Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει αναδειχτεί σε καθοριστική τεχνολογική τομή ικανή να μετασχηματίσει όχι μόνο επιμέρους διαδικασίες αλλά ολόκληρη τη δομή της εργασίας.
Σε αντίθεση με προηγούμενα κύματα αυτοματοποίησης, τα οποία επηρέασαν κυρίως χειρωνακτικά ή επαναλαμβανόμενα καθήκοντα, η σημερινή τεχνολογική επανάσταση αγγίζει τον πυρήνα της γνωστικής εργασίας: την ανάλυση δεδομένων, τη λήψη αποφάσεων, τη σύνθεση πληροφοριών και τη γλωσσική παραγωγή.
Η νέα αυτή πραγματικότητα δεν συνεπάγεται μόνο την αυτοματοποίηση επιμέρους καθηκόντων. Μπορεί να αναδιαμορφώσει τα επαγγέλματα, τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας και τις απαιτήσεις δεξιοτήτων.
Πολλά επαγγέλματα τα οποία για δεκαετίες θεωρούνταν «ανθεκτικά» ή ασφαλή από την αυτοματοποίηση, όπως τα επαγγέλματα γραφείου και ορισμένα επαγγέλματα σύνθετων γνωστικών δεξιοτήτων, πλέον αντιμετωπίζουν και αυτά υψηλό βαθμό έκθεσης. Αντίστοιχα, επαγγέλματα που συνδυάζουν κοινωνική νοημοσύνη, δημιουργικότητα ή σύνθετη χειρωνακτική δεξιότητα εμφανίζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, χωρίς όμως να μένουν ανεπηρέαστα από τον τεχνολογικό μετασχηματισμό.
Στη μελέτη «Οι επιπτώσεις της ψηφιοποίησης στην αγορά εργασίας» το Ινστιτούτο της ΓΣΕΕ υποστηρίζει ότι η ψηφιοποίηση δεν περιορίζεται στην αυτοματοποίηση διαδικασιών, αλλά επηρεάζει τις απαιτήσεις δεξιοτήτων, την οργάνωση της εργασίας και τη διάρθρωση των επαγγελμάτων.
Στην Ελλάδα πάνω από το 40% της συνολικής απασχόλησης συγκεντρώνεται σε επαγγέλματα που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο αυτοματοποίησης, ενώ μόλις το 28% κατατάσσεται σε επαγγέλματα χαμηλού κινδύνου και περίπου το 32% βρίσκεται στη μεσαία κατηγορία κινδύνου.
Από τα δεδομένα προκύπτει ότι η απασχόληση σε επαγγέλματα γραφείου, καθώς και στον τομέα των πωλήσεων και των υπηρεσιών, διατρέχει σημαντικό κίνδυνο αυτοματοποίησης. Εξάλλου σημαντικό ποσοστό εργαζομένων σε χειρωνακτικές εργασίες στην παραγωγή και στη μεταποίηση αντιμετωπίζει ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο. Πιο συγκεκριμένα από το 22% έως το 40% των ελληνικών θέσεων εργασίας αντιμετωπίζει υψηλό ρίσκο αυτοματοποίησης.
Αυτοαπασχολούμενοι και στελέχη επιχειρήσεων
Η ΤΝ προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία για τους αυτοαπασχολούμενους να γεφυρώσουν το χάσμα παραγωγικότητας. Εργαλεία Gen AI μπορούν να αυτοματοποιήσουν διοικητικές εργασίες, να βελτιώσουν την εξυπηρέτηση πελατών, να επιταχύνουν τη δημιουργία περιεχομένου και να παρέχουν πρόσβαση σε εξειδικευμένες γνώσεις με χαμηλό κόστος, δυνατότητες που ιστορικά ήταν διαθέσιμες κυρίως σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις.
Για μικρομεσαίους επιχειρηματίες και ελεύθερους επαγγελματίες, αυτή η τεχνολογία λειτουργεί περισσότερο ως επαυξητικό εργαλείο παρά ως υποκατάστατο. Ωστόσο, αυτό απαιτεί στοχευμένες πολιτικές ψηφιακής κατάρτισης και εξοικείωση με τεχνολογίες ΤΝ, ιδιαίτερα για αυτοαπασχολούμενους σε αγροτικές περιοχές και μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν υψηλότερα εμπόδια ως προς την εξοικείωση.
Αντιθέτως, τα στελέχη των επιχειρήσεων δηλώνουν ότι είναι έτοιμα να αντικαταστήσουν εργαζομένους με ΤΝ, όταν τους δοθεί η ευκαιρία. Μάλιστα το 55% των εργοδοτών σκοπεύει να αυτοματοποιήσει καθήκοντα στο άμεσο μέλλον, ενώ το 20% εξετάζει μειώσεις προσωπικού λόγω ελλείψεων δεξιοτήτων.
