Σε μια εποχή όπου η γήρανση του πληθυσμού και η αύξηση της μακροβιότητας καλούν σε ριζική αναδιαμόρφωση των οικονομιών και των κοινωνιών, το 2ο Ετήσιο Συνέδριο του Κέντρου Κρήτης του ΟΟΣΑ για τη Δυναμική των Πληθυσμών ανέδειξε την ανάγκη οι αγορές εργασίας του μέλλοντος να προσαρμοσθούν σε συνθήκες όπου θα κυριαρχούν οι μεσήλικες και οι ηλικιωμένοι.
«Kαθώς ζούμε περισσότερο και πιο υγιεινά, μπορούμε να εργαζόμαστε περισσότερο» σημείωσε στην ομιλία του ο Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ, Mathias Cormann, επισημαίνοντας ότι το 56% των ανθρώπων ηλικίας 60–64 ετών εργάζεται στις χώρες του ΟΟΣΑ. Πρότεινε την αύξηση της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης και την κατάργηση των αντικινήτρων για συνέχιση της εργασίας.
Για τον λόγο αυτό κάλεσε τις κυβερνήσεις να στηρίξουν ενεργά την υγεία και την εκπαίδευση των μεγαλύτερων εργαζομένων προκειμένου να παραμένουν υγιείς και παραγωγικοί σε όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, ενώ αναφέρθηκε στην ανάγκη αξιοποίησης των «ανεκμετάλλευτων δεξαμενών ταλέντου», όπως τις αποκάλεσε, δηλαδή των γυναικών, των νέων και των μεταναστών.
«Η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στο επίπεδο των ανδρών θα μπορούσε να περιορίσει κατά το ήμισυ την επιβράδυνση της ανάπτυξης λόγω της γήρανσης», εξήγησε, προσθέτοντας ότι αυτό θα ισοδυναμούσε με αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως έως το 2060.
Η αύξηση της απασχόλησης στις ηλικίες 50-65 ετών αποτελεί κρίσιμο μοχλό ανάπτυξης, με σημαντικά οφέλη για το ΑΕΠ και τα δημόσια οικονομικά, σύμφωνα με τον Καθηγητή Andrew J. Scott, από το Ellison Institute of Technology, το London Business School και το CEPR. Μάλιστα η βελτίωση της υγείας των εργαζόμενων άνω των 50 ετών και η δημιουργία θέσεων εργασίας προσαρμοσμένων στις ανάγκες των μεγαλύτερων θα εξασφαλίσει την πολυπόθητη αύξηση συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό.
Παράλληλα, οι «age-friendly jobs» μπορούν να επιτρέψουν σε περισσότερους να παραμείνουν ενεργοί και σε μεγαλύτερη ηλικία, ενώ η πρόκληση των επόμενων δεκαετιών είναι να δημιουργηθούν θεσμοί και πολιτικές που θα στηρίζουν ενεργά αυτό το νέο κοινωνικό συμβόλαιο, αντί να το αντιμετωπίζουν ως δημοσιονομική απειλή.
Μάλιστα πολλές κοινωνίες «έχουν ήδη εναρμονιστεί με τη νέα πραγματικότητα», όπως ανέφερε ο καθηγητής Andrew Scott, σημειώνοντας πως στις ΗΠΑ αναπτύσσονται συνεχώς θέσεις εργασίας «φιλικές προς τον γηράσκοντα πληθυσμό».
Η μείωση του ενεργού πληθυσμού κατά 8% έως το 2060 επηρρεάζει δυσανάλογα ευάλωτες χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ιαπωνία, οι οποίες χωρίς στοχευμένες παρεμβάσεις απειλούνται λόγω γήρανσης τόσο σε επίπεδο ανάπτυξης, τα δημόσια έσοδα και τη βιωσιμότητα των συντάξεων.
Μείωση του ΑΕΠ της Ελλάδας κατά 15%
Σήμερα στην Ελλάδα οι πολίτες που βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία δεν ξεπερνούν τα 6,5 εκατομμύρια, αριθμός που θα μειωθεί κατά 30%, δηλαδή κατά δύο εκατομμύρια ως το 2050, γεγονός που συνεπάγεται μείωση του ΑΕΠ της χώρας κατά 15%.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, η μείωση της συμμετοχής στην απασχόληση λόγω της γήρανσης θα περιορίσει την αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ από 1% ετησίως την περίοδο 2006–2019 σε 0,6% μεταξύ 2024 και 2060. Αυτό σημαίνει ότι, εξαιτίας της γήρανσης, το επίπεδο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ το 2060 θα είναι κατά 14% χαμηλότερο απ’ ό,τι θα ήταν χωρίς αυτήν την τάση. Την ίδια στιγμή, τα φορολογικά έσοδα αναμένεται να μειωθούν, ενώ οι δημόσιες δαπάνες για συντάξεις, υγεία και φροντίδα θα αυξηθούν.
Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί πως αν δεν υπάρξουν συγκεκριμένες πολιτικές, το βιοτικό επίπεδο της χώρας θα μειωθεί δραματικά. «Χρειάζεται μια εθνική συστράτευση γύρω από αυτό, πολλές πολιτικές κατάρτισης, και αλλαγή της νοοτροπίας των επιχειρήσεων. Φαίνεται σαν πρόβλημα αλλά είναι ένα παράθυρο ευκαιρίας» τόνισε ο πρόεδρος του Κέντρου Κρήτης του ΟΟΣΑ, Άρης Αλεξόπουλος.
Χαρακτηριστική είναι η επισήμανση του κ. Αλεξόπουλου πως δεν υπάρχουν νέοι. «Η φράση "τόπος στα νιάτα" δεν ισχύει, άρα πρέπει να δουλέψουμε με τους μεσήλικες κυρίως, οι οποίοι πρέπει να είναι υγιείς, να έχουν κέφι για δουλειά, πρέπει να επανεκπαιδεύονται και να ξεχάσουν τη σύνταξη στα 65-67 τους χρόνια» είπε ο κ. Αλεξόπουλος.
Σύμφωνα με την υφυπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου κ. Σέβη Βολουδάκη, μέχρι το τέλος του μήνα αναμένεται να βγει σε διαβούλευση ένα νέο σχέδιο νόμου που επεξεργάζεται το υπουργείο Μετανάστευσης για τη νόμιμη μετανάστευση, το οποία θα λύνει κάποια από τα προβλήματα που αφορούν τις ελλείψεις σε εργατικά χέρια. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την υφυπουργό, προχωρούν και οι διακρατικές συμφωνίες. Συνολικά 5000 εργάτες γης αναμένονται στην Ελλάδα ως μετακλητοί στο πλαίσιο συμφωνίας της χώρας μας με την Αίγυπτο που αναμένεται σύντομα να ενεργοποιηθεί.
Το Κέντρο Κρήτης για τη Δυναμική των Πληθυσμών, που ιδρύθηκε το 2023 από τον ΟΟΣΑ σε συνεργασία με την Ελληνική Κυβέρνηση, έχει ως αποστολή την προώθηση της εφαρμοσμένης έρευνας και της παροχής συμβουλευτικού έργου για δημογραφικά ζητήματα και τις επιπτώσεις τους στην οικονομική ευημερία.
