«Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός»... Μέσω αυτή της ρήσης απαντούν εγχώριοι διαχειριστές στο ερώτημα του «πώς τα ελληνικά νοικουριά θα κινητοποιηθούν πιο μαζικά σε μια ευρεία γκάμα επενδυτικών προϊόντων, αναδιαμορφώνοντας έτσι μια επενδυτική κουλτούρα που έχει εδραιωθεί σε επενδύσεις σε ακίνητα και προθεσμιακές».
Η ελλιπής οικονομική παιδεία και κουλτούρα, η δυσάρεστη εμπειρία φαινομένων της εγχώριας αγοράς κατά το παρελθόν, αλλά και δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας (π.χ χαμηλά εισοδήματα - το μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου, τροφοδοτεί την κατανάλωση) και του συστήματος (έλλειψη φορολογικών κινήτρων, στο πλαίσιο του δεύτερου ή τρίτου πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος)
αποτελούν ένα μέρος των αγκυλώσεων και των εμποδίων των μικρομεσαίων εισοδημάτων που έρχονται αντιμέτωποι οι Έλληνες διαχειριστές.
Ωστόσο, στη στρατηγική «ένα βήμα τη φορά» τα τμήματα asset gathering έχουν καταφέρει να στρέψουν μέρος των διαθέσιμων πόρων των νοικοκυριών σε επενδυτικά προϊόντα, δημιουργώντας τις βάσεις για μια καλύτερη αντίληψη του ορισμού της επένδυσης.
Βασικό «όχημα» αυτής της προσπάθειας, τα εναλλακτικά επενδυτικά προϊόντα «target maturity» (ομολογιακά) που αποτέλεσαν το «σκαλοπάτι» για την είσοδο Ελλήνων αποταμιευτών στο χώρο της διαχείρισης κεφαλαίων. Η προκαθορισμένη χρονική διάρκεια, τα αφορολόγητα κουπόνια και ο σημαντικά περιορισμένος βαθμός έκθεσης σε ρίσκο μέσω υψηλής διασποράς αποτέλεσαν το τρίπτυχο της επιτυχίας των «target maturity». Έτσι, μετά από μια 12ετία κρίσης, το χαμηλό ρίσκο, που ενείχαν τα εν λόγω αμοιβαία κεφάλαια, λειτούργησε ως αναγκαίο καταπραϋντικό, ενώ τα υψηλά κουπόνια των πρώτων εκδόσεων (2022 - 2023) ως το απαραίτητο δέλεαρ της μετάβασης.
Από την 1η Σεπτεμβρίου του 2022, όταν διατέθηκε το πρώτο ομολογιακό Α/Κ της συγκεκριμένης κατηγορίας ως τα τέλη Μαΐου, οι εισροές (καθαρές πωλήσεις) διαμορφώθηκαν περί τα 8,9 δισ. ευρώ. Στο ίδιο διάστημα οι καθαρές εισροές στο σύνολο των εγχώριων ομολογιακών αμοιβαίων διαμορφώθηκαν σε μόλις 895 εκατ. ευρώ, ενώ στα διεθνή ξεπέρασαν τα 9 δισ. ευρώ. Οι πρώτες εκδόσεις διατέθηκαν μεταξύ Σεπτεμβρίου 2022- Ιουνίου 2023, με υψηλά ετήσια κουπόνια της τάξεως των 3% - 3,5% περίπου και δυνατότητα να τοποθετούνται στην αγορά ομολόγων και σε τιμές χαμηλότερες της ονομαστικής αξίας. Από τις συγκεκριμένες σειρές προέκυψε η μεγαλύτερη υπεραξία, «υποχρεώνοντας» κάποιους από όσους τοποθετήθηκαν, αγοράζοντας μερίδια να τα εξαγοράσουν καθώς η καθαρή απόδοση, μετά τα πέναλτι της πρόωρης εξαγοράς, ξεπερνούσε την εναπομείνασα πρόσοδο από κουπόνια.
Το εγχείρημα τραπεζών - ΑΕΔΑΚ κρίνεται επιτυχές και από το γεγονός πως κατάφεραν να στρέψουν μικρομεσαία πορτοφόλια προς τα παραπάνω, αποφεύγοντας μια μαζική μετατόπιση προς προθεσμιακές καταθέσεις και εξασφαλίζοντας καθαρά έσοδα από προμήθειες μέσω της μετατροπής καταθέσεων σε επενδυτικές τοποθετήσεις. Το ύψος της προμήθειας διαχείρισης κατά τη διετία 2022 - 2023 κινούνταν πέριξ του 1%, ενώ πλέον έχει υποχωρήσει στην περιοχή του 0,75%. Το κόστος πρόωρης εξαγοράς ήταν και παραμένει πέριξ του 2% - 3%. Επιπλέον, στη βάση της φύσης του αμοιβαίου για το οποίο δεν απαιτείται ενεργητική διαχείριση, παρά μόνο παρακολούθηση του ρίσκου εκδοτών, δεν υπήρξε σημαντική αύξηση του κόστους για τις ΑΕΔΑΚ.
Την ίδια στιγμή, η φθίνουσα τάση στα επιτόκια δεν έχει «φρενάρει» σημαντικά τη ζήτηση για τα «target maturity» και ευρύτερα για ομολογιακά αμοιβαία. Ενδεικτικό είναι πως από 1/1/25 μέχρι 23/05/25 οι καθαρές εισροές στα διεθνή ομολογιακά διαμορφώνονται στα 1,924 δισ. ευρώ, ενώ για τα ελληνικά, ξεπερνούν τα 178,27 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με διαχειριστές, οι νέες σειρές «target maturity» προσφέρουν καθαρό κουπόνι της τάξης του 1,5% - 2%, την στιγμή που τα επιτόκια στις νέες προθεσμιακές συνεχίζουν να αποκλιμακώνονται. Βέβαια, τα περιθώρια υπεραξίας έχουν σχεδόν εξαλειφθεί, ενώ από την άλλη, το ρίσκο εκδότη ενδέχεται να αυξηθεί διεθνώς, αν επιβεβαιωθούν οι ανησυχίες για «slowdown».
Από την άλλη, τα τμήματα διαχείρισης έχουν ξεκινήσει μια «προεργασία» για την ανάδειξη και διαφορετικών τάσεων και προϊόντων, ως μιας πρώτης μορφής κίνηση ανάληψης ελαφρώς υψηλότερου ρίσκου (μεικτά, σύνθετα).
