Ροή
Η ανακοίνωση του Συνδέσμου Διακινητών και Εξαγωγέων φρούτων και λαχανικών -Incofruit HELLAS, προκάλεσε αίσθηση: 14,3% αύξηση των εισαγόμενων ποσοτήτων φρούτων και λαχανικών για το πρώτο εξάμηνο του 2023! Σε όρους ποσοτήτων: εισαγωγές τομάτας +55%, κρεμμύδι +280%, πατάτες +17%! Οι αντίστοιχες ποσότητες στα φρούτα εμφανίζονται μειωμένες.
Βλέποντας κάποιος τα παραπάνω νούμερα, απορεί τι συμβαίνει σε μια χώρα που όλοι μας θεωρούμε και γεωργική και εισάγει τόσο μεγάλες ποσότητες λαχανικών. Τις αιτίες τις έχουμε πολλές φορές κουβεντιάσει εδώ και είναι βασικά δύο: η τρομακτική αύξηση του κόστους παραγωγής που κάνει διστακτικούς τους παραγωγούς να επεκτείνουν τις καλλιέργειες λαχανικών άλλα και η αβεβαιότητα εάν θα βρεθούν χέρια να μαζευτεί όλη αυτή η σοδειά όταν με το καλό είναι έτοιμη.
Η καλλιέργεια λαχανικών, έχει αλλάξει δομή τα τελευταία χρόνια. Η είσοδος των μεγάλων αλυσίδων Σούπερ Μάρκετ και η επέκταση του τμήματος φρέσκων σε κάθε κατάστημα, δημιούργησε την ανάγκη τήρησης συγκεκριμένων όρων συνεργασίας μεταξύ των αλυσίδων και των προμηθευτών τους. Για να μπορέσουν οι τελευταίοι να ανταποκριθούν, έπρεπε να επενδύσουν σε μηχανήματα, ψυγεία, μεταφορικά μέσα. Αυτό το βήμα δεν ήταν ούτε εύκολο, ούτε προφανές για όλους. Πολλοί αποχώρησαν.
Όσοι έμειναν είχαν να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις. Το κόστος των λιπασμάτων εκτοξεύτηκε σε μη πραγματικά επίπεδα και σε κάποιο βαθμό παραμένει εκεί παρά τις κάποιες μειώσεις τιμών, η τιμή της ενέργειας, παρ’ όλη την επιδότηση είναι και αυτή πολύ ακριβότερη από παλαιότερα, αλλά και οι τιμές των υπολοίπων αγροτικών εφοδίων (υλικά συσκευασίας, σπόροι, εργαλεία) είναι κι αυτές πολύ ανεβασμένες. Κατά συνέπεια και το ανά στρέμμα κόστος καλλιέργειας έχει κι αυτό εκτοξευθεί: με κόστος καλλιέργειας 1000 ευρώ το στρέμμα, είναι λογικό να το σκέπτεται πολλές φορές ο παραγωγός πόσα ακριβώς στρέμματα θα βάλει. Διότι το να αφιερώσεις ένα κεφάλαιο κίνησης της τάξης των 100 ή και πλέον χιλιάδων μόνο για να καλλιεργήσεις, σε περίπτωση που κάτι στραβώσει και η σοδειά δεν πάει καλά, πως ανακτάς αυτό το κεφάλαιο; Σήμερα, τα χρήματα βγαίνουν δύσκολα και ένα τέτοιο κεφάλαιο κίνησης δεν φτιάχνεται εύκολα από ένα παραγωγό. Γι’ αυτό ίσως παρατηρείτε την είσοδο πολλών εταιρειών με ικανή κεφαλαιακή βάση στις βιομηχανοποιημένες καλλιέργειες λαχανικών, όπως τα θερμοκήπια, δικτυοκήπια, σκεπαστές καλλιέργειες.
Μέχρι τώρα οι Λαϊκές αγορές έδιναν μεγάλη ανάσα στους παραγωγούς φρέσκων. Δυστυχώς τελευταία φαίνεται ότι έχουν χάσει μέρος της αίγλης τους και οι τζίροι μειώνονται. Κατά συνέπεια μειώνονται και τα χρήματα που φέρνει πίσω ο παραγωγός στο σπίτι και θα πάει την άλλη ημέρα στο γεωπόνο να αγοράσει εφόδια. Λιγότερα χρήματα, λιγότερες αγορές, μεγαλύτεροι κίνδυνοι, μάλλον μικρότερη παραγωγή.
Ο θεσμός των λαϊκών αγορών είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των ασκούντων αγροτική πολιτική στη χώρα μας, το οποίο δυστυχώς δεν έχουν αξιοποιήσει επαρκώς μέχρι τώρα. Υπάρχει ανάγκη να εκσυγχρονισθεί και βελτιωθεί πριν οι καταναλωτές εθιστούν σε άλλους τρόπους προμήθειας φρέσκων προϊόντων.
Το δεύτερο μεγάλο θέμα είναι αυτό της έλλειψης εργατικών χεριών. Οι οικονομικοί μετανάστες εγκαταλείπουν τα αγροτικά επαγγέλματα με ταχύτατους ρυθμούς. Κάποιοι φεύγουν για άλλες χώρες, κάποιοι αλλάζουν επάγγελμα μετακομίζοντας σε πόλεις. Έτσι όταν οι τομάτες είναι έτοιμες στο χωράφι, δεν υπάρχουν χέρια να τις μαζέψουν, Και σκεφτείτε, να έχεις κάνει ένα σωρό έξοδα και να μη μπορείς να μαζέψεις το προϊόν! Τρέλα! Άσε δε εάν έχει και τιμή…
Το θέμα της αποχώρησης αγροτοεργατών έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις μετά τον κορονοιό και το χειρότερο, επιδεινώνεται διαρκώς. Η αμοιβή της εργασίας στο χωράφι έχει αυξηθεί κατά 50% σε δύο χρόνια, ποσοστό μη διαχειρίσιμο. Εάν σας πούμε δε ποιο είναι το μεγάλο κρυφό κόστος, θα σας πέσει η οθόνη από τα χέρια: το καφενείο! Διότι οι εργάτες θέλουν καφέ και σάντουιτς κατά τις 11 η ώρα, κάνουν μάλιστα και συγκρίσεις: αυτός μας φέρει καφέ ενώ ο άλλος μόνο σάντουιτς, ενώ εκείνος αγοράζει από το φθηνό καφενείο και όχι το ακριβό! Είπατε τίποτα?
Η αντιμετώπιση της έλλειψης εργατών, λύνεται ή καλύτερα αμβλύνεται μερικώς με σημαντικές επενδύσεις σε μηχανήματα και μεθόδους οργάνωσης που εξοικονομούν εργασία. Αυτό συνήθως προϋποθέτει ευρύτερες οργανωτικές αναδιαρθρώσεις, κι εδώ σκοντάφτουμε στην συντηρητική φύση των αγροτών. Μηχανήματα, ή τρόποι δουλειάς που προϋποθέτουν μεγάλη επένδυση ή μεγάλη αλλαγή στο τρόπο δουλειάς οι αγρότες απαντούν: ναι καλό είναι, αλλά στη δικιά μας περιοχή δεν κάνει διότι… βρίσκουν ένα λόγο να επικαλεστούν. Όταν σε λίγα χρόνια η κατάσταση φτάσει στο απροχώρητο και η υιοθέτηση νέων εργαλείων και μεθόδων είναι αναγκαία, τότε όλοι τρέχουν ποιος θα πρωτοφτάσει. Έχουν όμως χάσει πολύτιμο χρόνο και κυρίως δεν έχουν την άνεση να εκπαιδεύσουν τους ανθρώπους τους στα νέα δεδομένα.
Λόγω των πολλών ζημιών σε όλες σχεδόν τις καλλιέργειες το 2023, το θέμα της επάρκειας των εργατών δεν μας απασχόλησε παρά ελάχιστα. Δεν σημαίνει όμως ότι λύθηκε, αφού συνεχώς μαθαίνεις ότι η τάδε οικογένεια από την Αλβανία έφυγαν για την Αθήνα, οι τα δείνα παιδιά από την Ινδία που έμεναν εκεί πιο κάτω έφυγαν προς άγνωστη κατεύθυνση.
Όπως και να έχει πάντως το πολύ σύνθετο αυτό θέμα, γεγονός είναι ότι αποτελεί μεγάλο ανασταλτικό παράγοντα για τους αγρότες ειδικά των δυναμικών καλλιεργειών.
Στους δύο παραπάνω λόγους που φρενάρουν την επέκταση των καλλιεργειών φρέσκων λαχανικών προσθέστε και τις συνήθεις ελληνικές δυσκαμψίες, κι έχετε τις αιτιολογίες για το εκρηκτικό νούμερο +45%. οι εισαγωγές τομάτας και 280% το κρεμμύδι για το 2023.
