Υπάρχει μια αθόρυβη αλλά ραγδαία αλλαγή που συντελείται καθημερινά στο πιάτο μας. Την ώρα που διαφημίζουμε την «Ελληνική Μεσογειακή Διατροφή» ως την αιχμή του δόρατος του τουρισμού και των εξαγωγών μας, η πραγματικότητα στα ράφια των σούπερ μάρκετ και στους πάγκους των λαϊκών αγορών μας δείχνει μια εντελώς διαφορετική ιστορία.
Η «Ελληνική» σαλάτα του 2025 τείνει να γίνει ένα πολυεθνικό πιάτο; Ντομάτες από την Τουρκία ή την Πολωνία, πατάτες από την Αίγυπτο, κρεμμύδια από την Ινδία και λεμόνια από την Αργεντινή;
Το φαινόμενο δεν είναι πλέον εποχικό ή συγκυριακό. Είναι διαρθρωτικό. Και αποκαλύπτει με τον πιο σκληρό τρόπο το μεγάλο έλλειμμα στρατηγικής στον Πρωτογενή τομέα.
Το Κενό της Παραγωγής
Γιατί ο μανάβης ή το σούπερ μάρκετ επιλέγει την αιγυπτιακή πατάτα; Η εύκολη απάντηση είναι «επειδή είναι φθηνότερη». Η δύσκολη απάντηση, όμως, είναι «επειδή η ελληνική δεν επαρκεί».
Και γιατί δεν επαρκεί;
Η εγκατάλειψη της υπαίθρου, που αναλύσαμε σε προηγούμενα άρθρα, έχει δημιουργήσει τεράστια κενά στην εφοδιαστική αλυσίδα.
- Το Κόστος: Ο Έλληνας παραγωγός καλείται να καλλιεργήσει με ευρωπαϊκά πρότυπα, ακριβό ρεύμα, ακριβά εφόδια και δυσεύρετους εργάτες σε σχέση με τον ανταγωνισμό.
- Ο Ανταγωνισμός: Την ίδια ώρα, τα προϊόντα που εισάγονται από τρίτες χώρες (όπως η Αίγυπτος ή η Τουρκία) παράγονται με υποπολλαπλάσιο κόστος εργασίας και συχνά με χαλαρότερους περιβαλλοντικούς περιορισμούς σε σχέση με τα Ελληνικά και γενικότερα Ευρωπαϊκά προϊόντα.
Το φυσικό αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η υποκατάσταση. Όταν ο Έλληνας αγρότης σταματά να καλλιεργεί πατάτα γιατί «δεν βγαίνει», το κενό καλύπτεται άμεσα από τις εισαγωγές.
Το πρόβλημα δεν είναι εθνικιστικό, είναι καθαρά οικονομικό και αφορά την Επισιτιστική Ασφάλεια.
Μια χώρα που δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της ούτε στα βασικά είδη διατροφής (πατάτα, κρεμμύδι, όσπρια), καθίσταται ευάλωτη. Αυτό συμβαίνει για τους παρακάτω λόγους:
1. Εξαγωγή Πλούτου: Αντί τα χρήματα του καταναλωτή να μένουν στη χώρα και να ανακυκλώνονται στην τοπική οικονομία, φεύγουν στο εξωτερικό, επιδεινώνοντας το εμπορικό ισοζύγιο.
2. Ποιοτική Αβεβαιότητα: Ενώ ο Έλληνας παραγωγός ελέγχεται αυστηρά από την Ε.Ε. για φυτοφάρμακα και λιπάσματα, οι έλεγχοι στα προϊόντα τρίτων χωρών –παρά τις προσπάθειες στα τελωνεία– δεν μπορούν να εγγυηθούν πάντα το ίδιο επίπεδο ασφάλειας.
3. Γεωπολιτικό Ρίσκο: Τι συμβαίνει αν μια διεθνής κρίση διακόψει την εφοδιαστική αλυσίδα; Πόσο ασφαλείς είμαστε όταν η διατροφή μας εξαρτάται από τις διαθέσεις τρίτων χωρών;
Ο καταναλωτής συχνά δεν αντιλαμβάνεται την προέλευση του προϊόντος, ειδικά στην εστίαση ή όταν τα προϊόντα πωλούνται χύμα. Ζει με την ψευδαίσθηση ότι τρώει ελληνικά προϊόντα, ενώ στην πραγματικότητα καταναλώνει εισαγόμενα.
Αν δεν υπάρξει άμεσα εθνικό σχέδιο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των βασικών καλλιεργειών μέσω μείωσης κόστους παραγωγής, εκμηχάνισης και ελέγχου των παράνομων ελληνοποιήσεων, η Ελλάδα κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια χώρα που απλώς… «σερβίρει» φαγητό, αντί να το παράγει.
Και τότε, η «Ελληνική Σαλάτα» θα είναι ελληνική μόνο στο όνομα.
