Σε μία ακόμη εστία γεωπολιτικής έντασης στον πλανήτη, η σύγκρουση Ταϊλάνδης – Καμπότζης αντιπροσωπεύει μια νέα κλιμάκωση στη μακροχρόνια συνοριακή διαμάχη μεταξύ των δύο χωρών, με τις στρατιωτικές τους δυνάμεις να συγκρούονται σε πολλά σημεία. Ήδη, οι αρχές της Ταϊλάνδης έχουν εκκενώσει 40.000 πολίτες από 86 παραμεθόρια χωριά μεταφέροντάς τους σε ασφαλέστερα μέρη.
Και οι δύο πλευρές ισχυρίστηκαν ότι η άλλη ήταν αυτή που προκάλεσε την επίθεση, όταν ξεκίνησαν οι μάχες την Πέμπτη σε μία από τις αμφισβητούμενες περιοχές, το Prasat Ta Muen Thom. Υπήρξαν αναφορές για πυροβολισμούς και βομβαρδισμούς πυροβολικού, και η Ταϊλάνδη έστειλε μαχητικά αεροσκάφη F-16 για να επιτεθούν σε βάσεις του στρατού της Καμπότζης.
Η έξαρση είναι μέρος μιας ευρύτερης διαφωνίας με ρίζες που εκτείνονται σε περισσότερο από έναν αιώνα και αφορούν τμήματα μιας περιοχής γνωστής ως «Σμαραγδένιο Τρίγωνο», όπου συναντώνται τα σύνορα της Ταϊλάνδης, της Καμπότζης και του Λάος, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Bloomberg.
Η συνοριακή διαμάχη μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης έχει τις ρίζες της στην οριοθέτηση των συνόρων κατά την αποικιακή εποχή, την εποχή της Κινεζικής Ινδοκίνας. Τα σύνορα, μήκους άνω 800 χιλιομέτρων, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ασαφή, ειδικά στις ορεινές και δασώδεις περιοχές που χωρίζουν τις ταϊλανδέζικες επαρχίες Σουρίν και Σισακέτ από τις καμποτζιανές επαρχίες Oddar Meanchey και Preah Vihear.
Στο επίκεντρο της διαμάχης βρίσκονται αρκετοί ναοί της εποχής των Χμερ, συμπεριλαμβανομένου του διάσημου Preah Vihear (ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO) και του λιγότερο γνωστού αλλά σημαντικού Prasat Ta Muen Thom: και οι δύο βρίσκονται σε περιοχές που διεκδικούνται τόσο από την Καμπότζη όσο και από την Ταϊλάνδη.
Παρά την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου του 1962, που ανέθεσε τον ναό του Preah Vihear στην Καμπότζη, οι γύρω περιοχές παραμένουν αντικείμενο ισχυρών εδαφικών διεκδικήσεων και επαναλαμβανόμενων στρατιωτικών συγκρούσεων, με αποκορύφωμα την περίοδο 2008 και 2011 με τουλάχιστον 28 θανάτους και χιλιάδες εκτοπισμένους.
Η κλιμάκωση της έντασης
Αυτή η μακροχρόνια αντιπαλότητα πυροδοτήθηκε ξανά πριν από λίγες ημέρες από την έκρηξη ναρκοπεδίου στην επίμαχη περιοχή, η οποία τραυμάτισε σοβαρά έναν Ταϊλανδό στρατιώτη. Σύμφωνα με τον στρατό της Μπανγκόκ, αυτές οι νάρκες τοποθετήθηκαν πρόσφατα από τις δυνάμεις της Καμπότζης, μια κατηγορία που αρνήθηκε η Πνομ Πενχ.
Ως απάντηση στο περιστατικό, η κυβέρνηση της Ταϊλάνδης έκλεισε πολλές συνοριακές διελεύσεις, απέλασε τον πρεσβευτή της Καμπότζης και ανακάλεσε τον δικό της πρεσβευτή από την Πνομ Πενχ. Η Καμπότζη αντέδρασε με τον ίδιο τρόπο, υποβιβάζοντας τις σχέσεις με την Ταϊλάνδη «στο χαμηλότερο επίπεδο».
Οι πολιτικές εντάσεις κλιμακώθηκαν στη συνέχεια σε ένοπλη αντιπαράθεση. Σύμφωνα με τον ταϊλανδέζικο στρατό, οι καμποτζιανές δυνάμεις άνοιξαν πυρ κοντά στον ναό Prasat Ta Muen Thom, στην περιοχή που φυλάσσεται εδώ και χρόνια από στρατιώτες και από τις δύο πλευρές. Η Πνομ Πενχ, ωστόσο, κατηγορεί την Ταϊλάνδη ότι διεξήγαγε ένοπλη επίθεση εναντίον καμποτζιανών θέσεων, επικαλούμενη το δικαίωμα στην αυτοάμυνα βάσει του διεθνούς δικαίου.
Οι εντάσεις έχουν αυξηθεί σταθερά τους τελευταίους δύο μήνες. Υπάρχουν επίσης και εσωτερικοί πολιτικοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η ιταλική εφημερίδα Il Sole 24ore.
Ο νέος πρωθυπουργός της Καμπότζης, Χουν Μανέτ, γιος του πρώην ισχυρού Χουν Σεν, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία θα τεθεί σε ισχύ το 2026, μια απόφαση που δικαιολογήθηκε δημόσια ακριβώς από τις «κλιμακούμενες απειλές από την Ταϊλάνδη». Ταυτόχρονα, η Πνομ Πενχ σταμάτησε να εισάγει καύσιμα και φρούτα από την Ταϊλάνδη, μια κίνηση που είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω ψυχρότητα των σχέσεων.
Αστάθεια στη Νοτιοανατολική Ασία
Η σύγκρουση αυτή αυξάνει την αστάθεια στη Νοτιοανατολική Ασία, όπου υπάρχουν πολλά σημεία κρίσης - από τη Μιανμάρ μέχρι τη Νότια Σινική Θάλασσα - και το άνοιγμα ενός νέου μετώπου, ακόμη και αν είναι περιορισμένο, κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την περιοχή. Η ASEAN, η Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας, έχει μέχρι στιγμής διατηρήσει μια επιφυλακτική στάση, αλλά η πίεση για διπλωματική διαμεσολάβηση αυξάνεται, σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα.
Και οι δύο κυβερνήσεις δηλώνουν δημόσια ότι δεν επιθυμούν μια ολοκληρωμένη σύγκρουση, αλλά η πολεμική ρητορική και τα αντίποινα που έλαβαν και οι δύο πλευρές δείχνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η μνήμη των συγκρούσεων πριν από περισσότερο από μια δεκαετία παραμένει νωπή και με την αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση των παραμεθόριων περιοχών, ο κίνδυνος η κρίση να ξεφύγει από τον έλεγχο είναι πραγματικός.
Η συνοριακή διαμάχη τρέφει εθνικιστικές τάσεις και οι εσωτερικές δυσκολίες στις δύο χώρες περιπλέκουν την κατάσταση. Στην Καμπότζη, η οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, ενώ ο Χουν Σεν συνεχίζει να επηρεάζει την εθνική πολιτική και φαίνεται να έχει την πρόθεση να εργαλειοποιήσει τη σύγκρουση για να ενισχύσει τη δική του θέση εκμεταλλευόμενος εθνικιστικά επιχειρήματα.
Στην Ταϊλάνδη, η κυβέρνηση είναι εύθραυστη και βασίζεται σε έναν ασταθή συνασπισμό. Ο Τακσίν Σιναουάτρα, πρώην πρωθυπουργός που ασκεί επιρροή στο παρασκήνιο, δήλωσε εξοργισμένος με τον Χουν Σεν, αφού ο τελευταίος φέρεται να διέρρευσε μια ιδιωτική συνομιλία, οδηγώντας αυτό το μήνα στην παύση της κόρης του Τακσίν, Παετονγκτάρν, από τον πρωθυπουργικό θώκο μετά από απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ταϊλάνδης. Ξεκίνησε έρευνα για ισχυρισμούς περί ηθικής παράβασης σχετικά με τον χειρισμό της στο ζήτημα των συνόρων.
Στην αμφιλεγόμενη διαρροή τηλεφωνικής συνομιλίας με τον Χουν Σεν, η Παετονγκτάρν κατηγόρησε τον ταϊλανδέζικο στρατό για την υποβόσκουσα συνοριακή αντιπαράθεση.
Αμέσως, επιβλήθηκαν εμπορικοί αποκλεισμοί: Η Καμπότζη απαγόρευσε την εισαγωγή φρούτων, λαχανικών, ενέργειας και υπηρεσιών διαδικτύου από την Ταϊλάνδη, ενώ και οι δύο χώρες έχουν εντείνει τη στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή των συνόρων.
Εάν κριθεί ένοχη, η Παετονγκτάρν θα αποκλειστεί από το ανώτατο αξίωμα, καθώς το σύνταγμα της Ταϊλάνδης απαγορεύει τον διορισμό στο υπουργικό συμβούλιο οποιουδήποτε η συμπεριφορά του οποίου αποτελεί σοβαρή παραβίαση ή μη συμμόρφωση με τα ηθικά πρότυπα.
Η Κίνα καλεί σε διάλογο
Η Κίνα ανησυχεί βαθιά για την τρέχουσα κλιμάκωση μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης και ευελπιστεί ότι και οι δύο πλευρές θα επιλύσουν το ζήτημα μέσω διαλόγου και διαβούλευσης.
Αυτό δήλωσε ο εκπρόσωπος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών, Γκούο Τζιακούν, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τις συγκρούσεις μεταξύ των δύο χωρών, σε συνέντευξη Τύπου. «Λαμβάνοντας υπόψη τα κοινά συμφέροντα και τις επιδιώξεις των χωρών της περιοχής, η Κίνα, διατηρώντας δίκαιη και αμερόληπτη στάση, έχει διαδραματίσει και θα συνεχίσει να διαδραματίζει εποικοδομητικό ρόλο στην προώθηση του διαλόγου και της αποκλιμάκωσης με τον δικό της τρόπο», προσέθεσε, όπως αναφέρει η Il Sole 24Ore.
Ο εκπρόσωπος τονίζει στη συνέχεια ότι η Ταϊλάνδη και η Καμπότζη είναι και οι δύο φιλικοί γείτονες της Κίνας και σημαντικά μέλη της Ένωσης Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας ASEAN. Τέλος, η διατήρηση σχέσεων καλής γειτονίας και η σωστή διαχείριση των διαφορών είναι προς το θεμελιώδες και μακροπρόθεσμο συμφέρον και των δύο πλευρών.
Φωτογραφίες: Getty Images
