Ροή
«Είμαι αριστερά της δεξιάς, γιατί η αριστερά οφείλει να περιέχει κάθε άνθρωπο με ανησυχίες. Κάθε άνθρωπος που δεν συμβιβάζεται είναι αριστερός» σιγομουρμούριζε ο Μάνος Χατζηδάκις κάθε φορά που τον ρωτούσαν για τη μουσική του.
Ο ρόλος της Αριστεράς στις τέχνες είναι καθοριστικός. Η τέχνη πέρα από την αισθητική πλευρά έχει και άποψη, περιέχει την κοινωνική διαμαρτυρία, δίνει το στίγμα και αποτυπώνει τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής. Ως φορέας ανατρεπτικών ιδεών, έχει ιδανικά, βρίσκεται σε συνεχή τριβή και αναζήτηση, είναι κινηματική και δημιουργική. Η τέχνη οφείλει να κινητοποιεί όλες τις κοινωνικές δυνάμεις, όλους τους πολίτες που αναζητούν πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν. Ο ανθρωποκεντρικός ρόλος της Αριστεράς προσφέρει πρώτη ύλη, αλλά και πρόθυμους αποδέκτες της καλλιτεχνικής και πνευματικής δημιουργίας. Η άνοδος του κινήματος της Εθνικής Αντίστασης, στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την προβολή και ανάπτυξη του πολιτικού ρόλου της τέχνης. Οι καλλιτέχνες της εποχής χρησιμοποίησαν την τέχνη τους ως μέσο στήριξης μιας κοινωνίας που στέναζε και έδινε το αίμα της για την απελευθέρωση. Με τα δικά τους, ιδιαίτερα «όπλα», οι εικαστικοί δημιουργοί, έδωσαν χρώμα στην ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Αξίζει δε να αναφερθεί ο κοινωνικός ρόλος της χαρακτικής σε εκείνη την περίοδο. Τη δεκαετία του '60 το πολιτιστικό κίνημα της νεολαίας Λαμπράκη ευαισθητοποιεί, διεγείρει, διαμορφώνει συνειδήσεις, κάνει πολιτιστική πολιτική, με τον ξεχωριστό δικό του τρόπο – με τη διάδοση της κουλτούρας της Αριστεράς στην κοινωνία, με τη μετάδοση σε ευρύτερα κοινωνικά πλαίσια των αξιών της κοινωνικής αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης και του πολιτισμού. Οι Λαμπράκηδες ανοίγουν 200 Λέσχες Πολιτισμού σ’ όλη τη χώρα. Το βιβλίο, απρόσιτο ως τότε για τη μεγάλη πλειοψηφία των νέων, γίνεται τώρα προσιτό. Η μεγάλη εκστρατεία για το βιβλίο συγκεντρώνει 50.000 τόμους που μοιράζονται στις Λέσχες-βιβλιοθήκες σ’ όλη την Ελλάδα. Με τη συμβολή των Λαμπράκηδων το έντεχνο λαϊκό τραγούδι γίνεται κτήμα όλων, εκφράζοντας τους καημούς και τα πάθη ενός λαού που βίωνε τη μετανάστευση, αλλά και τις πληγές της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Η επιβολή της χούντας των συνταγματαρχών έβαλε την «ταφόπλακα» στον σύγχρονο πολιτισμό και στη δυναμική του μέσα από τη λογοκρισία και την απαγόρευση, με την παράλληλη προβολή ασήμαντων πολιτιστικά γεγονότων από κατευθυνόμενους προπαγανδιστές.
Στη μεταπολίτευση αναδείχτηκαν το πολιτικό τραγούδι, η ποίηση των σύγχρονων αλλά και παλαιότερων ποιητών που μελοποιούνταν, το θέατρο, ο πολιτικός κινηματογράφος και οι σύγχρονες μορφές τέχνης. Μετά τον «αισθητικό γύψο» της δικτατορίας απελευθερώθηκαν δυνάμεις σε όλες τις μορφές της τέχνης.
Αργότερα, με την κυριαρχία των ιδιωτικών τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, ό,τι καλό είχε επιφέρει η μεταπολίτευση, διαστρεβλώθηκε και απαξιώθηκε μέσα από την εμπορευματοποίηση της τέχνης και την επικράτηση του «ό,τι πουλάει είναι καλό». Οι κρατικές επιδοτήσεις και χορηγίες κατέληξαν να γίνουν εργαλεία εξάρτησης, εξαγοράς και αλλοτρίωσης των ανθρώπων της τέχνης. Στα χρόνια των μνημονίων, οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό ήταν το «κομμάτι» που δέχτηκε το μεγαλύτερο πλήγμα, καθώς ο πολιτισμός θεωρήθηκε πολυτέλεια, σε μια εποχή που η επιβίωση χτυπούσε την πόρτα της μεσαίας τάξης, πολύ δε περισσότερο της λαϊκής οικογένειας. Ο εθελοντισμός και η δωρεάν εργασία αποτέλεσαν τον κανόνα σε μια μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων του πολιτισμού. Η κρίση, όπως συμβαίνει πάντα στην τέχνη μετά από περιόδους κοινωνικής κατάπτωσης, αναδεικνύει ρεύματα τέχνης και κινήματα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στη χώρα μας η κρίση των μνημονίων δημιούργησε κοινωνικές δυναμικές, αυτόνομες πολιτιστικές ομάδες, κοινωνικούς χώρους, αυτόνομα δίκτυα πολιτιστικής ευρηματικότητας με έντονο πολιτιστικό πρόσημο αλλά και χώρους ανάδειξης της σύγχρονης τέχνης. Η συλλογική πολιτιστική δημιουργία, είναι χώρος ζωτικός για την Αριστερά, που οφείλει να τον στηρίξει. Ως κυβερνώσα δύναμη δε, υποχρεούται να βρίσκεται σε ανοιχτό διάλογο με ένα από τα πιο ελπιδοφόρα κομμάτια της κοινωνίας. Ο πολιτισμός αποτελεί αντανάκλαση των ιδιαίτερων κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών κάθε εποχής ένα μωσαϊκό αναζήτησης, δημιουργίας, κουλτούρας και έκφρασης σε διαρκή εξέλιξη. Στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ στρατηγικός σχεδιασμός με στόχο την παραγωγή πολιτιστικής πολιτικής, αντίθετα, σε μεγάλο βαθμό οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν προσανατολίστηκαν στη διαχείριση του πολιτιστικού αποθέματος. Σήμερα με κορμό την κυβέρνηση της αριστεράς, στον πυρήνα του πολιτικού σχεδιασμού για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας μας σε όλους τους τομείς, η πολιτιστική πολιτική βρίσκεται στην πρώτη γραμμή για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που αυτή προσφέρει, στην καθημερινότητα, στην παραγωγή πολιτισμού, στην ανάδειξη της σύγχρονης τέχνης αλλά και στη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας.
Η περιφερειακή πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και η αποκέντρωση είναι το ζητούμενο, καθώς αμέτρητες είναι οι πνευματικές και καλλιτεχνικές δομές που επιχορηγήθηκαν από αυτήν την κυβέρνηση. Το ΥΠΠΟ εργάζεται σ’ αυτήν την κατεύθυνση, ώστε η επικράτεια του πολιτισμού να ανασυγκροτηθεί μετά τα χρόνια της κρίσης. Η χώρα μας είναι πλούσια σε δυναμικό ανθρώπων της τέχνης, που καθημερινά δημιουργούν πλουτίζοντας τον πολιτιστικό χάρτη. Σε μια εποχή παγκόσμιων ανακατατάξεων και κοινωνικών αλλαγών ο πολιτισμός είναι εργαλείο ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Αξίζει σ’ αυτόν τον τόπο ένα καλύτερο αύριο.
