Κατά 3,94 δισ. ευρώ έχει «ψηλώσει» το ενεργητικό της εγχώριας αγοράς αμοιβαίων κεφαλαίων, φτάνοντας στα 26,059 δισ. ευρώ, από 22,120 δισ. ευρώ στις αρχές του έτους. Εξ αυτών, τα 21,733 δισ. ευρώ, το 83,4% δηλαδή του συνόλου καλύπτεται από τις θυγατρικές ΑΕΔΑΚ των τεσσάρων συστημικών τραπεζών. Η αγορά, βέβαια, υπολείπεται έναντι των επιπέδων 2003 - 2004, όπου το ενεργητικό των αμοιβαίων είχε ξεπεράσει τα 30 δισ. ευρώ.
Οι συνολικές καθαρές εισροές προς όλες τις κατηγορίες των αμοιβαίων κεφαλαίων ξεπερνά ελαφρώς τα 2,95 δισ. ευρώ κατά το πρώτο εξάμηνο, με τα διεθνή ομολογιακά να κατέχουν τη μερίδα του λέοντος, με καθαρές εισροές που προσεγγίζουν τα 2,063 δισ. ευρώ, ενώ στα εγχώρια ομολογιακά έχουν συγκεντρωθεί περί τα 258,32 εκατ. ευρώ (καθαρές εισροές).
Φυσικά, τα χαμηλά επιτόκια που προσφέρουν οι προθεσμιακές -που ολοένα και θα χαμηλώνουν- έχουν οδηγήσει ένα κομμάτι της μεγάλης ρευστότητας που υπάρχει στο σύστημα, να διοχετευτεί στα αμοιβαία κεφάλαια.
«Ψιλά» στα εγχώρια μετοχικά...
Από την άλλη, η εικόνα άνθισης της εγχώριας χρηματιστηριακής αγοράς - με αποδόσεις άνω του 200% από αρχές 2009 σε επίπεδο Γενικού Δείκτη (χωρίς ανταμοιβές μετόχων) - δεν συνοδεύεται από αντίστοιχο επενδυτικό ενδιαφέρον προς τα εγχώρια μετοχικά Α/Κ.
Στο πρώτο εξάμηνο, οι καθαρές εισροές στα μετοχικά Α/Κ διαμορφώθηκαν κοντά στα 55,06 εκατ. ευρώ, με την Πειραιώς ΑΕΔΑΚ να ηγείται, με καθαρές εισροές - σε αυτή την κατηγορία - που προσεγγίσουν τα 59,73 εκατ. ευρώ. Σε μεγάλο βαθμό, η υπερδεκαετής οικονομική κρίση έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο σε αυτή την επενδυτική επιφυλακτικότητα. Παράγοντες της αγοράς ωστόσο, εκφράζουν την αισιοδοξία τους για ενίσχυση του ενδιαφέροντος και διάχυση του χρήματος και προς αυτή την κατηγορία.
Ευρύτερα, η ελλιπής οικονομική παιδεία και κουλτούρα, η δυσάρεστη εμπειρία φαινομένων της εγχώριας αγοράς κατά το παρελθόν, αλλά και δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας (π.χ χαμηλά εισοδήματα - το μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου, τροφοδοτεί την κατανάλωση) και του συστήματος (έλλειψη φορολογικών κινήτρων, στο πλαίσιο του δεύτερου ή τρίτου πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος) αποτελούν ένα μέρος των αγκυλώσεων και των εμποδίων των μικρομεσαίων εισοδημάτων που έρχονται αντιμέτωποι οι Έλληνες διαχειριστές.
Συνεχίζουν να μαζεύουν χρήμα με «όπλο» τα target maturity
Ωστόσο, στη στρατηγική «ένα βήμα τη φορά» τα τμήματα asset gathering έχουν καταφέρει να στρέψουν μέρος των διαθέσιμων πόρων των νοικοκυριών σε επενδυτικά προϊόντα, δημιουργώντας τις βάσεις για μια καλύτερη αντίληψη του ορισμού της επένδυσης.
Βασικό «όχημα» αυτής της προσπάθειας, τα εναλλακτικά επενδυτικά προϊόντα «target maturity» (ομολογιακά) που αποτέλεσαν το «σκαλοπάτι» για την είσοδο Ελλήνων αποταμιευτών στο χώρο της διαχείρισης κεφαλαίων. Η προκαθορισμένη χρονική διάρκεια, τα αφορολόγητα κουπόνια και ο σημαντικά περιορισμένος βαθμός έκθεσης σε ρίσκο μέσω υψηλής διασποράς αποτέλεσαν το τρίπτυχο της επιτυχίας των «target maturity». Έτσι, μετά από μια 12ετία κρίσης, το χαμηλό ρίσκο, που ενείχαν τα εν λόγω αμοιβαία κεφάλαια, λειτούργησε ως αναγκαίο καταπραϋντικό, ενώ τα υψηλά κουπόνια των πρώτων εκδόσεων (2022 - 2023) ως το απαραίτητο δέλεαρ της μετάβασης.
Από την 1η Σεπτεμβρίου του 2022, όταν διατέθηκε το πρώτο ομολογιακό Α/Κ της συγκεκριμένης κατηγορίας ως τα τέλη Μαΐου, οι εισροές (καθαρές πωλήσεις) διαμορφώθηκαν περί τα 8,9 δισ. ευρώ. Στο ίδιο διάστημα οι καθαρές εισροές στο σύνολο των εγχώριων ομολογιακών αμοιβαίων διαμορφώθηκαν σε μόλις 895 εκατ. ευρώ, ενώ στα διεθνή ξεπέρασαν τα 9 δισ. ευρώ. Οι πρώτες εκδόσεις διατέθηκαν μεταξύ Σεπτεμβρίου 2022- Ιουνίου 2023, με υψηλά ετήσια κουπόνια της τάξεως των 3% - 3,5% περίπου και δυνατότητα να τοποθετούνται στην αγορά ομολόγων και σε τιμές χαμηλότερες της ονομαστικής αξίας. Από τις συγκεκριμένες σειρές προέκυψε η μεγαλύτερη υπεραξία, «υποχρεώνοντας» κάποιους από όσους τοποθετήθηκαν, αγοράζοντας μερίδια να τα εξαγοράσουν καθώς η καθαρή απόδοση, μετά τα πέναλτι της πρόωρης εξαγοράς, ξεπερνούσε την εναπομείνασα πρόσοδο από κουπόνια.
Το εγχείρημα τραπεζών - ΑΕΔΑΚ κρίνεται επιτυχές και από το γεγονός πως κατάφεραν να στρέψουν μικρομεσαία πορτοφόλια προς τα παραπάνω, αποφεύγοντας μια μαζική μετατόπιση προς προθεσμιακές καταθέσεις και εξασφαλίζοντας καθαρά έσοδα από προμήθειες μέσω της μετατροπής καταθέσεων σε επενδυτικές τοποθετήσεις. Το ύψος της προμήθειας διαχείρισης κατά τη διετία 2022 - 2023 κινούνταν πέριξ του 1%, ενώ πλέον έχει υποχωρήσει στην περιοχή του 0,75%. Το κόστος πρόωρης εξαγοράς ήταν και παραμένει πέριξ του 2% - 3%. Επιπλέον, στη βάση της φύσης του αμοιβαίου για το οποίο δεν απαιτείται ενεργητική διαχείριση, παρά μόνο παρακολούθηση του ρίσκου εκδοτών, δεν υπήρξε σημαντική αύξηση του κόστους για τις ΑΕΔΑΚ.
Σύμφωνα με διαχειριστές, οι νέες σειρές «target maturity» προσφέρουν καθαρό κουπόνι της τάξης του 1,5% - 2%, την στιγμή που τα επιτόκια στις νέες προθεσμιακές συνεχίζουν την κατιούσα. Βέβαια, τα περιθώρια υπεραξίας έχουν σχεδόν εξαλειφθεί στα παραπάνω προϊόντα ενώ από την άλλη, το ρίσκο εκδότη ενδέχεται να αυξηθεί διεθνώς, αν επιβεβαιωθούν οι ανησυχίες για «slowdown».
Από την άλλη, τα τμήματα διαχείρισης έχουν ξεκινήσει μια «προεργασία» για την ανάδειξη και διαφορετικών τάσεων και προϊόντων, ως μιας πρώτης μορφής κίνηση ανάληψης ελαφρώς υψηλότερου ρίσκου (μεικτά, σύνθετα).
Συμπληρωματικά ή ανταγωνιστικά τα mini bonds…
Από την άλλη, η επαναθέρμανση των εκδόσεων mini - retail bonds, εν μέσω αποκλιμάκωσης των επιτοκίων δύναται να αποπροσανατολίζει από τον στόχο μετακίνησης μερίδας επενδυτών που τοποθετήθηκαν στα target maturity, σε προιόντα υψηλότερου ρίσκου.
Τα υψηλά capex σειράς εταιρειών αλλά και η ανάγκη των τραπεζών να προβούν σε φθηνότερη αναχρηματοδότηση παλαιότερων τίτλων (ειδικά από το 2026 όπου αναμένεται ανάκληση σειράς ομολόγων) αναμένεται ενίσχυση της εκδοτικής δραστηριότητας, με ομόλογα που θα φέρουν σταθερό κουπόνι της τάξεως του 3% - 4% περίπου (Aegean, Attica Group, Lamda, κτλ)
Στη βάση λοιπόν μιας πάγιας συντηρητικής επενδυτικής λογικής που διέπει τα μικρομεσαία «πορτοφόλια» και που δεν αποτελεί σύμμαχο στην προσπάθεια των διαχειριστών, παραμένει εύλογο το ερώτημα, αν ο επενδυτής θα επιλέξει ένα σταθερό και υψηλό, συγκριτικά κουπόνι ή θα αναλάβει κάποιο ρίσκο, εν μέσω και μιας διεθνούς αβεβαιότητας. Κορυφαίος παράγοντας από πλευράς ΑΕΔΑΚ επισημαίνει πως η αναθέρμανση της αγοράς εταιρικών ομολόγων λειτουργεί συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά. Δημιουργεί μια συνολική θετική δυναμική για το asset class του σταθερού εισοδήματος και δεν επηρεάζει αρνητικά την πορεία των target maturity προϊόντων.
Ο ίδιος δεν αναμένει κάποιου είδους παλινδρόμηση κεφαλαίων από τα target maturity αμοιβαία σε νέες ομολογιακές εκδόσεις, καθώς οι δύο αγορές απευθύνονται σε διαφορετικά κοινά. Τα target maturity απευθύνονται κυρίως σε προφίλ που αναζητούν προβλεψιμότητα, επαγγελματική διαχείριση, και εύκολη πρόσβαση μέσω τραπεζικών «καναλιών», με χαμηλά ελάχιστα τοποθέτησης. Οι νέες εκδόσεις εταιρικών ομολόγων προσελκύουν πιο ενεργούς επενδυτές που έχουν διάθεση να «διαλέξουν» μεμονωμένο εκδότη. Διαφορετική θέση διατυπώνει άλλος παράγοντας της αγοράς που θεωρεί πως τα mini - bonds είναι ανταγωνιστικά προς τα ομολογιακά Α/Κ.
