οχήματα κατηγορίας 2, δηλαδή για οχήματα με ή χωρίς ρυμουλκούμενο και ύψος μέχρι 2,2 μ.), όπως προβλέπεται στη σύμβαση παραχώρησης, ύψους σχεδόν 1,8 δισ. ευρώ, που υπέγραψε προ ημερών το Ελληνικό Δημόσιο με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, το σχέδιο νόμου της οποίας προ ημερών «ανέβηκε» στη Βουλή.
Το έργο εκτιμάται ότι θα εκκινήσει μέσα στο 2025, ενώ υπάρχει και η χρονική «πίεση» του Ταμείου Ανάκαμψης. Η σύμβαση προβλέπει τη σταδιακή εγκατάσταση και λειτουργία διοδίων, αρχικά μέσω προσωρινών μετωπικών σταθμών και στη συνέχεια με την πλήρη εφαρμογή του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Διοδίων.
Τα σκιώδη και το χρηματοδοτικό μίγμα
Σήμερα το μεσημέρι, θα συνεδριάσει επί του θέματος και η Διαρκής Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου για να συζητήσει το ν/σ του υπ. Υποδομών και Μεταφορών. Η σύμβαση προβλέπει πως τα σκιώδη, δηλαδή επιδοτούμενα από το κράτος, διόδια αντιστοιχούν στο 64,62% του εκάστοτε καταβαλλόμενου διοδίου από τον χρήστη,, ήτοι, αθροιστικά, για όλη τη διάρκεια της παραχώρησης (35 έτη, αλλά τα 5 η κατασκευή), στα 400,7 εκατ. ευρώ (τα 343,8 εκατ. για το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο, τα υπόλοιπα 56,9 εκατ. για την προαίρεση Κίσσαμος – Χανιά) Αυτή είναι η εκτίμηση του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους σε όρους παρούσας αξίας και θα βαρύνει το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ΑΠΔΕ). Το ποσοστό αυτό των σκιωδών διοδίων είναι δυνατόν να μειώνεται ή/και να μηδενίζεται όταν διαπιστώνεται, σε ετήσια βάση, υπέρβαση της Απόδοσης Δεσμευτικής Επένδυσης.
Δεδομένου ότι η κίνηση στον οδικό άξονα εκτός της θερινής σεζόν δεν αναμένεται υψηλή, για λόγους οικονομικής βιωσιμότητας της επένδυσης αλλά και για να μην επιβαρύνονται υπέρμετρα οι χρήστες, το Δημόσιο θα καλύπτει μέρος των εσόδων του παραχωρησιούχου μέσω της καταβολής έμμεσων πληρωμών - αποζημίωσης, σε τακτά χρονικά διαστήματα, ανάλογα με τον κυκλοφοριακό φόρτο και τις αποδόσεις.
Σε σχέση με το χρηματοδοτικό, ως γνωστόν, 200 εκατ. θα έρθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης, 693 εκατ. από το δημόσιο (μαζί με του RRF), συν 99 εκατ. για την προαίρεση (στην περίπτωση αξιοποίησης του δικαιώματος αυτού, αυξάνεται η Δεσμευτική Επένδυση του Παραχωρησιούχου σε 243.567.830,40 ευρώ). Δηλαδή, συνολικά το Δημόσιο, μαζί με το ποσό του RRF, θα βάλει σχεδόν 800 εκατ. ευρώ, ενώ σε αυτό το ποσό θα προστεθεί και το ύψος των διοδίων (σκιώδη) που θα έρθουν να «κουμπώσουν» στο τέλος που θα πληρώνουν οι χρήστες. Το δάνειο προς τον παραχωρησιούχο υπολογίζεται σε 971,8 εκατ. (1,079 δις με προαίρεση). Ως προς την ίδια συμμετοχή του επενδυτή, σχετικό άρθρο πραγματεύεται το θέμα της δεσμευτικής επένδυσης (ίδια συμμετοχή) του Παραχωρησιούχου, η οποία διακρίνεται σε μετοχικό κεφάλαιο του Παραχωρησιούχου, ανερχόμενο σε 131.412.072,04 ευρώ και σε δευτερογενές χρέος το οποίο ανέρχεται στα 87.963.405,88 ευρώ, ήτοι συνολικά το ύφος της Δεσμευτικής Επένδυσης ανέρχεται στα 219.375.477,92 ευρώ.
Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ από την πλευρά της έχει προσκομίσει στο υπουργείο Υποδομών έγγραφα προγράμματος Κοινού Εξασφαλισμένου Ομολογιακού Δανείου για ποσό έως 1,301 δισ. ευρώ που έχει εξασφαλίσει από τις Alpha Τράπεζα, Εθνική Τράπεζα, Eurobank και Πειραιώς.
Σε σχέση με τα διόδια, και πέραν της βασικής κατηγορίας, για τις υπόλοιπες κατηγορίες οχημάτων (φορτηγά, λεωφορεία) η χρέωση είναι ανάλογη συγκεκριμένων συντελεστών που ορίζει η σύμβαση. Το τελικό κόστος στους μετωπικούς σταθμούς καθορίζεται με βάση τη διανυόμενη απόσταση για τους εγγεγραμμένους χρήστες, ενώ για τους μη εγγεγραμμένους θα εφαρμόζεται ενιαία χρέωση ανά ζώνη διοδίων.
Που μπαίνουν και που όχι σταθμοί
Η σύμβαση παραχώρησης, η οποία υπεγράφη στις 9 Μαΐου μεταξύ του Δημοσίου, της παραχωρησιούχου εταιρίας «Δικταίον Παραχωρήσεις ΜΑΕ» και του αρχικού μετόχου, της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, προβλέπει προσωρινή λειτουργία μετωπικών σταθμών διοδίων (ΜΣΔ) κατά την περίοδο μερικής λειτουργίας), υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουν ολοκληρωθεί συγκεκριμένα τμήματα του έργου. Τα υπόψη μετωπικά διόδια θα καταργηθούν με την ολοκλήρωση του συνόλου του έργου και τότε θα εφαρμοστεί το αναλογικό ηλεκτρονικό σύστημα επιβολής διοδίων.
Όπως αναφέρεται, «για λόγους εμπέδωσης στους Χρήστες της επιβολής Διοδίων Τελών για τη χρήση του Αυτοκινητόδρομου προβλέπεται προσωρινή λειτουργία μετωπικών σταθμών διοδίων (ΜΣΔ) κατά την Περίοδο Μελετών Κατασκευών (Περίοδος Μερικής Λειτουργίας), υπό την προϋπόθεση ότι προηγούμενα θα έχουν ολοκληρωθεί συγκεκριμένα τμήματα του Έργου. Τα υπόψη μετωπικά διόδια θα καταργηθούν με την ολοκλήρωση του συνόλου του έργου (πέρας Περιόδου ΤΙ) και την εφαρμογή του Εθνικού Συστήματος Χρέωσης Ηλεκτρονικών Διοδίων (ΕΣΧΗΔ) οπότε και θα εφαρμοστεί το αναλογικό ηλεκτρονικό σύστημα επιβολής διοδίων».
Ειδικότερα, επιτρέπεται προσωρινή επιβολή Διοδίων Τελών μετωπικών με την απόδοσή τους σε κυκλοφορία πριν από την λήξη της Περιόδου Μελετών Κατασκευών ως κατωτέρω:
- Ολοκλήρωση και απόδοση σε κυκλοφορία του τμήματος Βρύσες/Βάμος— Ατσιπόπουλο και Αμάρι Σκαλέτα/Λατζιμά μήκους 34,3 χλμ., όποτε αυτή επισυμβεί. Προσωρινός Μετωπικός Σταθμός Διοδίων μεταξύ του Ανισόπεδου Κόμβου Γεωργιούπολης και του Α/Κ Ατσιπόπουλου. Πρόσθετη προϋπόθεση για τη λειτουργία του υπόψη Μετωπικού Σταθμού διοδίων είναι η προηγούμενη ολοκλήρωση των εργασιών πολιτικού μηχανικού για την αναβάθμιση Παράκαμψης Ρεθύμνου μήκους 7 χλμ.
- Ολοκλήρωση και απόδοση σε κυκλοφορία του τμήματος Φόδελε - Λινοπεράματα μήκους 13χλμ. όποτε αυτή επισυμβεί. Προσωρινός Μετωπικός Σταθμός Διοδίων μεταξύ του Α/Κ Φόδελε και του Α/Κ Λινοπεραμάτων. Πρόσθετη προϋπόθεση για τη λειτουργία του υπόψη Μετωπικού Σταθμού διοδίων είναι η προηγούμενη ολοκλήρωση των εργασιών πολιτικού μηχανικού για την αναβάθμιση τη; Παράκαμψης Ηρακλείου μήκους 35,2 χλμ.
- Ολοκλήρωση και απόδοση σε κυκλοφορία του τμήματος Σούδα Α/Κ Βρυσών/Βάμου μήκους 25,15 χλμ., έξι (6) μήνες πριν από λήξη Περιόδου Μελετών Κατασκευών (Περίοδος ΤΙ), όποτε αυτή επισυμβεί. Προσωρινός Μετωπικός Σταθμός Διοδίων μεταξύ του Α/Κ Αγίων Πάντων και του Α/Κ Βάμου/Βρυσών. Πρόσθετη προϋπόθεση για τη λειτουργία του υπόψη Μετωπικού Σταθμού διοδίων είναι η προηγούμενη ολοκλήρωση των εργασιών πολιτικού μηχανικού για την αναβάθμιση της Παράκαμψης Χανίων μήκους 8χλμ.
Κατά την Περίοδο Λειτουργίας του έργου και εφόσον έχει τεθεί σε πλήρη λειτουργία το απαιτούμενο Σύστημα Διοδίων το οποίο επιτρέπει την αναλογική χρέωση των Χρηστών του Αυτοκινητόδρομου βάσει της διανυόμενης απόστασης με τη χρήση Σημείων Καταγραφής Ηλεκτρονικών Διοδίων (ΣΚΗΔ) και την αναγνώριση του οχήματος κατά την είσοδο και έξοδο του από τον αυτοκινητόδρομο με τη χρήση ηλεκτρονικού πομποδέκτη (DSRC) και την αναγνώριση του αριθμού κυκλοφορίας του οχήματος (Video Tolling), και έχει τεθεί σε πλήρη λειτουργία το Εθνικό Σύστημα Χρέωσης Ηλεκτρονικών Διοδίων (ΕΣΧΗΔ), τότε θα δεν θα επιβαρύνονται με διόδιο τέλος οι διαδρομές που πραγματοποιούν οι Χρήστες με οχήματα Κατηγορίας 1 και 2 μεταξύ των κόμβων που εξυπηρετούν τις αστικές μετακινήσεις στον ΒΟΑΚ.
Ειδικότερα, δεν θα επιβαρύνονται με διόδια οι διαδρομές μεταξύ των εξής κόμβων που εξυπηρετούν Αστικές Μετακινήσεις:
- Στην παράκαμψη Χανίων: Βαμβακόπουλο, Μουρνιές, Σούδα (Νέος Προαίρεση), Σούδα
- Στην παράκαμψη Ρεθύμνου, Ατσιπόπουλο, Αγ.Γαλήνης, Αμαρίου.
- Στην παράκαμψη Ηρακλείου, Γαζίου, Πανεπιστημίου (νέος), Μεσσαρά-Τυμπακίου, Φοινικιάς (νέος), Παπαναστασίου Κνωσσού, Βιομηχανικής-Βιάνου.
Για την απαλλαγή χρέωσης της μετακίνησης οχημάτων μεταξύ των ανωτέρων κόμβων δεν θα πρέπει να έχει καταγραφεί προηγούμενη κίνηση του οχήματος εντός της τελευταίας ώρας προς την ίδια κατεύθυνση της μετακίνησης από κόμβο εισόδου ή προς κόμβο εξόδου εκτός των αναφερόμενων. Οι μετακινήσεις από και προς τους προαναφερόμενους κόμβους με σημείο εξόδου ή εισόδου από κόμβο που δεν περιλαμβάνεται στον πίνακα θα χρεώνονται κανονικά βάση της διανυόμενης απόστασης. Οι απαλλασσόμενες αυτές μετακινήσεις θα καταγράφονται, ώστε να καταβάλλονται τα σχετικά Σκιώδη Διόδια στον παραχωρησιούχο.
Ηλεκτρονικό σύστημα διοδίων
Με την πλήρη ολοκλήρωση του έργου (τέλος περιόδου Τ1), τα διόδια θα χρεώνονται αυτόματα και αναλογικά, μέσω ηλεκτρονικού πομποδέκτη DSRC, για τους εγγεγραμμένους χρήστες και αναγνώρισης πινακίδων (Video Tolling), για τους υπόλοιπους. Οι εγγεγραμμένοι χρήστες θα πληρώνουν μόνο για την απόσταση που διανύουν. Τα στοιχεία θα καταγράφονται μέσω Σημείων Καταγραφής Ηλεκτρονικών Διοδίων (ΣΚΗΔ) που θα βρίσκονται σε στρατηγικά σημεία εισόδου/εξόδου.
Ο παραχωρησιούχος «υποχρεούται να εγκαταστήσει και να λειτουργήσει σύστημα διοδίων, που να διασφαλίζει την αναλογική χρέωση των χρηστών του αυτοκινητόδρομου βάσει της διανυόμενης απόστασης με τη χρήση Σημείων Καταγραφής Ηλεκτρονικών Διοδίων (ΣΚΗΔ). Η αναγνώριση του οχήματος κατά την είσοδο και έξοδο του από τον Αυτοκινητόδρομο θα γίνεται με τη χρήση ηλεκτρονικού πομποδέκτη (DSRC) και την αναγνώριση του αριθμού κυκλοφορίας του οχήματος (Video Tolling), ώστε να είναι εφικτή η καταγραφή της διανυόμενης απόστασης και ο υπολογισμός του Διοδίου Τέλους. Το Διόδιο Τέλους θα αφαιρείται αυτόματα από το διαθέσιμο υπόλοιπο του συνδρομητικού λογαριασμού, που διαθέτουν οι εγγεγραμμένοι χρήστες του ΒΟΑΚ ή των λοιπών αυτοκινητοδρόμων που λειτουργούν στη χώρα μας, στο πλαίσιο της διαλειτουργικότητας». Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα στον παραχωρησιούχο να μελετήσει, κατασκευάσει και λειτουργήσει Πλευρικούς Σταθμούς Διοδίων (ΠΣΔ) για την είσπραξη Τέλους Διοδίου με τη χρήση μπάρας.
Κυρώσεις για μη πληρωμή
Η σύμβαση προβλέπει αυστηρές κυρώσεις για τη μη πληρωμή διοδίων. Η σύμβαση προβλέπει πως «το Δημόσιο θα περιλάβει διάταξη στον Κυρωτικό Νόμο δυνάμει της οποίας η βεβαίωση της μη καταβολής από χρήστες του Διοδίου Τέλους, συνοδευόμενη από ευκρινή φωτογραφία του αριθμού κυκλοφορίας του οχήματος με επισημείωση του χρόνου διέλευσης και βεβαίωση Αρμόδιας Αρχής για τα στοιχεία του υπόχρεου (την οποία η Αρμόδια Αρχή είναι υποχρεωμένη να εκδίδει εντός πέντε (5) Εργάσιμων Ημερών από την κατάθεση της σχετικής αίτησης του Παραχωρησιούχου), αποτελεί πλήρη απόδειξη για τη διέλευση του οχήματος χωρίς την καταβολή του Διοδίου Τέλους και για την υποχρέωση του κυρίου του οχήματος προς καταβολή του οφειλόμενου τέλους και του 20πλάσιου από αυτό ποσού, ως αστικής ποινής, και ο παραχωρησιούχος, έπειτα από παρέλευση δεκαπέντε (15) ημερών από την ημερομηνία βεβαίωσης της μη καταβολής, εντός των οποίων ο υπόχρεος θα δικαιούται να καταβάλει το οφειλόμενο τέλος με τον τρόπο που θα υποδείξει ο παραχωρησιούχος, απαλλασσόμενος από κάθε άλλη επιβάρυνση, θα δικαιούται να ζητήσει και έκδοση διαταγής πληρωμής και για τα δύο αυτά ποσά με βάση την παραπάνω βεβαίωση».
Τιμολογιακή πολιτική
Ο παραχωρησιούχος «δικαιούται να αναπροσαρμόσει τα Διόδια Τέλη που θα χρεώνονται στους Χρήστες (μέσα στο πλαίσιο των εφαρμοζόμενων ανωτάτων ορίων), την 1η Ιανουαρίου κάθε ημερολογιακού έτους και οφείλει να ειδοποιεί το Δημόσιο για τη σκοπούμενη αναπροσαρμογή των τελών διοδίων και να δημοσιεύει τα νέα Διόδια Τέλη, τα οποία πρόκειται να χρεωθούν προς γνώση του κοινού το νωρίτερο έναν (1) μήνα πριν από την εφαρμογή τους. Επίσης, σε περίπτωση αύξησης μείωσης του ΦΠΑ, ο Παραχωρησιούχος δύναται να αναπροσαρμόζει αντίστοιχα τα Διόδια Τέλη, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν δύναται να υπερβεί προ ΦΠΑ τα ανώτατα όριο που καθορίζονται».
Ο παραχωρησιούχος δικαιούται:
(i) Να θεσπίσει ένα σύστημα εκπτώσεων στα Διόδια Τέλη ή ειδικών μειωμένων Διοδίων Τελών για συχνή ή καθημερινή χρήση ή για οποιαδήποτε άλλη ειδική κατηγορία Χρηστών.
(ii) Να μειώνει τα Διόδια Τέλη για κατηγορίες οχημάτων για μια συγκεκριμένη περίοδο (εντός ημέρας, εβδομάδας, μήνα κ.λπ.).
(iii) Να χρεώνει διαφορετικά Διόδια Τέλη στους διαφορετικούς Σταθμούς Διοδίων, αλλά σε καμιά περίπτωση τα Διόδια Τέλη δεν δύνανται να υπερβούν, μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, τα ανώτατα όρια.
Επίσης, προβλέπεται η δυνατότητα του Δημοσίου να ζητήσει την τροποποίηση των κατηγοριών οχημάτων με βάση τους εκπεμπόμενους ρύπους, ανά κατηγορία εκπομπών EURO. Τέλος, εξαιρούνται της καταβολής διοδίων τελών μια σειρά από οχήματα που επιτελούν λειτουργίες σημαντικές για το δημόσιο συμφέρον. Τέτοια είναι τα οχήματα της Ελληνικής Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής, των Ελληνικών και Συμμαχικών Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και οχήματα πρώτων βοηθειών του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας, των ατόμων με αναπηρία (περιλαμβανομένων και των αναπήρων πολέμου), του Παραχωρησιούχου, του Κατασκευαστή, του Ανεξάρτητου Μηχανικού και του Λειτουργού, του προσωπικού του Δημοσίου που ασκεί εποπτεία - επίβλεψη της εκτέλεσης της Σύμβασης και τα οχήματα των εταιρειών οδικής βοήθειας.
Η είσοδος στο ΧΑ
Επίσης, μεταξύ άλλων, με βάση τη σύμβαση, ο Παραχωρησιούχος δικαιούται μετά την Ημερομηνία Περάτωσης Μελετών-Κατασκευών να υποβάλει αίτηση για την εισαγωγή των μετοχών του Παραχωρησιούχου στο Χρηματιστήριο Αθηνών ή σε χρηματιστήριο του εξωτερικού σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, εκδίδοντας προς το σκοπό αυτό νέες μετοχές ή προσφέροντας παλιές ή και τα δύο.
Πρόδρομες εργασίες
Ανά πάσα στιγμή μετά την Ημερομηνία Έναρξης Ισχύος και μέχρι την Ημερομηνία Έναρξης Παραχώρησης το Δημόσιο δικαιούται να ζητήσει από τον Παραχωρησιούχο, να προβεί σε συγκεκριμένες πρόδρομες εργασίες, όπως ενδεικτικά μελέτες και έρευνες σχετικές με το έργο. Το τίμημα των εργασιών αυτών δεν μπορεί να υπερβαίνει το πέντε στα εκατό (5%) του Τιμήματος Μελετών - Κατασκευών. Ομοίως, κατά το διάστημα αυτό το Δημόσιο, μετά από αίτημα του Παραχωρησιούχου, δικαιούται να του επιτρέψει την πρόσβαση στο αναγκαίο γιο αυτές τις πρόδρομες εργασίες Τμήμα του Χώρου Εκτέλεσης του έργου υπό τη αίρεση όμως ότι το Τμήμα αυτό ανήκει στο Δημόσιο ήτο Δημόσιο έχει δικαίωμα παρέμβασης σε αυτό.
