To σχέδιο Μελόνι που αφορά το «πάγωμα» της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 έτη εξετάζει η ελληνική κυβέρνηση, με το σκεπτικό να διατηρήσει αμετάβλητα τα ισχύοντα όρια ηλικίας για σύνταξη και να μεταθέσει τις όποιες αλλαγές για μετά το 2027.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, από το 2027 ξεκινά η εφαρμογή της διάταξης που συνδέει τις ηλικίες συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής των ατόμων άνω των 65 ετών. Δηλαδή, εάν η ΕΛΣΤΑΤ καταγράψει αύξηση στο προσδόκιμο, η ηλικία συνταξιοδότησης θα αυξηθεί κατ' αναλογία.
Δεδομένου ότι το 2027 είναι μια χρονιά εκλογών, η κυβέρνηση σταθμίζει το πολιτικό κόστος που συνεπάγεται μια απόφαση να αυξήσει τα όρια ηλικίας έστω και κατά ένα εξάμηνο, γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως αυτό θα προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και δημοσκοπικές απώλειες.
Επιπλέον η ανησυχία για περαιτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας τροφοδοτεί ένα «κύμα» μαζικής εξόδου από την αγορά εργασίας, επιβαρύνοντας τον ΕΦΚΑ με επιπλέον συνταξιοδοτική δαπάνη. Είναι χαρακτηριστικό πως την τελευταία τετραετία (2021-2024) πάνω από 810.000 ασφαλισμένοι έχουν αποχωρήσει από Δημόσιο και ιδιωτικό τομέα υπό τον φόβο δυσμενέστερων προϋποθέσεων συνταξιοδότησης στο μέλλον.
Για τους λόγους αυτούς μελετά να υιοθετήσει το σχέδιο της γειτονικής Ιταλίας για το συνταξιοδοτικό και να παραβλέψει τα «καμπανάκια» του ΟΟΣΑ (OECD Employment Outlook 2025), που κάνουν λόγο για μέση ηλικία εξόδου από την αγορά εργασίας στην Ελλάδα στα 59,7 έτη για τις γυναίκες και στα 63,2 έτη για τους άνδρες, γεγονός που συνιστά μία από τις χαμηλότερες στην ευρωπαϊκή κατάταξη.
Υπενθυμίζεται πως η κυβέρνηση της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι εξετάζει το ενδεχόμενο να παγώσει την ηλικία συνταξιοδότησης στην Ιταλία στα 67 έτη, σε μια κίνηση που, όπως προειδοποιούν οι επικριτές, θα ασκήσει νέα πίεση στα βελτιωμένα αλλά ακόμα ευάλωτα δημόσια οικονομικά της χώρας.
Όπως και στην Ελλάδα έτσι και στην Ιταλία ο ισχύων νόμος για τις συντάξεις συνδέει τη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης με τη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής, επιβάλλοντας αναθεώρηση κάθε δύο χρόνια. Ωστόσο, οι ιταλικές συνδικαλιστικές οργανώσεις απαιτούν τη διακοπή των αυτόματων αυξήσεων των ορίων ηλικίας και την αναθεώρηση του νόμου για τις συντάξεις, ο οποίος θεσπίστηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης του δημόσιου χρέους στην ευρωζώνη.
Τι θα εξεταστεί το 2027
Στόχος της επίμαχης διάταξης για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης είναι να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος στη χώρα μας, καθώς ο πληθυσμός γηράσκει και η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους μειώνεται.
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με την ηλικία συνταξιοδότησης λειτουργεί ως «αποσυμπιεστής» για να μην υπάρξει έκρηξη του ασφαλιστικού στο μέλλον λόγω της αύξησης των δαπανών για συντάξεις. Όσο οι Έλληνες ασφαλισμένοι θα ζουν περισσότερα χρόνια και η αναλογία τους στον γενικό πληθυσμό θα αυξάνεται (έως το 2050 το 40% του πληθυσμού θα είναι άνω των 60 ετών), τόσο θα επεκτείνεται ο εργασιακός βίος μέσω της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Στην Ελλάδα η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής (των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών) με τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης έχει ψηφιστεί από το 2010 και προβλέπει την αναπροσαρμογή των ορίων κάθε τρία χρόνια από το 2021 και μετά.
Η πρώτη αναπροσαρμογή για το 2021 δεν εφαρμόστηκε λόγω της πανδημίας και των πολλών θανάτων που σημειώθηκαν εκείνη την περίοδο, ενώ η δεύτερη του 2024 δεν επηρέασε τα όρια. Κάτι αντίστοιχο ενδέχεται να σημειωθεί και το 2027, καθώς όπως δείχνουν οι πρόδρομοι δείκτες της ΕΛΣΤΑΤ, το προσδόκιμο ζωής, που υποχώρησε κατά την πανδημία, δεν έχει ανακάμψει ακόμη ώστε να δικαιολογεί επανεξέταση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Πάντως οι όποιες αλλαγές συμβούν, αναμένεται να θίξουν τους σημερινούς 50ρηδες και 55ρηδες οι οποίοι απέχουν λίγα χρόνια για να συμπληρώσουν τα 62 έτη και να αποκτήσουν δικαίωμα είτε για μειωμένη είτε για πλήρη σύνταξη (με 40 χρόνια ασφάλισης) και μάλλον θα κληθούν να εργαστούν περισσότερο από τους σημερινούς 60ρηδες.
Οι τρεις δημογραφικοί δείκτες που θα κρίνουν το αν και κατά πόσο θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας είναι οι εξής:
- δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων άνω των 65 ετών προς τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό
- δείκτης γήρανσης που αυξάνεται
- δείκτης γονιμότητας, που υπολείπεται του 2,1 που είναι το όριο αναπλήρωσης του πληθυσμού.
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας με βάση την πρακτική του ΟΟΣΑ, μπορεί να εφαρμοστεί με αναλογία 1 προς 1, με αναλογία 1 προς 2/3 και με αναλογία 1 προς 1/3.
Το ευνοϊκό σενάριο θέλει τα όρια ηλικίας να ανεβαίνουν από 1/1/2027 κατά 6 μήνες, ενώ σύμφωνα με το πιο δυσμενές κατά 18 μήνες. Σε αυτή την περίπτωση η αύξηση αναμένεται να επιμεριστεί σε τρία εξάμηνα, ένα για κάθε έτος. Αυτό σημαίνει ότι το όριο ηλικίας για σύνταξη με 40ετία, από το 62ο έτος που είναι σήμερα θα διαμορφωθεί στα 62,5 έως 63,5 έτη στο διάστημα 2027-2030. Για πλήρη σύνταξη γήρατος με 15ετία, στα 67,5 με 68,5 έτη.
