Το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας με τίτλο «Ενεργή Μάχη»: Ολοκληρωμένη αναμόρφωση του συστήματος πρόληψης, ετοιμότητας και απόκρισης έναντι δασικών πυρκαγιών και λοιπών φυσικών, τεχνολογικών ή ανθρωπογενών καταστροφών, παρουσίασε σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο ο αρμόδιος υπουργός, Γιάννης Κεφαλογιάννης.
Όπως αναφέρεται από το Υπουργείο, μέσω του νέου νομοσχεδίου σηματοδοτείται «μια βαθιά θεσμική και επιχειρησιακή τομή στον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα προλαμβάνει, αντιμετωπίζει και μαθαίνει από τις φυσικές καταστροφές».
Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, με την κλιματική κρίση να εντείνει τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων φαινομένων, η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στην πρώτη γραμμή της Πολιτικής Προστασίας. Το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας φιλοδοξεί να αναπροσαρμόσει συνολικά το ισχύον μοντέλο, εισάγοντας νέους μηχανισμούς, εργαλεία και κανόνες με έμφαση στην πρόληψη, τον συντονισμό και τη θεσμική μάθηση. Παράλληλα επισημαίνεται ότι για δεκαετίες, η χώρα λειτουργούσε με ένα μοντέλο εκ των υστέρων αντιμετώπισης των καταστροφών, όπου η επιχειρησιακή δράση ξεκινούσε όταν το φαινόμενο είχε ήδη εκδηλωθεί.
Με το νέο πλαίσιο, «θεμελιώνεται μια διαφορετική φιλοσοφία: η φωτιά αντιμετωπίζεται πριν την εκδήλωσή της, με προκαθορισμένους κανόνες ανάληψης επιχειρησιακής δράσης με στόχο τον περιορισμό των ζημιών πριν αυτές καταστούν μη αναστρέψιμες».
Το νομοσχέδιο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:
Ένα συνεκτικό δίκτυο συντονιστικών κέντρων και κανόνων εμπλοκής
Η Πολιτική Προστασία ανακοίνωσε ότι σε κάθε Περιφερειακή Πυροσβεστική Διοίκηση θα λειτουργεί Επιχειρησιακό Κέντρο Συμβάντων, πλήρως διασυνδεδεμένο με το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.Δ.Ι.Κ.). Η διάρθρωση αυτή εξασφαλίζει ενιαία επιχειρησιακή εικόνα σε πραγματικό χρόνο, από το τοπικό έως το εθνικό επίπεδο, επιτρέποντας ταχύτερη και αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων. Παράλληλα, εισάγονται τυποποιημένα πρωτόκολλα διοίκησης και επιχειρησιακής ανταπόκρισης, κατά τα πρότυπα του διεθνώς αναγνωρισμένου Incident Command System (ICS).
Υποχρεωτικά Σχέδια Πρόληψης Πυρκαγιών για κάθε Δήμο και Περιφέρεια
Εισάγονται υποχρεωτικά Σχέδια Πρόληψης Πυρκαγιών για κάθε Δήμο και Περιφέρεια της χώρας. Τα σχέδια αυτά αποκτούν ουσιαστικό χαρακτήρα και περιλαμβάνουν χαρτογράφηση κρίσιμων περιοχών, καταγραφή σημείων αυξημένου κινδύνου, πρόβλεψη οδών διαφυγής και καθορισμό σημείων υδροληψίας.
Προδιαγεγραμμένη καύση: ένα νέο εργαλείο πρόληψης
Για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο θεσμοθετείται ρητά η προδιαγεγραμμένη (ελεγχόμενη) καύση ως εργαλείο πρόληψης, προγραμματισμένες καύσεις μικρής κλίμακας θα μειώνουν τη συσσωρευμένη καύσιμη ύλη στα δάση πριν την αντιπυρική περίοδο.
Το νομοσχέδιο ενισχύει τον μηχανισμό άντλησης διδαγμάτων από τις κρίσεις και αναβαθμίζει τη Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού του Πυροσβεστικού Σώματος.
Στο σύνολό του, το νομοσχέδιο «Ενεργή Μάχη» συνιστά μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική πρόληψης και διαχείρισης φυσικών καταστροφών, επενδύει στην πρόληψη και υπογραμμίζει την ανάγκη συνεργασίας με την κοινωνία και την επιστημονική κοινότητα.
Σύσταση Ειδικής Επιτροπής Εκτίμησης Πλημμυρικού Κινδύνου
Συστήνεται Ειδική Επιτροπή Εκτίμησης Πλημμυρικού Κινδύνου, στελεχωμένη με εξειδικευμένους υδρολόγους και επιστήμονες, η οποία θα αξιολογεί όχι μόνο τα μετεωρολογικά δεδομένα, αλλά και την ευαλωτότητα κάθε περιοχής, τον κορεσμό του εδάφους, τη συμπεριφορά των ρεμάτων και τις τοπικές υποδομές. Η πλημμυρική απειλή έχει διαφορετική δυναμική από τις δασικές πυρκαγιές και απαιτεί εξειδικευμένη επιστημονική προσέγγιση σε πραγματικό χρόνο. Σύμφωνα με το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, η νέα Επιτροπή λειτουργεί ως μόνιμος επιστημονικός πυλώνας πρόγνωσης, αξιολόγησης και καθοδήγησης, ενισχύοντας τη λήψη προληπτικών μέτρων πριν την εκδήλωση του φαινομένου και όχι εκ των υστέρων. "Δεν υποκαθιστά τον Εθνικό Μηχανισμό, αλλά τον τροφοδοτεί με τεκμηριωμένη γνώση, μειώνοντας τον κίνδυνο αιφνιδιασμού και αστοχίας αποφάσεων", τονίζει το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Σύσταση Μητρώου Επικουρικών Δυνάμεων για την ενίσχυση του εθελοντισμού
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον εθελοντισμό, με τη δημιουργία Μητρώου Επικουρικών Δυνάμεων. Πολίτες και επιχειρήσεις που διαθέτουν κρίσιμο εξοπλισμό, όπως υδροφόρες, μηχανήματα έργου, drones ή γεννήτριες, θα μπορούν να δηλώνουν διαθεσιμότητα και να αξιοποιούνται άμεσα. Παράλληλα, οι εθελοντές πυροσβέστες αποκτούν τη δυνατότητα να επιχειρούν εκτός της τοπικής τους αρμοδιότητας, όπου κι αν βρίσκονται.
Μηχανισμός άντλησης διδαγμάτων
Το νομοσχέδιο, όπως τονίζεται από την Πολιτική Προστασία, ενισχύει τον μηχανισμό άντλησης διδαγμάτων από τις κρίσεις. Συστήνεται ανεξάρτητη επιστημονική επιτροπή για την αξιολόγηση μεγάλων πυρκαγιών άνω των 100.000 στρεμμάτων, ενώ καθιερώνεται ετήσια δημόσια έκθεση για την αντιπυρική περίοδο, με συγκεκριμένους και μετρήσιμους δείκτες.
Αναβάθμιση της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού Πυροσβεστικού Σώματος
Αναβαθμίζεται η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Δ.Α.Ε.Ε.) με νέα οργανωτική δομή, πιστοποιημένους πραγματογνώμονες και τη σύσταση 36 ειδικών Ανακριτικών Κλιμακίων Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Α.Κ.Α.Ε.Ε.), εξοπλισμένα με εξειδικευμένο προσωπικό και συνεργαζόμενα στενά με άλλες αρχές (ΕΛ.ΑΣ., Λιμενικό Σώμα, Ένοπλες Δυνάμεις, Europol κ.ά.). Ειδικότερα, σύμφωνα με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού αναβαθμίζεται λειτουργικά και αποκτά διαπεριφερειακά ανακριτικά κλιμάκια, μητρώο πιστοποιημένων εμπειρογνωμόνων και ενισχυμένες ανακριτικές αρμοδιότητες, με στόχο την αποτροπή και τη συστηματική δίωξη του εμπρησμού.
Αναβάθμιση της Πυροσβεστικής Ακαδημίας
Παράλληλα, η Πυροσβεστική Ακαδημία αναβαθμίζεται θεσμικά, με την πρόβλεψη δέσμης διατάξεων, που την καθιστούν ένα Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα με υβριδικά χαρακτηριστικά πανεπιστημίου και στρατιωτικής σχολής. Οι Σχολές Αξιωματικών και Πυροσβεστών θα αποκτήσουν μόνιμα μέλη Δ.Ε.Π., θα αποκτήσουν δυνατότητα συνεργασίας με ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό και θα μπορούν να διοργανώνουν προγράμματα μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών. Αναφορικά με τα στελέχη της μεσαίας κλίμακας, η Σχολή Αρχιπυροσβεστών αναμένεται να επαναλειτουργήσει μετά από 15 χρόνια.
Όπως επισημαίνεται από το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, με τις εν λόγω ρυθμίσεις, η Πυροσβεστική Ακαδημία μετατρέπεται σε φορέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για τη διεξαγωγή προγραμμάτων πρώτου, δευτέρου (μεταπτυχιακά) και τρίτου (διδακτορικά) κύκλου σπουδών, καθώς και την προώθηση της έρευνας στους τομείς της πυρασφάλειας, της πολιτικής προστασίας και των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης. Καθορίζεται, επίσης, ότι η Ακαδημία θα λειτουργεί ως μονοτμηματική ανώτατη σχολή, η οποία ευθυγραμμίζεται με τα πρότυπα οργάνωσης και λειτουργίας των ελληνικών Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.). "Με τον τρόπο αυτό, η Πολιτεία επιδιώκει να αναβαθμίσει την εκπαίδευση και την επιστημονική κατάρτιση των στελεχών του Πυροσβεστικού Σώματος, να ενισχύσει την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται σε πολύπλοκους κινδύνους και να δημιουργήσει ένα θεσμικό υπόβαθρο παραγωγής έρευνας και καινοτομίας στον κρίσιμο τομέα της πολιτικής προστασίας", υπογραμμίζει το υπουργείο σε σχετική ανακοίνωση.
Εναέρια μέσα
Με την ενίσχυση του ιδιόκτητου στόλου εναέριων μέσων μέσω του προγράμματος "ΑΙΓΙΣ", προβλέπεται η εκπαίδευση αξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος ως πιλότων και μηχανικών. Όπως επισημαίνεται από την Πολιτική Προστασία, η αύξηση του αριθμού των πτητικών μέσων του Π.Σ., οι παραλαβές του προγράμματος "ΑΙΓΙΣ", η ένταξη όλο και περισσότερων drones "καθιστούν επιτακτική την ανάγκη δημιουργίας μιας νέας Διεύθυνσης στο Αρχηγείο για τα διοικητικά, οργανωτικά, διαχειριστικά και υποστηρικτικά θέματα που ανακύπτουν, καθώς και την λειτουργική και οργανωτική αναβάθμιση της Υ.Ε.Μ.Π.Σ. που θα λειτουργεί ως "Σμηναρχία" της Διεύθυνσης Εναερίων Μέσων του Αρχηγείου Π.Σ., έχουσα την αρμοδιότητα για το επιχειρησιακό σκέλος της αξιοποίησης επανδρωμένων και μη επανδρωμένων μέσων".
Δυνατότητα σύστασης νέων Πυροσβεστικών Φυλακίων σε απομακρυσμένα και μικρά νησιά
Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τη νησιωτική χώρα, με τη δυνατότητα σύστασης νέων Πυροσβεστικών Φυλακίων σε απομακρυσμένα και μικρά νησιά. Με απόφαση του Αρχηγού του Π.Σ., θα μπορούν να δημιουργούνται μικρά μόνιμα κλιμάκια πυροσβεστών σε απομακρυσμένα ή μικρά νησιά, με καθορισμένη περιοχή ευθύνης και επαρκή εξοπλισμό, έτσι ώστε οι τοπικές κοινωνίες να έχουν άμεση πυροσβεστική κάλυψη, σε συμμόρφωση και με την συνταγματική αρχή της νησιωτικότητας που επιτάσσει ειδική μέριμνα για τα νησιά.
"Στο σύνολό του, το νομοσχέδιο "Ενεργή Μάχη" συνιστά μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική πρόληψης και διαχείρισης φυσικών καταστροφών. Δημιουργεί ένα σύγχρονο, διαλειτουργικό και τεχνοκρατικό σύστημα Πολιτικής Προστασίας, που επενδύει στην πρόληψη, μαθαίνει από τα λάθη του και στηρίζει έμπρακτα όσους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Το νέο πλαίσιο δημιουργεί ένα πλέγμα συνεργασίας με την κοινωνία, την αυτοδιοίκηση και την επιστημονική κοινότητα, που μετατρέπει την αντιμετώπιση των κρίσεων σε υπόθεση όλων. Σε μια εποχή όπου η κλιματική κρίση δεν αφήνει περιθώρια για καθυστερήσεις, η ενίσχυση της Πολιτικής Προστασίας δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση ασφάλειας, ποιότητας ζωής και ανθεκτικότητας για όλους", σημειώνει το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας σε ανακοίνωσή του.
