Η ιδέα της «πόλης των 15 λεπτών», όπου όλα, από την εργασία έως την αναψυχή, είναι προσβάσιμα μέσα σε λίγα λεπτά με τα πόδια και με ποδήλατο, εισέρχεται σε μια νέα φάση το 2026.
Μέχρι πρόσφατα, η εφαρμογή της περιοριζόταν κυρίως σε προσαρμογές υφιστάμενων γειτονιών, φέρνοντας πιο κοντά τον χώρο εργασίας, τη στέγαση και τη διασκέδαση. Στο εξής, οι πόλεις των 15 λεπτών σχεδιάζονται από την αρχή, με στόχο να προάγουν τη συνδεσιμότητα, την βιωσιμότητα και την αίσθηση της κοινότητας.
Η υβριδική εργασία αποτελεί καταλύτη για την υλοποίηση τέτοιων αστικών οικοσυστημάτων, καθώς ολοένα και περισσότεροι επαγγελματίες επιλέγουν να ζουν και να εργάζονται στο ίδιο μέρος. Την ίδια στιγμή, οι επιχειρήσεις μεταφέρουν τα γραφεία τους πιο κοντά στους υπαλλήλους, προκειμένου να εξοικονομήσουν χρόνο και κόστος μετακίνησης.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας «πόλης των 15 λεπτών» είναι το Ελληνικό, ένα από τα μεγαλύτερα πανευρωπαϊκά έργα ανάπλασης στην Αθήνα, ενώ στις ΗΠΑ το «The Point» μετατρέπει την έκταση μιας πρώην κρατικής φυλακής στη Γιούτα, σε μια πρότυπη κοινότητα, που βασίζεται σε αντίστοιχες αρχές.
«Παρατηρούμε μια θεμελιώδη μετατόπιση στη γεωγραφία της εργασίας, με το επίκεντρο να μετακινείται προς τις τοπικές κοινότητες. Οι αξιοσημείωτες πρόοδοι στην τεχνολογία cloud και στα εργαλεία της τηλεδιάσκεψης, στοιχεία καθοριστικά για τη λειτουργία της υβριδικής εργασίας, επιτρέπουν πλέον στους εργαζόμενους να αποφεύγουν τις χρονοβόρες καθημερινές μετακινήσεις» δηλώνει ο Mark Dixon, Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της IWG.
Τι είναι η πόλη των 15 λεπτών
Το μοντέλο της «πόλης των 15 λεπτών» αντιπροσωπεύει ένα σχετικά νέο τρόπο σκέψης για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την πολιτική που επικεντρώνεται στον άνθρωπο.
Η ιδέα γεννήθηκε ως απάντηση στην ανεξέλεγκτη επέκταση των πόλεων τα τελευταία χρόνια και στις προκλήσεις που αυτό συνεπάγεται: κυκλοφοριακή συμφόρηση, ρύπανση, απομόνωση και έντονη εξάρτηση από το αυτοκίνητο.
Η πρωτοβουλία αναπτύχθηκε από το Γάλλο αρχιτέκτονα και πολεοδόμο Carlos Moreno και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2016 στο πλαίσιο των «Έξυπνων Πόλεων». Ο Moreno υποστήριξε ότι η μετατροπή των πόλεων σε πιο «ανθρώπινες» και «προσιτές» περιοχές, είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της βιωσιμότητας και της κοινωνικής συνοχής. Ο εμπνευστής και δημιουργός του μοντέλου τιμήθηκε το 2021 για τη δημιουργία του concept, με το διεθνές βραβείο για το αρχιτεκτονικό επίτευγμα Obel.
Το συγκεκριμένο αστικό μοντέλο αποσκοπεί στη δημιουργία πόλεων όπου οι κάτοικοι μπορούν να ικανοποιούν τις καθημερινές τους ανάγκες σε 15 λεπτά με τα πόδια ή το ποδήλατο από το σπίτι τους, χωρίς τη χρήση αυτοκινήτου.
Η νέα αυτή προσέγγιση λειτουργεί σαν κινητήρια δύναμη και «πολεμά» τον χρόνο, καθώς μέσα σε 15 λεπτά μπορείς να έχεις πρόσβαση από το σπίτι σου στην εργασία, στην εκπαίδευση, στην υγειονομική περίθαλψη και στην ψυχαγωγία.
Η ιδέα έχει υιοθετηθεί από πολλές μεγάλες πόλεις του κόσμου και κερδίζει συνεχώς έδαφος ως βασική στρατηγική για τον επανασχεδιασμό των σύγχρονων αστικών τοπίων. Συγκεκριμένα, η Ουτρέχτη, η Σανγκάη, η Βαρκελώνη, το Μόντρεαλ έχουν ενσωματώσει τις αρχές του συγκεκριμένου μοντέλου στον αστικό τους σχεδιασμό, δίνοντας προτεραιότητα στους πεζούς, στα ποδήλατα, στους πράσινους χώρους και στην αποκέντρωση των υπηρεσιών.
Κορυφαία παραδείγματα αποτελούν επίσης το Barrios Vitales της Μπογκοτά, οι Complete Neighbourhoods του Πόρτλαντ και οι 20λεπτες γειτονιές της Μελβούρνης.
Η εφαρμογή της στην Ελλάδα
Το έργο ανάπλασης του Ελληνικού, σε έκταση 6.200.000 τ.μ., αποτελεί το μεγαλύτερο αστικό έργο στην Ελλάδα και φιλοδοξεί να δημιουργήσει την πρώτη «πόλη των 15 λεπτών» στη χώρα.
Το 70% της έκτασης θα αποδοθεί σε πράσινο και δημόσιους χώρους, με κεντρικό άξονα το Metropolitan Park, ένα από τα μεγαλύτερα πάρκα στην Ευρώπη. Στο έργο περιλαμβάνονται οικιστικές γειτονιές, ξενοδοχεία, εμπορικές χρήσεις, ψηλά κτήρια έως 200 μ. και σύγχρονες υποδομές, όπως η υπογειοποίηση της Λ. Ποσειδώνος.
Προβλέπεται να φιλοξενήσει περισσότερους από 25.000 κατοίκους, ενώ δίνεται έμφαση σε «έξυπνες» τεχνολογίες διαχείρισης ενέργειας, κυκλοφορίας, νερού και απορριμμάτων, καθώς και στην υιοθέτηση αρχών κυκλικής οικονομίας.
